Bayramın altın harfleri mahyalar

Bayramın altın harfleri mahyalar..✨


Günümüz Türkçesinde "aylık" veya "aya mahsus" anlamına gelen Osmanlıca "mâhiyye" kelimesi, Farsça "mâh" (ay) ve Arapça "-iyye" ekiyle oluşturuluyor. Osmanlılar'ın ilk mahyayı ne zaman kurdukları kesin olarak bilinmemekle birlikte, 1578'de İstanbul'a gelen Alman seyyahı Schweigger'in seyahatnamesinde minareler arasındaki bir mahya betimlendiği görülüyor.


III. Murad'ın bir tezkire-i hümâyunla mevlid kandilinde Regaib ve Berat gecelerinde minarelerin kandillerle donatılmasını emrettiğini biliniyor. Selâtin camileri genellikle iki minareli oldukları için mahya kurmak için uygun olmuş, ancak Eyüp Camii gibi minareleri kısa olan camiler sonradan mahya kurmaya uygun hale getirilmiştir. Örneğin, Eyüp Camii'nin minareleri Nevşehirli Damad İbrâhim Paşa'nın emriyle 1723-24 yıllarında yükseltilmiş.


Süheyl Ünver'e göre, mahyacılar saraydan gelen incilerle yeşil veya kırmızı atlas üzerine mahyanın küçük bir örneğini çizer ve beğenilirse aynı şekilde uygulardı. Geçmişten bugüne de İstanbul camilerindeki mahyalarda Feth sûresinin ilk âyeti, “mâşallah", “tebârekellah", “bismillâh", “leyle-i Kadir", “hoş geldin yâ ramazan", “on bir ayın sultanı" ve ramazanın son günlerinde “el-firâk" veya “elveda" gibi ifadeler kullanıldığı biliniyor.


Mahya geleneği tarihte İstanbul dışında Edirne ve Bursa'da da yaşatılıyor. Sadece mübarek gecelerde ve ramazan ayında değil, önemli olaylar ve kutlamalar için de kuruluyor. Sultan Abdülaziz'in Avrupa seyahatinden dönüşü, Atatürk'ün İstanbul'a gelişi gibi olaylarda "hoş geldin" mahyaları kurulmuş, ayrıca I. Dünya Savaşı ve İstiklal Savaşı dönemlerinde çeşitli mesajlar taşıyan mahyalar yapılmıştır.


Foto 1: 1970 yılında yapımına başlanan Boğaziçi Köprüsü için Nusretiye Camii'nde kurulan köprü şeklindeki mahya (Hayat Mecmuası, sy. 47, 19 Kasım 1970)
Foto 2: Fâtih Camii, 1950 (K. Yusuf Ünal koleksiyonu)
Foto 3: İstanbul'un 500. fetih yıl dönümü, Süleymaniye Camii (K. Yusuf Ünal koleksiyonu)
Foto 4: Süleymaniye Camii, 1950 (K. Yusuf Ünal koleksiyonu)
Foto 5: Mütareke yıllarında Ali Ceyhan'ın Sultan Ahmed Camii'ne kurduğu mahya (K. Yusuf Ünal koleksiyonu)
Foto 6: XVI. yüzyılın sonlarında İstanbul'a gelen S. Schweigger'in seyahatnâmesindeki mahya tasviri (Eine newe Reyßbeschreibung auß Teutschland nach Constantinopel und Jerusalem, Nürnberg 1608, s. 193)
Foto 7: Mahya hakkında ilk araştırmaları yayımlayan Ahmet Süheyl Ünver'in mahya çizimlerinden örnekler (Mahya Hakkında Araştırmalar, İstanbul 1940)


Kaynak: İslam Ansiklopedisi