Ezgileri insanlara ulaşmak için bir araç olarak kullanma gayesiyle yola çıkan İmam Alimsultanov, yaşamı boyunca, Sovyet baskısı altında olan Çeçenlere köklerini, geleneklerini ve birleşmelerini aşılamaya çalıştı. Aralık 1994’te Rus-Çeçen savaşlarının başlamasıyla Çeçen direnişinin ön saflarında yer aldı. Çeçenistan mücadelesinin sembol isimlerinden Cohar Dudayev’in "Senin sila…

Bozkırın gerçek sesini ilk defa babaannesinin ona anlattığı Manas hikâyelerinde duyan Kırgızistan’ın millî yazarı Cengiz Aytmatov yalnızca dünyaya Kırgız edebiyatını tanıtmamış aynı zamanda Kırgızların bir millet olduğunu bilmesi ve hatırlaması için çalışmıştır. Kırgızlar, onun eserlerini okuyunca Tanrı Dağı’nı öğrendiler. Aytmatov, aslında Kırgız kimliğini muhafaza ederek yalnızca bir milleti…

80 sene önce bugün, 23 Şubat 1944'de 650 bin Çeçen, İnguş halkı Stalin rejimi tarafından soğuk Kazakistan steplerine sürüldü. Sürgün sırasında 123 bin insan hayatını kaybetti. Sürgün hayatı 1957'de son buldu ama geride bıraktıkları yurtlarında da artık yabancılar vardı.

Sovyetler Birliği lideri Stalin'in 1938'de verdiği emirle kurşuna dizilen 138 Kırgız aydın, adını dünyaca ünlü yazar Cengiz Aytmatov'un koyduğu Ata-Beyit'te (Babaların Mezarlığı) yatıyor. Aytmatov'un babası dönemin Sanayi ve Ticaret Bakanı Toleykul Aytmatov'un yanı sıra Kırgız Latin alfabesinin mimarı Kasım Tınıstanov, ilk Kırgızca alfabeyi hazırlayan İşenali Arabayev, Kırgızistan'ın bağımsızlığına giden süreçte önemli rol oynayan isimlerden Yusup Abdrahmanov, B…

Kazakistan'da, eski Sovyetler Birliği lideri Josef Stalin'in totaliter rejimi döneminde uyguladığı siyasî baskı, sürgün ve açlık politikası nedeniyle Kazak felaketi olarak da bilinen 1930-1933 Kazak kıtlığı, Sovyet Kazakistan'da milyonlarca insanın hayatını yitirmesine sebep oldu. Kazakistan'da 31 Mayıs "Siyasî Baskı, Sürgün ve Açlık Kurbanlarını Anma Günü" dolayısıyla Stalin döneminde uygulanan politikalar sonucunda hayatını kaybedenler rahmetle anılıyor.

Ukraynalı Yahudi İlya Ehrenburg hatıralarında Lenin’le tanışmasını detaylı olarak anlatıyor. Bilindiği gibi solun ve komünizmin Türkiye’de siyaset ortamına girdiği ve yoğun olarak tartışıldığı 1960’lı yıllarda Lenin’in de Yahudi olup olmadığı tartışılmıştı. Aynı yıllarda, eğer Lenin erken ölmeseydi ve Sovyetler Birliği’ni Stalin değil Lenin yönetseydi, Sovyetler Birliği’nin de dünyanın da daha farklı bir durumda olacağı tartışılmıştı. Günümüzde siyaset biliminin ve ekonomi-politi…

I. Petro’nun (1672-1725) reformları sırasında Müslümanların ordudaki görevlerine büyük ölçüde kısıtlama getirilerek etkinlikleri tamamen ortadan kaldırıldı. Bu süreç 18. yüzyılın sonuna kadar, 2. Katerina’nın 1784’te imzaladığı “Tatar Prensleri ve Mirzalarının Rus soylularının tüm avantajlarından yararlanmalarına izin verilmesi” hakkındaki kararına kadar devam etti. Askerî hizmetlerinden dolayı Rus ordusunda ilk general rütbesi alan Simferopol Atlı-Tatar Alayı’nın komutanı…

Rus devriminin önemli isimlerinden Troçki, Stalin’e rakip olmanın bedelini önce sürgünle sonra da canıyla ödedi. Sürgünün bir kısmını Türkiye’de geçiren siyasetçi acaba Türkiye’nin Sovyetler’le ilişkilerini nasıl etkiledi?

Stalin'in kararıyla 18 Mayıs 1944'te öz yurtlarından sürgün edilen Kırım Tatar Türkleri, bugün hala toprakları için verdikleri mücadeleyi sürdürüyor. Rus ordusunun saldırılarından endişe eden Ukrayna’daki pek çok Kırım Tatar Türkü, ülkesini terk ederek yine Türkiye ve başka ülkelerde yaşamak zorunda kaldı.

İlya Ehrenburg Ukrayna/Kiev doğumlu, tanınmış bir Yahudi entellektüel yazardı. İnsanlar-Yıllar-Hayatlar adını koyduğu hatıralarında ana dilinin Rusça olduğunu, yeni Yahudiceyi de, eski Yahudice/İbraniceyi de bilmediğini özellikle vurgular. Dahası ne sinagogda, ne de kilisede hiç bir zaman ibadet etmediğini de itiraf eder. Dindarların dinle, kendisinin ise insan duygu ve düşünceleriyle bağlı gördüğü bazı sanat eserlerinin kendisinde her zaman hayranlık uyandırdığını söyler…

Semerkant’a bir sabah erkenden Taşkent’ten trenle gittik. İki şehir arasında her gün düzenli olarak trenler gidip geliyor. Bu seferlerden biri hızlı tren. Hızlı trende yer bulabilmek için aşağı yukarı bir hafta önceden bilet almak gerekiyor. Sabah erken bir saatte hareket eden bu seferin adı Afrasiyap.

Çin’in kaypak, güvenilmez huyu, Rusya’nın tüm çatışmalarında ortaya çıktı. Her zaman güçlüden yana olan ve gücünün yettiği her muhatabına üstünlük sağlamaya çalışan Çin, 2008 Gürcistan savaşında Rusya’ya örtülü destek verdi. Gürcistan’la arasındaki iyi ilişkilere rağmen, BMGK’da Rusya’dan taraf oldu. 2014 Kırım işgalinde de aynı tavrı takınan Çin, BM Güvenlik Konseyi’nde işgalin kınanmasına karşı çekimser kalarak Rusya’yı destekledi.

Öldürdükleri insan sayısı birbiriyle yarışan diktatörlerden faşist olanıyla sosyalist olanının arasında gaddarlık ve işledikleri cürümler açısından hiçbir fark yoktu. Ancak sosyalist olan diktatör halkının ‘iyiliğini’ istediği, ideallerinin uğruna fedakârlık yaptığı için yüceltildi, faşist olansa tarihin kara sayfalarına gömülerek utançla anıldı. Bunlardan en çok göze çarpanı, Hitler’den 3 kat fazla insan öldürdüğü halde, tarihin 1 numaralı diktatörü olarak Stalin’in değil de Hitler’in adın…

Boyun eğme veya eğdirme arasındaki mesafe ne kadar büyük olsa da içinde bulunduğumuz düzen, insanı en alttayken bir anda efendi pozisyonuna çekebiliyor. “Kurallarını öğrenip uyguladığı” müddetçe kişioğlu girdiği dünyanın en tepesine ulaşabilir. Dünya-lar ezilme ile ezme arasındaki farka, ahlâkî tezada, itikadi sapmaya rağmen bireye hayatta kalma adına rızk korkusu salarak ezmeyi haklı göstermeyi başardığı için insanı dönüştürür, yönlendirir.

Hayvan Çiftliği romanı Orwel’in bu olay örgüsü minvalinde kurduğu bir allegori. Öte yandan Orwel’in bir de 1984’ü var. O roman da bu yazının konusu olabilir zira 1984 de iktidar, hak, eşitlik, özgürlük gibi konular hakkında kurulmuş bir roman. O da bir allegori.