Wacław Seweryn Rzewuski, 18. ve 19. yüzyılın en ilginç figürlerinden biri olarak tarihe geçmişti. Lehistan-Litvanya Birliği’nin soylu ailelerinden birine mensup olan Rzewuski, hem bir subay hem de bir Doğu tutkunu olarak dikkat çekiyordu. Hayatını Arap dünyasını keşfetmeye, Arap atlarını incelemeye ve Osmanlı-İslâm kültürünü anlamaya adamıştı. Onun yazıları ve keşifleri, Batı’nın Doğu’ya …

"Araplığı apaçık belli olan Said soyadına zoraki iliştirilmiş, budalalık derecesindeki İngiliz Edward ismine alışmam 50 yılımı aldı." Said, evde ciddi bir anne ve baba baskısı gören, okulunda öğretmenleri tarafından beğenilmeyen, ait olmadığını düşündüğü bir okul çevresinin içerisinde yer yetişen bir öğrenciydi. Said'in çocukluğundan itibaren başlayan kimlik ve aidiyet mücadelesi...

Batı medeniyeti bütün varlığıyla Avrupa’da tecessüm etmeye başlarken bazı Avrupalı sanatçılar, tuvallerine geçirmek için, gözlerine çirkin gelen bu medeniyetten daha farklı bir manzara aramaya koyuldular. Batı medeniyeti tarafından dönüştürülmemiş şehirlerin, bu şehirde yaşayan insanların görüntülerini kağıda dökmek üzere doğuya seyahatler gerçekleştirdiler. Eski olanı aramaya yönelik bu çaba oryantalist akımı ortaya çıkardı.

Hindistan’dan başlayıp İslâm coğrafyasının diğer ülkelerine, oradan Batı'ya uzanan ilim yolculuğunda pek çok ciddi çalışmaya imza atan, hadis ilimleri ve Kur’ân tarihine dair derinlikli birikimiyle oryantalist fikirleri analiz eden Muhammed Mustafa el-A'zamî, daha çok bazı Batılı araştırmacıların geliştirdiği ve isnâd sisteminin geçersizliği iddiasını içeren tezlere yönelik yazdığı ilmî reddiyelerle tanınmaktaydı.

İstanbul Üniversite’sinde sosyoloji bölümünde Profesör olan Yücel Bulut’un “Oryantalizmin Kısa Tarihi” kitabı, oryantalizme dair kapsamlı bir bakış açısı sunuyor. İlk çağlardan itibaren Doğu-Batı kavramlarının gelişiminin ve iki unsurun ilişkilerinin ele alınmasıyla başlayan kitap, Avrupa’nın ortaçağda İslâm’a bakış açısını ve kilise tarafından yöneltilen suçlamaları da tafsilatlı bir şekilde ele alarak, 17. yüzyılda ortaya çıkacak oryantalizm çalışmalarının arka planını g…

Doğu, sanatçılar için bir cazibe noktası haline gelince tuvallerine Doğu’nun gizemini ve güzelliğini yansıtmak amacıyla birçok Avrupalı sanatçı doğuya doğru seyahatlere çıktı. Batı’daki Doğu algısını oluşturan 19’ncu yüzyıldaki bu ressamların elinde parlayan akım ise Oryantalizm oldu.

Edward Said’in akademik çevreleri sarsan, aydınlanma felsefesi ile sömürgecilik arasındaki kirli ilişkiyi gözler önüne sermesi nedeniyle büyük bir tartışmaya neden olan Oryantalizm eseri, kısa bir zaman içinde “20’nci yüzyılın en önemli akademik metinlerinden biri” haline geldi.

Batı medeniyeti bütün varlığıyla Avrupa’da tecessüm etmeye başlarken bazı Avrupalı sanatçılar, tuvallerine geçirmek için, gözlerine çirkin gelen bu medeniyetten daha farklı bir manzara aramaya koyuldular. Batı medeniyeti tarafından dönüştürülmemiş şehirlerin, bu şehirde yaşayan insanların görüntülerini kağıda dökmek üzere doğuya seyahatler gerçekleştirdiler. Eski olanı aramaya yönelik bu çaba oryantalist akımı ortaya çıkardı.

Marc Van De Mieroop Antik Yunan’dan Önce Felsefe - Eski Babil’de Hakikat Arayışı adlı eserinde felsefenin eski Yunan’da başlamadığını ve Batı’ya özgü olmadığını ortaya koyar. İhsan Fazlıoğlu da Mierrop’a atıf yaparak Mezopotamya’daki çalışmaların yok sayılarak, “3000 yıllık medeniyet tarihinin tırnak içine alınmasını”, felsefenin/kültürün başlangıcı olarak Yunan’ın kabul edilmesini “epistemik etik”e aykırı kabul eder.

Akademik kariyerini İngiliz edebiyatı sahasındaki çalışmalarıyla elde eden Edward Said, 1970’lerin sonundan itibaren “Oryantalizm” adlı kitabıyla bütün dünyada çok haklı bir şöhrete kavuşmuştu. Said’in bu kitabı ve diğer kitapları kısa bir zamanda Türkçeye kazandırıldı. Bunlardan “Haberlerin Ağında İslam” ve “Filistin Sorunu” adlı kitaplarını Alev Alatlı tercüme etmişti. “Oryantalizm” bütün dünyada çok özel bir etkiye sahip oldu ve çok tartışıldı. Said, daha sonra “Kül…

Bugün Batılıların Doğu’ya bakışını hatta Orta Doğu siyasetine yön verecek bu imgeleri yine doğulu kadınların besliyor olması hiç de şaşırtıcı olmasa gerek. Büyük bir kısmı kurgu hikâyelerle sahneye çıkan bu kadınlar “önceki hayatlarında” nasıl da ezildiklerini, kapatıldıklarını anlatıyor ve artık bu Doğulu kadın kimliğini geride bıraktıklarını tıpkı bir Batılı gibi ve hatta Batılıdan daha Batılı olduklarını ispat etmeye çalışıyorlar.