Kudüs halkı istedi, Osmanlı tayyareleri havalandı. Bu uğurda üç hava şehidi verildi. Kudüs semalarında ve üç kıtada ay yıldızlı bayraklar dalgalandı.

“Başka” olanı görmek ve ona kendini kaptırmak ile “hakkı” teslim etmek neredeyse aynı. Adalet, ilahi bir erdemdir ve insan eli onu tesis etmelidir. Gerçekleşip gerçekleşmemesinin bir önemi yok. Çabası bu olacak her insan tekinin.

Restorasyonu yapılarak harabe halden kurtarılıp ayağa kaldırılan dönemin Edirne'deki en büyük savunma tabyalarından Hıdırlık Tabyası'nda bonetler, beton sıvalar raspa edildi. Odaların üstündeki topraklar kaldırılarak sağlamlaştırıldı, yalıtım yapıldı.

2008'de çok sayıda 100. yıl toplantıları yapılmış; Jön Türk İhtilalinin (1908) 100. yılı sempozyum ve konferanslarla tartışılmıştı. Bu tartışmalar Balkan Savaşlarının 100. yılı olması nedeniyle düzenlenen toplantılar ve yayınlarla bu karanlık sayfaların aydınlığına katkıda bulunuyor.

Balkan faciasına kadın eli değiyor. Balkan Savaşları sürerken İstanbul'da düzenlenen kadınlar konferansı, kadın hakları tarihinde bir dönüm noktasıdır. Bu toplantının mimarı ise Petersburg Üniversitesi'nden 4 Türk kızıdır: Kazanlı Ümmü Gülsüm Kemalova, Petersburglu Rukiye Yunusova, Taşkentli Meryem Yakubova ve Rostoflu Meryem Pataşova.

1903 yılında büyük güçler yanında Bulgar, Sırp, Yunan, Ulah ve Arnavut milliyetçileri arasında Makedonya üzerinde süren nüfuz mücadelesi neredeyse umumî bir savaşa yol açacak, Balkan Savaşı çok daha önce başlamış olacaktı. Fakat Balkanlar'da sonraki yıllar reform ve terör sarmalı içinde geçecek, savaş da 1912 yılına kadar gecikecektir. Doç. Dr. Abdülhamit Kırmızı'nın Derin Tarih okurları için yazdığı yazısını burada bulabilirsiniz.