Kim bu Hûsîler?
Yemen'in kuzeyindeki Sada kentinde 1990'larda Mümin Gençler Hareketi olarak kurulan ve daha sonra Ensarullah Cemaati adını alan Hûsîler, bugün Yemen'in önemli bir bölümünü kontrolü altında tutuyor. Hûsîlerin Yemen'deki etki alanları öylesine geniş ki, Filistin'e destek için Kızıldeniz'de İsrail gemilerini hedef alan grubun kontrolündeki Yemen bölgeleri, dünya deniz ticaretini tehlikeye attığı iddiasıyla ABD ve İngiltere tarafından düzenlenen hava saldırılarının hedefi oluyor.
İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırılarının başladığı 7 Ekim'den bu yana Filistin'e destek amacıyla Kızıldeniz'de İsrail'e ait veya İsrail'e giden gemileri hedef alan Hûsîler, ABD ve İngiltere güçlerinin Yemen'e düzenledikleri hava saldırılarıyla adından çokça söz ettirir oldu.
- Yemen’in kuzeyindeki Sada kentinde 1990'larda "Mümin Gençler Hareketi" olarak kurulan ve daha sonra "Ensarullah Cemaati" adını alan Hûsîler, ülkede devam eden iç savaşta Eylül 2014'ten bu yana başkent Sanaa başta olmak üzere Yemen'in önemli bir kısmını elinde bulunduruyor.
Yemen'de, Şiîliğin Sünnîliğe en yakın kolu sayılan ve bir zamanlar Yemen'i yöneten Zeydî mezhebine mensup kesim içinde şekillenmeye başlayan Hûsîler, siyasî bir hareket olarak 1992'de Hüseyin Bedreddin el-Hûsî tarafından kuruldu.
- Hüseyin Bedreddin el-Hûsî'nin 2004'te öldürülmesinin ardından hareketin başına oğlu Hüseyin el-Hûsî'nin geçmesinin ardından Yemen ordusu ile Hûsîler arasında 2004-2010 yıllarında çatışmalar yaşandı.
Hüseyin el-Hûsî, temelleri babası Bedreddin tarafından atılan Mümin Gençler Hareketi'ni, Ensarullah Cemaati adıyla siyasî ve silahlı bir harekete dönüştürdüğü 2004 yılına kadar yönetti.
Husîler ile Yemen hükümeti arasında ilk savaş, Yemen hükümetinin 2004'te Sada'daki sınırlı çatışmalarda 3 askerin öldürülmesinden Hûsîleri sorumlu tutmasıyla patlak verdi ve 2010 yılında taraflar arasında varılan ateşkesle sona erdi.
Yemen hükümeti, Hûsîleri, "Lübnan Hizbullahı'na ve İran'a bağlı olmakla ve 1962'ye kadar yüzyıllar boyunca kuzey Yemen'de iktidar olan Zeydî İmamlık sistemini yeniden kurmaya" çalışmakla suçluyor. Hûsîler ise bu suçlamaları reddederek hükümeti "ülkenin kuzey bölgesini ötekileştirmek, ABD ve Suudi Arabistan'ın politikaları çerçevesinde hareket etmekle" suçluyor.
İran, Hûsîleri destekliyor
Ensarullah Cemaati'ni, Hüseyin Bedreddin el-Hûsî’nin 2004'te Yemen ordusu tarafından Sada'da öldürülmesinden bu yana kardeşi Abdülmelik el-Hûsî yönetiyor.
- Kurucusu Hûsî'nin adına nispetle "Hûsîler" olarak anılan Ensarullah Cemaati'nin en bariz ve önemli destekçisi ise İran.
İran tarafından malî ve askerî olarak desteklenen Hûsîler, 2004'ten 2010'a kadar hükümet güçleriyle savaşırken, Arap Baharı'nın en önemli ülkelerinden biri olan Yemen'de Cumhurbaşkanı Ali Abdullah Salih'in 2012'de devrilmesinin ardından ülkedeki nüfuzunu güçlendirmeyi başardı.
Uzun süren halk hareketi sonrası Yemen'de bir türlü istikrar sağlanamaması sonucu bir hükümet krizi oluşmuş, Hûsîler de başkent Sanaa başta olmak üzere ülkenin önemli bir kısmını ele geçirmişti.
Yemen'de iç savaş
İran destekli Hûsîler, Eylül 2014'ten bu yana başkent Sanaa ve bazı bölgelerin denetimini elinde bulunduruyor. Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçleri ise Mart 2015'ten itibaren Hûsîlere karşı Yemen hükümetine destek veriyor.
Devrik lider Ali Abdullah Salih'in ardından Cumhurbaşkanı olan Abdurabbu Mansur Hadi'nin gittiği Suudi Arabistan'ın öncülüğünde kurulan ve 10 ülkeden oluşan Arap Koalisyonu güçleri Mart 2015'te Hûsîlere karşı operasyon başlatmış ve meşru hükümete destek vermişti.
Ülkede büyük bir insanî trajediye yol açan ve yıllar süren iç savaşın ardından Suudi Arabistanlı yetkililer, Umman'ın arabuluculuğuyla ilk kez 9 Nisan 2023'te Sanaa'da Hûsîlerle bir araya geldi.
Eylül 2023'te Suudi Arabistan’da Hûsîler ile Suudi yetkililer arasında barış sürecini destekleyen bir yol haritasının geliştirilmesi ve Yemen'deki iç savaşın sona erdirilmesi amacıyla 5 gün süren görüşmeler başlatılmıştı.
Kızıldeniz'de Hûsîlerin eylemleri
Gazze’deki saldırılar sona erene kadar ülkelerine bakılmaksızın İsrail’e giden tüm gemileri hedef alacaklarını belirten Hûsîler, 31 Ekim'den bu yana Yemen açıklarında İsrailli şirketlere bağlı olduğunu söyledikleri ticari gemilere el koymaya ve bazılarına da dron ve füzelerle saldırılar düzenlemeye başladı.
ABD güçleri bu süreçte birçok kez Yemen'den atılan füze ve kamikaze dronları düşürdüğünü duyurdu.
Hûsîlerin eylemlerinin ardından çok sayıda gemicilik şirketi, Kızıldeniz'deki seferlerini durdurma kararı aldı.
ABD, küresel deniz ticareti güvenliğinin tehlikeye girdiği gerekçesiyle 18 Aralık'ta bir grup ülkenin katılımıyla Hûsî güçlere karşı "Refah Muhafızı Operasyonu" adında çok uluslu "deniz görev gücü" oluşturulduğunu duyurdu.
Kızıldeniz'de 31 Aralık'ta İsrail'le bağlantılı gemiyi ele geçirmeye çalışan Hûsîlere ait 3 sürat teknesi ABD helikopterleri tarafından ateş altına alındı.
Hûsîler, 10 Ocak'ta da İsrail'e destek olduğu gerekçesiyle Kızıldeniz'de ABD'ye ait bir geminin füze ve kamikaze dronlarla hedef alındığını duyurdu.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), 11 Ocak'ta ABD ve Japonya tarafından sunulan ve Hûsîlerin Kızıldeniz'deki saldırılarının acilen sonlandırılmasını talep eden karar tasarısını kabul etti.
Akdeniz'i Kızıldeniz'e bağlayarak Avrupa ile Asya arasındaki en kısa rotayı sunan Süveyş Kanalı üzerinden küresel ticaretin yaklaşık yüzde 12'si yapılıyor.