Beceriksizliklerimizin, acemiliklerimizin, çocuk kalmış yanlarımızın kaynağını gösterdiği için bizimle bağ kuruyordu çünkü Oğuz Atay. Hatta bir bakıma, bizi bize kelimeler aracılığıyla pek kolay gösterdiği için içimizi de rahatlatıyordu.

Nasıl bildiğimi anlayamadan, ilerlemek için silahlarımı bırakmak gerektiğini anlıyorum. Önce bineğimi, ardından birer birer en güvendiğim silahlarımı bırakıyorum, böylece gittikçe yaklaşıyorum. O bütün habersizliğiyle, o bütün kederiyle, o bütün telaşsız sükûnetiyle yürüyor.

O sürüp giderken, insan yalnızca ‘insan’dır. Siyasal yönelimler, sınıfsal bilinçler ve ideolojik tutumlar onun içinde değildir. Yanında olabilir, etrafında bulunabilir ama içinde değildir. Yorgun ya da dinç, zengin ya da fakir akşam evine dönen baba, başka tanımların ihtiyaç duyduğu bir izah değil, sadece ve sadece ‘evine dönen baba’dır.

Zekâ ve kabiliyete kişilik kazandırma, adil şartlar altında yürüyeceği bir geleceğin olduğuna gençleri ikna etmekdir esas olan. Siyasi birer mevzi hâline gelen akademi kürsüleri, formalitenin tatbiki olmuş liseler ve iyi eğitimin çok para ile olan ilişkisi Türkiye'nin ayağındaki en somut prangalardır.

Neler oluyor? Soru, her soru gibi muhatabının cevap verme iştahını kamçılıyor. Bu soruya iyi, güzel cevaplar vermek de kötü, çirkin cevaplar vermek de elimizde. Dünyaya ve sorulara baktığımızda kötüyü görmek de iyiyi güzeli görmek de elimizde.

Korkuyu Beklerken'de insanı metinden dışarı atan eşya/nesne, günümüz dünyasında bizi hayatın dışına atan nesnenin habercisi sayılabilir mi?

Atay, babasıyla çatışmış, babasıyla çatışabilmiş bir karakter. Bu yüzden, Kafka'nın metni bir intikam hissi taşırken, Atay'ın metni bir uzlaşma taşır içinde. Dönüşüm, Kafka'da aciz bir böcek olarak simgeleştirilirken, Atay babasına dönüşür.

Biz karakteri duymadan, onu tanımadan hatta, hikâyesine şahitlik ediyoruz. Diğer insanların onun için dediği sözleri duyup bir şekilde çıkarım yapmaya da çalışıyoruz. İlk etapta toplumun dışına itilmiş bir adam portresi çizse de, içinde bulunduğu bu hâl de bir tercih aslında. O susmayı, hiçbir şey yapmamayı, öylece durmayı, yaşayacak kadar yiyecek bulmayı tercih eden bir adam.

Yazılarımda ciddiyetsiz ve serbest düşünen biri olsaydım Tanpınar’ın Nijinski imgesinden ilham alarak Oğuz Atay’ın öyküsünü Alex De Souza’nın oyununa benzetirdim.

Walter Benjamin "Hikâye Anlatıcısı"nda insanın bilgisinin ve bilgeliğinin, bütün yaşamının -ki hikâyelerin malzemesi yaşamdır- ancak ölüm anında aktarılabileceğini söyler. Hayatı sona ermekte olan bir insanın içinden nasıl bir dizi imge harekete geçerse -ki bunlar onun kişiliğinin görüntüleridir ve o, farkında olmadan kendisiyle karşılaşır- bakışlarında aniden "unutulmaz" olan belirir.

Yay gergin. Duyuş ve söyleyiş destansı. Halkın ağzında da böyledir bu. Çocukluğumdaki ihtiyar bir kadın yaptığım küçük iyilik karşısında, "Allah dal dal etsin dağıtsın seni" diyor mesela. Nasıl bir ufuk açıyor bu cümle? Temenni ya da dua değil, bir nara adeta. Bir avaz. Ya da dedemin namaza dururken, "Durdum duana, uydum Kur'an'a, yönüm kıbleye..." diye başlayıp devam eden niyet edişi. Müziği duyuyorsunuz değil mi?