Türk edebiyatının en önemli kalemlerinin kütüphanesinde hangi kitapların olduğunu, o isimlerin neler okuduğunu merak ediyorsanız, sizler için, o isimler ile kendi kütüphaneleri hakkında konuşmaya, sohbet etmeye “Biblioteka” bölümünde başladık...

Kitabı okurken hayatı tutukluk yapmış, bir yerde/ânda akmayıp tıkanmış kapalı kapılar ardında bekleyen karakterlerin hikâyeleri ile iç içe geçtim. Bazen hangisi gerçek hangisi kurgu ayırt edemediğim anlar oldu. Yazarın edebiyatının nüvesini, hayatın bizatihi kendisi, yaşadığı ya da tanık olduğu meseleler ya da kişiler oluşturuyor.

Biz, Türkiye'nin hikâyesini "Türk hikâyesi"nden çıkarabilir miyiz?" sorusunun peşindeyiz. Devam eden dosyalarımızın üçüncüsünü, elinizde tuttuğunuz bu sayıda, hikâye olarak belirledik. "Yüzyılı Anlamak İçin Yüz Roman" ve "Yüz Yılı Anlamak İçin Yüz Şiir"den sonra şimdi de "Yüzyılı Anlamak İçin Yüz Hikâye" dosyasıyla karşınızdayız.

Oktay Yivli’nin Fransız ve Amerikan anlatı bilimi birikiminden yararlanarak ortaya koyduğu, öykü konusunda yöntemsel bir bakış açısı sunan Kısa Öyküde Yöntem adlı eserinde ise Fecr-i Ati edebiyatının önemli isimlerinden Cemil Süleyman Alyanakoğlu’nun eserleri anlatı-bilimsel bir şekilde inceleniyor.

Düşünsel kimliğimi Necip Fazıl, Sezai Karakoç, Rasim Özdenören, Cahit Zarifoğlu besledi; biçimsel yaklaşımlarımı ise Bilge Karasu, Adalet Ağaoğlu, Tomris Uyar gibi yazarlar.

Bu günlüğe 18.09.1982 ile 06.10.1982 arası her gün bir tane olmak üzere 12 öykü yazdım. İnanılmaz. Önceden tasarladığım bir şey değil. Neredeyse kendiliğinden oldu. Giriş cümlesinden sonra her şey akıp gitti. Tüm öyküleri yeniden okudum, gerçekten şaşırdım.

Cemal ile ailece tatildeyiz. Biz ne yapıp edip bir köşe buluyoruz. Eşlerimiz “Sizi yalnız bırakalım.” diyorlar. Sağolun. Sonra akşam oluyor. Bilgisayar açılıyor, öyküler okunuyor, kitap tasarıları, gelecekte atılacak adımlar. Durumlar, tutumlar değerlendiriliyor. Cemal yıllardır kendi öykülerini okumayı çok sever. Bugün de yeni yazdığı öyküsünü okuyor.

Özellikle internet üzerinden ulaştığımız her bilgi bizim için hazırlanmış, paketlenmiş, kurgulanmış bir bilgi. Biz nesnel, tarafsız, aynı zamanda da istediğimiz bilgiye ulaşamıyoruz.

Kitaplar arasında kaybolmak istiyorum. Ellerime alıp seviyorum onları, sonra incitmeden yerlerine koyuyorum. Duruşlarına, sıralanışlarına, ışıltılarına bakıyorum. Ama akşam oluyor, onlardan kopma zamanı. Nereye gidecek, nerede kalacağım? Bilmiyorum. Abimlere Şentepe’ye gidiyorum. Ama evde kimse yok, ev kapalı. “Bütün kapılar kapandı dışarıdayım.”

Akşam kararlaştırdığımız gibi Ömerlerdeyim. Biraz sonra da Rahmi Kaya geliyor. Yine yeni bir dergiden söz ediyoruz. 1960 kuşağının dergisi çıkmalı diyoruz. Dergiyi yeniden çıkarmaya karar veriyoruz. Ömer Lekesiz, Üzeyir Sali ve Yusuf Ziya Cömert.

Emanet Hikâyeler çok farklı bir okuma deneyimi sunuyor bize. Mustafa Kutlu’nun adının geçtiği hikâyeye şu cümleler giriyor mesela. “Babamdaki Huzursuz Bacak titremeye başlıyor.” ya da “Beyhude Ömrü tüketmiş gidiyordu.” ya da “Dünyanın devranıdır, hayat birden söner, Bu Böyledir.”

Günümüz insanının problemleri, hayatı yorumlama şekli, toplumsal kaygıları, teknolojik ilerleme ve sair etmenler içinde doğan öykü kahramanı ve arketipler arasında bir bağ var mıdır, varsa bu ilişki nasıl yorumlanabilir ve edebiyata yansıması nasıl olmuştur öğrenmek adına bu soruşturmayı başlattık.

Öykümüzün Sınır Taşları; Emin Nihat’ın 1871-1875 yılları arasında on iki cüz halinde yayımlanan Müsameretname’sinden başlayarak Murat Yalçın’ın 2012’de yayımlanan Seslerde Başka Sesler adlı kitabıyla bitiyor.

‘İnsanın düştüğü yerden kalkacağı’ fikri İslamcı öykünün yaslandığı temel tezlerdendir. Bu teze göre uğradığımız yıkım modernleştirilmedir, yani gelenekten kopmak. Buna göre şimdi yapılması gereken geleneğe yeniden dönmek, geleneksel değerlere sarılıp yalnızlıktan, buhranlardan kurtulmaktır.

Tosun, öykünün çerçeveli, sağlam yapısıyla oynamaz. Öykünün yapısına radikal dokunuşlar yapmaz. Yazıda bir de kehanetim var: Necip Tosun’u o zamanlar bu kadar yakından tanımazken ve yazıp ettiklerini neredeyse hiç bilmezken, onun yeni kitabı için uzun süre beklememiz gerektiğini söylemişim! Nitekim 2005, 2014... Üçüncü kitabı dokuz sene beklemişiz.

Yerli öykücüleri geçiyorum, bazılarını kıskanabilir, bazılarını sayabilirim. Okumadıklarım da var, kimseyi atlamak istemem. İstikbalini riske atmayı kim ister söylesenize? Ve fakat içim rahat; bu köşelerde sevdiğim öykücülerden sıkça bahsediliyor. Blöf yapmıyorum.

Doğu’nun Hikaye Kuramı geniş hacimli ve epey kapsamlı bir çalışma. Genel olarak İslam coğrafyasındaki hikaye anlatma geleneğini, bu geleneğin nev-i şahsına münhasır özelliklerini ve hikaye poetikasını dile getirmekte. Özelde ise modern öncesi Türk edebiyatıyla ilgileniyor.