Yemen'in "sarı altını" balın iç savaş nedeniyle tükenme tehlikesi artıyor

Yemen'in kalitesi ve ihracattaki payı dolayısıyla "sarı altını" olarak bilinen bal, yaklaşık 7 yıldır devam eden iç savaş nedeniyle tükenme tehlikesiyle karşı karşıya bulunuyor.

• Ülkede arıcılıkla uğraşan binlerce kişinin bal üretimi ve kovanlarında üremeyi artırmak için zaman zaman bölgeler arasında yer değiştirmeleri gerekiyor ancak devam eden çatışmalar bu kişilerin hareketine izin vermiyor.

Çatışmaların yanı sıra yerinden edilmeler ve tarım arazilerinin gelişigüzel ilaçlanmasının da arı kovanlarının kaybedilmesine yol açtığı belirtiliyor.

Yüksek kaliteli Yemen balı iç savaştan önce, ülkenin önemli ekonomik gelirlerinden biri idi.

Yüksek besin değerine sahip Yemen balının bu kalitesinin, ülkede bulunan yüksek dağlar, geniş vadiler, yaylalar ve uzun kıyılar gibi arıların beslenebildiği doğal özelliklerden kaynaklandığı ifade ediliyor.

Çeşitli çiçek ve meyvelerin yetişmesine imkan veren iklimin de ülkede farklı bal türlerinin üretimini kolaylaştırdığı kaydediliyor.

Yemen'deki geleneksel arıcılıkta kovana insan müdahalesinin bulunmaması, polen ve arı sütünün doğal özelliklerini koruyor ve böylelikle Yemen balı koyu ve güzel rengi, lezzetli tadı, muhteşem aroması ve yüksek besin değerinin yanı sıra tedavi özelliği de taşıyor.

- Şöhreti Yemen sınırını aşan "Sedir balı"

Yemen'deki arıcılar, atalarından miras kalan ve nesilden nesile aktarılan bu meslekte "arıların türleri, sınıfları, balın çeşitleri ve kalitesi" konusunda adeta birer uzman.

• Üretilen ballar; arıların bulunduğu bölge, çiçek ve ağaç türüne göre sınıflandırılıyor kalitesi de bu özelliklere göre belirleniyor. Yemenli arıcılar, arılarını meraların çiçeklenme tarihlerine göre taşıyor.

Pek çok çeşidin bulunduğu Yemen'de "Sedir" balı bunların en meşhuru ve en kalitelisi olarak biliniyor. Şöhreti Yemen'le sınırlı kalmayan Sedir balı, dünyanın en ünlü ve en pahalı balları arasında yer alıyor.

- Şeker hastalarının tercihi "Sumur balı"

Yemen'in bir diğer önemli bal çeşidi de dikenli ağaçların bulunduğu bölgelerde üretilen "Sumur" balı.

Diğerlerine göre biraz daha koyu renkli olan bu bal, Hadramevt gibi yüksek bölgeler ile İbb, Zemar, Sana ve Taiz gibi dağlık yerlerde üretiliyor.

"Sumur" balının bitkisel insülin içerdiği için şeker hastalarının tedavisinde faydalı olduğu düşünülüyor. Yemenliler bu balı karaciğer rahatsızlıkları, kansızlık ve soğuk algınlığı ile mide ülseri gibi durumlarda kullanıyor.

- Yemen'in çeşit çeşit balları

Keskin tadıyla bilinen, tüketildikten birkaç saat sonra bile boğazda yanma hissi bırakan "Es-Sal" balı ise uzmanlar tarafından tedavi amacıyla tercih edilen bir tür.

"Es-Selam" (barış) balı ise ülkenin batısında, Kızıldeniz kıyısında yer alan Tihama bölgesi ile El-Mahvit ilinin dağlık kesimlerindeki "barış" çiçekleriyle beslenen arılar tarafından üretiliyor.

"Dağ" balı dağlık bölgelerdeki çalılar ve bazı çiçeklerden beslenen arıların tarafından üretiliyor ve çabucak donmasıyla biliniyor.

Senenin çoğunda üretilebilen "El-Merai" balı ise pazarda uygun fiyatıyla satışa sunuluyor.

- Yemen'de arıcılığın geliştirilmesi

Bal, Yemenlilerin üretimini artırmak istedikleri ve önem verdikleri ürünler arasında yer alıyor.

• BM'nin 2020 raporuna göre, Yemen'de halihazırda yaklaşık 100 bin küçük arı yetiştiricisi bulunuyor. Ülkede bir yılda üretilen yaklaşık 1580 ton balın 840 tonu ihraç ediliyor.

- İç savaşla birlikte bal satışı yarı yarıya azaldı, ihracat önemli ölçüde düştü

Başkent Sana'da bir bal dükkanı bulunan Ebu Abdurrahman Ali, yaptığı açıklamada uzun yıllardır arıcılık ve bal üretimiyle uğraştığını, karşılaştığı tüm zorluklara rağmen işini tutkuyla yapmaya devam ettiğini söyledi.

Bu mesleği dedelerinden devraldığını belirten Ali, bazı bölgelerin çatışma alanı haline gelmesinden arıların beslenme sürecinin de etkilendiğini ve üretimin azaldığını ifade etti.

Bal ihracatının önünde çeşitli engeller bulunduğuna işaret eden Ali, "Gelir düzeyi önemli ölçüde geriledi. İç savaş öncesine göre ülkedeki bal satışı yaklaşık yüzde elli azaldı. İhracata gelince, çok önemli ölçüde düştü." dedi.

• Savaşın ve kuşatmaların ihracatı engellediğini, Yemen'e uzun süredir yurt dışından ziyaretin olmadığını dile getiren Ali, "Savaştan önce bal Sana Havalimanından veya sınır kapılarından birçok ülkeye ihraç edilirdi." diye konuştu.

Bal üreticilerinin ve satıcılarının, hareketlerini kısıtlayan ve üretim miktarlarını azaltan pek çok zorlukla karşı karşıya bulunduğunu anlatan Ali, yakıt sıkıntısı nedeniyle ağaçların kesilmesinin de arıcılığı önemli ölçüde olumsuz etkilediğini vurguladı.