En bilinenleri Aleviyye, Derkâviyye, Îseviyye olmak üzere 100’e yakın kolu bulunan Şâzeliyye tarikatı İslâm dünyasının en geniş tarikatlarından biridir. Bugün Endonezya’dan Amerika’ya kadar dünyanın birçok noktasında zaviyesi bulunan Şâzeliyye tarikatı, dünya çapında gerçekleştirilen ihtifal toplantıları ile canlılığını korumaktadır...devamı

Kafkasya, Türkistan, Sibirya, İdil Ural, Kırım’dan olmakla aşırı sağdan, aşırı sola kadar tüm ideolojik kesimlerden toplam 108 delegenin temsil edildiği toplantı Birinci Rusya Müslümanları Kongresi olarak kayıtlara geçti. Kısır döngülü tartışmaların damga vurduğu Birinci Kongre’de önemli kararlar da alınmıştı. Bunlardan en önemlisi Rusya Müslümanlarını bir arada toplaya bilecek bir siyasi partinin kurulması gerektiği yönünde ortaya çıkan fikirdi...devamı

Hint Alt Kıtası, İslâmî mezhep ve hareketler noktasındaki çeşitliliği ile dikkat çekiyor. Sünnî ve Şiî olmak üzere pek çok kol ve fırkanın barındığı Hindistan'da bu durum, sosyal ve kültürel hayatın şekillenmesinde etkili oluyor. İnsanlar takip ettikleri tarikat veya cemaatlerin camilerine gidiyor, aidiyet hissettikleri ve bağlandıkları ekolün simgesel aksesuarlarını üzerlerinde taşıyorlar. Bu durum, toplumsal kimlik ve aidiyet tanımlamalarının dinin alt kollarına kadar genişleyip yayıldığını gözler önüne seriyor...devamı

Fas Kralı II. Hasan'a "Ya İslâm Ya Tufan" başlığıyla yazdığı mektubuyla dikkatleri üzerine çeken Abdusselam Yasin'in kuruculuğunu yaptığı ve Fas'ın en büyük hareketlerinden biri olan Adalet ve İhsan Cemaati resmen siyasete katılmasa da, hareket içinde yetişen çok sayıda insan, siyasî arenada boy gösteriyor...devamı

1917’de Bolşevik devrimi gerçekleştiğinde Çarlık Rusya’sı sınırları ve himayesi altında bulunan Müslüman coğrafyada çeşitli sufi tarikatlar mevcuttu. Bolşevikler safında savaşan ve ismi çok fazla bilinmeyen ama literatürlerde heretik (sapkın) tarikat olarak geçen iki Sufi tarikatı, Veysiler ve Laçiler'in kısa hikayesi 20. Yüzyılda Rusya ve Orta Asya’da çok geniş kitleler arasında yayılan tasavvufun seyrine dair önemli ipuçları veriyor...devamı

İstanbul’un İngilizler tarafından işgal edilmesinin ardından Sevr Anlaşması ile Osmanlı İmparatorluğu’ndan geriye kalan toprakların emperyalist güçlerce paylaşılması İstanbul’dan binlerce kilometre uzakta, bir grup Müslüman düşünür ve eylemcinin inisiyatif almasına neden oldu. Mevlânâ Ebu’l-Kelâm Âzâd (1888-1958), Muhammed Ecmel Han (1868-1927), Mevlânâ Şevket Ali (1873-1938) ve kardeşi Mevlânâ Muhammed Ali Cevher (1878-1931) tarafından 1919’da Yeni Delhi’de temelleri atılan “Hilâfet Hareketi” Osmanlı İmparatorluğu’nun dağılmasına karşı yükseltilen gür bir ses anlamına geliyordu...devamı

İslâm dünyasındaki, içerisinde sadece kadınların bulunduğu bir hareket olarak dünyanın en büyük teşekkülü olduğu ifade edilen Kubeysiyyât, ismini kurucusu Münîra el-Kubeysî’den almıştı. Şam merkezli bir oluşum olan Kubeysiyyât’ın hitap ettiği elit sınıf ve kullandığı metot itibarıyla siyasî kanat tarafından keşfedilmesi en basit şekliyle sahip olduğu potansiyelle izah edilebilirdi. Her ne kadar kapalı bir hüviyete sahip olsa da ilerleyen yıllarda gerek Suriye içerisinde gerek Ürdün, Kuveyt, Filistin gibi çok sayıda Arap ülkesinde müessir bir kuvvet haline gelen hareket uluslararası hüviyetiyle önemli bir mevkiye gelmeyi başarmış, “Dünyanın en müessir 500 Müslümanı” başlığıyla her yıl yayınlanan raporda pek çok defa Münîra el-Kubeysî’yi de bu listeye girmişti...devamı

19. yüzyılın ikinci yarısında Muhammed Ahmed el-Mehdî, Sudan’da mehdilik iddiasında bulunan ve kalabalıkları arkasında toplayan bir şahsiyet olarak ortaya çıktığında, onun bu iddiası sadece yaşadığı dönemi değil, günümüz Sudan’ını dahi etkileyen bir hareketin doğmasına sebep olmuştur...devamı

Bir Haricî kolu olan, üstelik Hariciliğin günümüzde yaşayan tek kolu olan İbâdîlik sadece Umman’da değil, Yemen ve Kuzey Afrika bölgesinde de müntesipleri olan bir mezheptir. Fakat mezhebin itikadî ve fikhî görüşleriyle bir devlet olarak teşekkül etmesi ancak Umman toprakları üzerinde mümkün olabilmiştir...devamı