Kanada, Türkiye'ye bazı teknolojiler için verdiği 'ihracat iznini' askıya aldı: İHA'lar etkilenecek mi?

Kanada Dışişleri Bakanı François-Philippe Champagne'nin yaptığı son açıklama ile birlikte gözler insansız hava sistemlerinin (İHA) kullandığı görüntüleme sistemlerine çevrildi. Champagne, Ermenistan işgali altındaki Dağlık Karabağ bölgesinde devam eden çatışmalarda kullanıldığı iddiası ile Kanada'nın bazı teknolojiler için Türkiye'ye verdiği ihracat iznini geçici olarak durdurduğunu açıkladı.

GZT'nin ulaştığı Savunma Sanayi Analisti Kadir Doğan, bu hamleden sonra İHA'ların etkilenip etkilenmeyeceğini ve alternatiflerini değerlendirdi.

Türkiye'nin insansız hava araçları (İHA) ANKA ve TB2'lerin tasarımının, fikri mülkiyet haklarının, geliştirme süreçlerinin hepsinde Türk mühendislerinin rol aldığını belirten Doğan, "Bunlar Baykar ve TUSAŞ'ın ürettiği ürünler. Fakat savunma sanayinde her şeyi kendiniz yapamıyorsunuz. Zaten yapmanız da çok akıl karı bir iş değil. Bazı ürünleri dışarıdan almak daha kritik alanlarda teknolojik kabiliyetinizi artırmanız gerekiyor. Bizim temelde İHA'larda kullandığımız ana alt sistemler özelinde bakarsak üç tane alt sistem dışındaki tüm alt sistemler Türkiye'nin kendi şirketleri Tusaş ve Baykar tarafından geliştiriliyor" dedi.

Alt sistemler neler?

Alt sistemlerinin birincisinin motor olduğunu belirten Kadir Doğan, "Motorları yurt dışından alıyoruz. TB2 farklı Tusaş farklı bir yerden alınan motoru kullanıyor. Bununla ilgili de TEİ'nin çalışmaları devam ediyor. Bu noktada şu anda yerli bir ürün yok. PD170'nin entegrasyonu devam ediyor her iki ürün için de" şeklinde konuştu.

Bir diğer ürünün ise görüntüleme sistemi olduğuna dikkati çeken Doğan, "ISP dediğimiz stabilizasyon platformları, hem TB2'de hem ANKA'da yerli ürünlerden ziyade yurt dışından alınanlar kullanılıyor. Hem ANKA hem TB2'de Wescam MX-15D var. Amerikalı L3 Harris şirketinin Kanada'da yaptığı bir üretim bu. Türkiye'nin yerli olmayan alt sistemlerinden ikincisi bu" ifadelerini kullandı.

Üçüncü alt sistemin de haberleşme sistemi olduğuna işaret eden Doğan konuya ilişkin şu değerlendirmelerde bulundu:

• "O da her iki İHA'da kullandığımız antenler Amerikan'dan temin ediliyor. Bu üç ürün dışında Türkiye'nin İHA'larında alt sistem özelinde ürün kullanılmıyor yurt dışına bir bağımlılık söz konusu değil. Bu ürünlerin üçüyle ilgili de yerlileştirme kapsamında çalışmalar devam ediyor. Anten konusunda ciddi oranda mesafe kat edildi. Motor tarafı da aynı şekilde. Geriye bir tek kamera sistemleri kaldı o konuda da ASELSAN'ın çalışmaları devam ediyor"

Kanada'dan alınan ürünün alternatifi var mı?

Türkiye'nin İHA'larında kullanılan görüntüleme sistemi; Amerikalı şirket L3 Harris'in Kanada'da ürettiği ve MX-15D ismiyle bilinen bir platform. Sistemin içerisinde belli dalga boylarında kızılötesi görüntüleme yapabilen kamerası, lazer işaretleyicileri aynı zamanda gündüz kamerası bulunuyor.

Konuya ilişkin detaylar paylaşan Doğan şunları paylaştı:

"Hem ANKA'da hem de TB2'de birincil öncelik olarak kullanılıyordu. Bu iki sistemimizde de temel opsiyonumuz Wescam ürünleriydi. Bu elbette tek seçenek değil. birincisi ASELSAN Cats var. MX-15D'nin muadili sayılacak bir ürün ve ASELSAN'ın bu konuda test ve entegrasyon çalışmaları devam ediyor diyebiliriz fakat önünde biraz daha yol olduğunu belirtmek gerekiyor.

Bir diğeri; az sayıda da olsa bazı ülkelerin elinde bu teknoloji bulunuyor. ABD, Almanya, İsrail, Litvanya ve Estonya'nın bu ürünlere muadil olabilecek ürünleri var fakat her şeyden önce Türk savunma sanayi şirketleri bu konuda çalışmalarını yürütüyor.

Daha önce de biz bu ambargoyu yaşadık; Barış Pınarı Harekatı'nda PYD-PKK'ya karşı yapılan operasyonlarda Kanada yine benzer bir tavır takınmıştı. Burada şunu belirtmekte fayda var Baykar, Wescam'in yetkili bakım ve onarım sağlayıcısı. Baykar Türkiye'de Wescam'den o yetkileri izinleri alabilmiş bir şirket. Günün sonunda bu ürünleri veya farklı ürünleri kullanabildik, operasyonları gerçekleştirdik İHA'larımızı uçurabildik. Bu açıdan bakıldığında kritik bir ürün. İHA'ların temel kabiliyetlerinden 'istihbarat keşif gözetim' olduğundan bu kabiliyetin en önemli bileşeni de bu kamera sistemleri. Fakat belirttiğim gibi bu ambargolara karşı alternatifimiz var çok kritik bir ürün olmasına rağmen geçmişte bunlar düşünülerek Türk savunma sanayi tarafından çeşitli çalışmalar yapılmıştı ben şahsen bir sıkıntı olacağını düşünmüyorum".