Fas'taki deprem sonrasında hasar gören o cami!

Fas'ta meydana gelen 7 büyüklüğündeki deprem yol açtığı can ve mal kayıplarının yanı sıra tarihi yapılar da büyük bir hasara sebep oldu. Fas'ın Marakeş kentinde bulunan ve önemli bir simge olarak kabul edilen Kutubiyye Camii ve minaresi, yaşanan deprem sonrasında büyük hasar gördü. Kutubiyye Camii'nin tarihçesi kısaca şöyle; Medine mahallesinde Câmiü'l-Fenâ yakınında yer alan cami, 1147 yılında Muvahhidler'in Marakeş'i fethinden hemen sonra Abdülmü'min tarafından inşa ediliyor. Yapı, Tunus'taki Kayrevan ve Endülüs'teki Kurtuba ulu camilerinde ortaya konulmuş planlamaların ustaca bir araya getirildiği bir çalışma olarak karşımıza çıkıyor. Bunun yanı sıra Fas'taki Karaviyyîn Camii'nde daha önce Murâbıtlar'ın uyguladıkları mimari şemanın gelişmiş bir örneği olarak da biliniyor. İslâm âleminin en muhteşem minarelerinden birine sahip olan cami, Endülüs ve Mağrib'deki benzerleri arasında önemli bir aşamayı vurguluyor. Yapının son şeklini alması Ebû Yûsuf Ya'kūb el-Mansûr dönemine (1184-1199) tekabül ediyor. Bunun öncesinde 1157 ve 1158 yıllarında tamamlanmış olan iki bitişik cami halindeki yapının, ilk planı kuzeydeki kısmın kısa süre sonra yıkılmasıyla bozuluyor. Caminin bugünkü versiyonunda halen yıkılan kısmın izleri görülüyor. Ebû Yûsuf el-Mansûr 1196'da önemli değişiklikler yaparak yapıya minareyi ekletiyor. Çeşitli geometrik kemer motifleriyle, sivri uçlu ve metal kürelerle süslenmiş olan minare 77 metre yüksekliğinde inşa ediliyor. Yapı genel olarak Muvahhid mimarisinin ve genel olarak Fas cami mimarisinin klasik ve önemli bir örneği olarak kabul ediliyor. Bugün gelinen noktada ise maalesef yapının minaresi büyük ölçüde zarar görüyor. Kaynakça: Türkiye Diyanet Vakfı, İslam Ansiklopedisi; Ewert, Christian (1992). "The Architectural Heritage of Islamic Spain in North Africa"