Zararına rağmen, vazgeçemiyorlar

Yemen, bizde geleneksel olarak kahvesiyle bilinse de, günümüzde kahve tarımı ve kullanımı Yemenlilerin yaşamından neredeyse tamamen çekilmiş durumda. Kanuni Sultan Süleyman döneminde İstanbul’a gemilerle Yemen’den gelen kahve, yerini çoktan narkotik bir bitki olan kat’a terk etmiş. Ülkeye ilk kez 15’inci yüzyılda Etiyopya’dan geldiği düşünülen katı çiğnemek, büyük-küçük, kadın-erkek bütün Yemenlilerin vazgeçilmez alışkanlığı bugün.

Rivayetlere göre, Etiyopya’nın dağlık bölgelerinde yetişen kat bitkisi, 13’üncü yüzyıldan itibaren insanlar tarafından keyif verici bir madde olarak kullanılmaya başlamış. Etiyopyalı bir çoban, develerinin bir ağacın yapraklarını yedikten sonra uyuyakaldıklarını ve uysallaştıklarını keşfetmiş ilk önce. Sonra kendisi de ağacın yapraklarını tadınca, katın Ortadoğu’daki (ve dünyadaki) macerası başlamış.

Kaynağı Etiyopya olsa bile, kat bugün dünyada en çok Yemenliler tarafından tüketiliyor. Yapılan araştırmalar, Yemen’deki erkek nüfusun yüzde 90’ının her gün en az dört saat kat çiğnediğini gösteriyor. Kadınların en az yarısının kat alışkanlığına sahip olduğu ülkede, 12 yaş üzerindeki çocukların da yüzde 20’si kat bağımlısı. Halkın aylık gelirinin yarısı kat alımına giderken, birçok ailede erkeklerin kat çiğneme tutkusu yüzünden kadınlar çalışmak durumunda kalıyor.

Dünya Sağlık Örgütü, katı uyuşturucu özelliği bulunan madde olarak kabul ediyor. Almanya, Fransa, Hollanda gibi ülkelerde kat yasadışı görülürken, İngiltere de katı resmen yasaklamış durumda. Ancak buna rağmen, Batılı ülkelerde kat kullanımının son 30 yılda giderek arttığı belirtiliyor.

Katın birçok kalp rahatsızlığına, psikolojik dengesizliklere, dudak ve ağız içinde kanser başta olmak üzere çeşitli hastalıklara neden olduğu, tıp otoriteleri tarafından ifade ediliyor. Katın yetiştirilme, taşınma, satılma ve içilme ortamlarındaki hijyen eksikliğinin de, hastalıkları artırıcı etki oluşturduğu biliniyor.