2018 yılını kültür ve sanat faaliyetleri açısından değerledirmeyi amaçladığımız bu soruşturma dosyamızda; kültür sanat dünyasından belli yazar, şair, müzisyen, sinema eleştirmeni, yönetmen ve yayıncılara, bu yıl içinde akıllarında kalan kitapları, filmleri, kültürel faaliyetleri ve yılın kültür-sanat açısından eksik kalan yönlerini sorduk. Onlar da Cins için not ettiler...

İyi bir insan olun.

Biz, Türkiye'nin hikâyesini "Türk hikâyesi"nden çıkarabilir miyiz?" sorusunun peşindeyiz. Devam eden dosyalarımızın üçüncüsünü, elinizde tuttuğunuz bu sayıda, hikâye olarak belirledik. "Yüzyılı Anlamak İçin Yüz Roman" ve "Yüz Yılı Anlamak İçin Yüz Şiir"den sonra şimdi de "Yüzyılı Anlamak İçin Yüz Hikâye" dosyasıyla karşınızdayız.

Postumuzu serdik... İlk sayı böyle demiştik. Postunu sermek, bir yerde umulandan fazla süre kalmak anlamına geliyor. Fazla kaldık. Yani kelimenin tam manasıyla, postumuzu serdik. Öyleyse dergiye yazılarıyla, öyküleriyle, fikirleriyle katkıda bulunan "bizim dergimiz" diyen her bir yazara ve yine okura (1601) bir kere daha teşekkürler! Ne sürpriz ama...

Sönmez Kutlu’nun hazırladığı bu eserle birlikte İmam Mâturîdî ve Mâturîdîlik hakkında detaylı bilgi birikimi edineceksiniz.

Sorunu sanatın, edebiyatın insansızlaşması olarak ortaya koyabiliriz. Öykü özelinde konuşacaksak günümüzde böyle bir eğilimden söz edebiliriz. İnsanı, kendi koşulları içinde, hayatın göbeğinde boğuştuğu durumlarla anlatmaktansa muhayyel bir insanı, muhayyel bir zaman ve mekânda ve muhayyel olaylar etrafında anlatmak giderek yaygınlaşıyor.

Öyle görünüyor ki, Cemal Şakar, tüm insanlığın, kendisinden bile sakladığı, bakmadığında yok olduğunu düşündüğü utancı, biliyor, görüyor, dahası gösteriyor. Ve onların yerine, bu yükü, yaşam yükünü, yaşıyor olma yükünü, taşıyor.

Edebiyatta kurmaca ve gerçeklik denilince tarih, iktidar, gelenek gibi bir yığın değişkenin ortasında elimizdeki malzemenin dil olduğu hesaba katılmalıdır. Buradaki temel perspektifin de dilin sahiciliği olabileceği kanaatindeyim.

Bu günlüğe 18.09.1982 ile 06.10.1982 arası her gün bir tane olmak üzere 12 öykü yazdım. İnanılmaz. Önceden tasarladığım bir şey değil. Neredeyse kendiliğinden oldu. Giriş cümlesinden sonra her şey akıp gitti. Tüm öyküleri yeniden okudum, gerçekten şaşırdım.

Sanatçı yapan, eyleyen insandır. Bazen ne yaptığını, türe ne katkılar sağladığını, ona nasıl müdahale ettiğini bilmez bile. Sonra bir eleştirmen çıkar ve bunları derleyip toplayıp kavramsallaştırır.

Her söyleşi öncesi yazarın biyografisi ile karşılaşıyor okur. Sonrasında ise Hüseyin Su’nun her yazar için kaleme aldığı giriş mukabilindeki metinler gerçekten bir boşluk doldurur nitelikte. Kaleme alınan metinler bu tür söyleşi formundaki kitaplar için pek göründük bir şey değil. Bu yönü ile bile ne denli özenilerek hazırlandığı ve emek verildiği gözler önüne serilmiş.

Sınırlar, diğer bütün sebeplerden bağımsız olarak kışkırtıcıdır. Dünyanın neresinde insana duracağı yeri gösteren bir parmak varsa eninde sonunda kırılma tehlikesiyle karşı karşıya gelir. Aydınlanma, aklın egemenliğini tesis ederken parmağını insanın ruhunun başlangıç çizgisine uzatmış, artık oranın ötesiyle meşgul olanın yok sayılacağını ilan etmişti.

İnsanların, birbirinden hızla uzaklaşan iki dünyanın arasında dengede kalma mücadelesi verdiği, zamanın oldukça tuhaf kesitlerinden biri. Lafcadio Hearn’ü, Japonya’ya taşıyan krizin temelinde tam da bu gerilim hattına duyulan nefret vardır. Fakat Hearn, aradığını burada da bulamayacaktır. Bunu 1893 yılında Matsue’de yaşayan dostu Nishida Sentaro’ya yazdığı bir mektuptan anlıyoruz.

Cemal ile ailece tatildeyiz. Biz ne yapıp edip bir köşe buluyoruz. Eşlerimiz “Sizi yalnız bırakalım.” diyorlar. Sağolun. Sonra akşam oluyor. Bilgisayar açılıyor, öyküler okunuyor, kitap tasarıları, gelecekte atılacak adımlar. Durumlar, tutumlar değerlendiriliyor. Cemal yıllardır kendi öykülerini okumayı çok sever. Bugün de yeni yazdığı öyküsünü okuyor.

Özellikle internet üzerinden ulaştığımız her bilgi bizim için hazırlanmış, paketlenmiş, kurgulanmış bir bilgi. Biz nesnel, tarafsız, aynı zamanda da istediğimiz bilgiye ulaşamıyoruz.

İz Yayınlarından çıkan yeni kitabıyla bize aynı mühim soruyu sormaya devam ediyor Cemal Şakar: “Meseleniz ne?” Kimse kolay kolay sahiplenmese de ortada bir mesele var, evet. Öyle olmasa bunca homo absurdus’u nasıl açıklarız? Adı Leyla Olsun. Leyl, gece, kara, karanlık... Leyla, saçları zifiri karanlık, gece gibi olan...

40 Soruda Türk Öyküsü, çeşitli katılımcıların yanıtladığı ve edebi kronoloji içerisinde ilerleyen cevaplar ile Türk öyküsüne genel bir projeksiyon kazandırıyor. Öykü-hikâye nedir ayrımından, postmodern kuşaklara kadar geniş bir alanda ilerleyen sorular, alanın önde gelen katılımcıları tarafından cevaplandırılmış.

Metropollerde yaşayan insan doğadan kopmuş, kendi ürettiği yapay bir dünyada yaşamaktadır. İnsanı esenliğe taşıyacak sanat daima doğal olana atıf yapmalı; insanı doğal olanın bir parçası olarak anlatmalıdır.

Her şeye tepeden bakan, ironik, muzip üslup gitmiş, şimdi o görüntüsünü yakalamaya çalışıyor ama olmuyor, bir şeyler kopmuş sanki. Sesi, gülüşü, bir boşluğa düşüyor gibi dalıp dalıp gidişi bir başka Ramazan olmuş. Cıvıl cıvıl Ramazan yaşamın içinde boğulmuş sanki.

Gelecekte öykünün nasıl bir biçim kazanacağına gelince bu, ancak geleneği ve günümüzde yazan genç yazarların yönelimlerini doğru tespit edebilmekle mümkün olur, diye düşünüyorum. Dolayısıyla günümüzde “yeni” diyebileceğimiz belirli bir damar üzerine yoğunlaşmak istiyorum.

İsmail Isparta, bu kez kalemi eline böyle bir kaygıyla almış görünüyor. İz Yayıncılık’tan çıkan yeni öykü kitabı Sonrası, konusunu İslam tarihinin ilk dönemlerindeki önemli olaylardan, masalların, menkıbelerin, halk hikayelerinin keşif, öğüt ve hikmet dolu zengin içeriğinden alıyor.

Genç yaşta bir yazar olmanın iki handikabı olduğunu düşünüyorum: Birincisi, belki de hepimizin kaderi, ileride hatırlamak dahi istemeyeceğimiz eserler vermek. Elbette bu, yani geçen zaman içerisinde eski yazdıklarımızı beğenmemek, edebiyat merdiveninin basamaklarını dirayetle çıktığımızı da gösterir. İkinci handikap, çok iyi eserler vererek daha sonrasında kendimizi aşamamamız ve yazarlığımızın ölümüdür.

Gün boyu Edebiyat dergisini ve Camus’nün Sürgün’ünü okudum. Şu an Edebiyat’tan çok sevdiğim Arif Ay’ın bir şiirini buraya aktaracaktım ne yazık ki babam soba tutuşturmuş Edebiyat’la. Yarın ilk işim Edebiyat dergisi almak olacak.