Günümüz Amerika’sında bir “şiir”, onu üreten elektronik kültür tarafından şekil almadan var olamaz. Günümüzde ses kesitleri ve bilgisayar biplerinin sarmadığı bir mekân yok ve cep telefonu ile mikrokaset oynatıcısının ulaşamayacağı bir dağ zirvesi veya kuytu bir vadi kalmamıştır.

Richard Sennett’in örneğiyle bir fırındaki işçilerin sorumluluklarının gün boyu sadece birkaç düğmeye basmak olması, işçilerin işlerine yabancılaşmasından daha derin sonuçlar doğurur. Sennett, “Bana kim ihtiyaç duyuyor?” sorusunu merkeze alıyor ve bir insanın yaşadıklarına (yaptıklarına) anlam vermesi için bu sorunun hayatımızda asli bir yerinin olduğunu söylüyor. Peki, sadece düğmeler vasıtasıyla belli makinelerin ekmek ürettiği bir ortamda kimin kime ihtiyacı va…

Türkiye Cumhuriyeti devleti bir mefhum olarak Türklerin en geç bin yıllık devlet çizgisinin devamı olduğu hâlde, fiziksel anlamda 18. yüzyıldan beri kesin biçimde Batı Avrupa’ya angaje olmuş, kendini seçilmiş kabul eden bir bürokrat topluluğunun işgali altındadır. 1950’den itibaren halkoyuyla iktidara gelen siyasetlerin gayreti bürokrasiyi siyasi önderliğin çizgisine sokma yolundadır.

Dünya değişiyor ve her şeye çok çabuk alışıyoruz. Bir küçük dokunuş ile bütün hayatımız değişti ve hepimiz bir anda kendimizi çarkın dişlileri arasında bulduk. Dünya bir hapishane oldu ama biz her şeyi pencerelerimizden seyretmeye alıştık. Bir Yeşilçam filminde gibi düşünceli düşünceli dışarıyı seyrediyoruz sanki yıllardır. Alışıyoruz ve kırıla kırıla geçiyor zaman. Herkes acının merkezinde ve bütün hüzünler kendinde birikiyormuş gibi bir kıvranma var kimsenin göremedi…

Aslan yattığı yerden, yazar aforizmasından belli olur. Cebinizde her zaman birkaç aforizma bulunsun. Zor değil; “insan nokta nokta’dır” kalıbından şaşmayın. Şunun gibi: “insan acıdır”.

Dora, gözleri yaşlı koşar. Elinde bir zambak demetiyle çıkar gelir. Eğilirler, Kafka’nın burnuna zambağı dokundururlar. Kokuyu alan Kafka’nın kapalı gözlerinden biri açılır. Diğerini açmaya mecali kalmamıştır. “Pollack,” der Kafka, “Kırlardaki zambakları kim sağaltır”.

Birey, “yasaların yasası”nı görebilir mi? Ona dokunabilir mi? Onun gücünü içinde hissedebilir mi? Teolojik yorumla meseleye bakacak olursak, kulun Allah’ı göremediğini, göremeyeceğini dillendirmemiz gerekir. Göz, Tanrı’yı idrak edemez. “Yasaların yasası”nı bulma, ona erişme yolunda birey her daim, yaratılmış olan bir nakısa sahip olacaktır. Noksan olacaktır.

“Anneler erken, babalar ölüme yakın sevilir.” diye bir söz vardır. Bir baba için de “Kızlar erken, oğul ise ölmeye yakın sevilir.” denebilir. Oğul gizli sevilir; ama hele bir de ölmeye yakın bir durum içindeyse kalpten, ölümüne sevilir...

Atay, babasıyla çatışmış, babasıyla çatışabilmiş bir karakter. Bu yüzden, Kafka'nın metni bir intikam hissi taşırken, Atay'ın metni bir uzlaşma taşır içinde. Dönüşüm, Kafka'da aciz bir böcek olarak simgeleştirilirken, Atay babasına dönüşür.

Utanç dünyevi bir duygu olmadığından,Hz. Adem’in cennette yasak elmayauzanmasıyla o duyguya ermesibakımından cennete ait duygu olduğundan Joseph K.’nın ölümündensonra bile utancı devam edecektir.

Dik durmanın içinde her zaman, Tanrı’ya eş koşacak, onunla yarışacak, onunla başa baş savaşacak, tasavvufa göre nefsini okşatacak, bencilliğini ve kibrini kaşındıracak bir şey saklıdır.

Yabancılaşma modern dünyanın yakın akrabasıdır ya da onun ebeveynidir. Yabancılaşmış karakterler dünyasıdır modernizm. İnsan kendine ait olan her şeyin ne içinde kalmış ne de dışında yer alabilmiştir; ademoğlu geldiği bu durakta arafı kendisine mekân bellemiştir.

"Görünmeyen bir şeyin tek arzusu göze görünmektir. O yüzden doğada kayıp olan örneğin alev, bir şekilde kendini göstermek ister. Gündüz saklı yıldızlar gecenin sökün etmesiyle tüm çıplaklıklarıyla göze görünürler." İyi metinler içinde yetiştiği kültürün binlerce kaynağından çıkıp gelen bir bütündür.

Aylaklık evet hakikate, derin düşünceye, yekpare geniş bir an yaratabilme potansiyeliyle zamana ulaşabilmeye, zaman olmaya yakın bir hâl. Dervişane bir telvini içinde barındıran bereketli bir durum. Fakat bugün seçilmiş bir aylaklık mümkün mü? Bütün ihtimallerin kıyısında kalabilmek, yürümemek, arafta durabilmek mümkün mü? Zor soru galiba bu.

Deleuze, hem modern felsefeye ve egemen diline hem de yaşamın dayanılmaz tecrübelerine karşı edebiyatı bir sığınak olarak görmez. Aksine edebiyat, her daim baskısı altında olduğumuz bu egemen dilin hapisanesinden firar ederek, kendine bir kaçış yolu çizmektir.

Felsefe gün batarken ortaya çıkar ve daima geç kalır. Bu bir kusur değil, neredeyse varoluştur. İdeal, gerçekliğin karşısında boy gösterirken, bilgelik tarihsel tecrübenin içinden geçerek demini alır. Anlam sürekli olarak yeniden inşa edilir.

Gece vakti otele gelen esrarengiz kişiyle herkes ilgilenir. Kadastrocu olduğunu söyleyen K.’ya kimse inanmaz. Şato’yla irtibata geçilir. Şato önce K.’yla ilgili herhangi bir bilginin olmadığını, sonrasındaysa K.’nın kadastrocu olarak görevlendirildiğini bildirir. Esrarengizlik, romanın her bölümüne bu şekilde sinmiştir: Kadastrocuyu ihtiyacı olmadığı hâlde Şato talep etmiştir. Neden?

Öyleyse Sezai Karakoç şiirleri, zindandaki en sadık ve uzun süreli arkadaşımdı. İşte Sezai Karakoç o gece ve ondan sonraki gecelerde imdadıma yetişti. Yeryüzünde nefes alıp verirken, yürürken, otururken, beklerken, ararken, severken, nefret ederken, dayak yerken, intikam alırken, günah işlerken, tövbe ederken, yaptığımız, yapacağımız her ne ise onu yaparken anlamlandırmak için imgelere ihtiyaç duyarız.