ABD 'Açık Semalar Anlaşması'ndan çekiliyor: Türkiye etkilenecek mi?

ABD Başkanı Donald Trump, Rusya sorumluluklarını yerine getirene kadar, Açık Semalar Anlaşması’ndan çekileceklerini açıkladı. Trump'ın bu açıklamasının ardından 34 devletin imzası bulunan anlaşmanın geleceği tartışmaya açıldı.

Açık Semalar Anlaşması nedir?

Rusya ve ABD, askeri faaliyetlerde şeffaflığı teşvik etmek, silah kontrolünü ve diğer anlaşmaları gözlemlemeyi kolaylaştırmak amacıyla silahsız keşif uçuşlarına izin veren Açık Semalar Anlaşması'nı imzalayan 34 ülke arasında yer alıyor. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) coğrafyasında güven ve güvenlik artırıcı önlem olarak öngörülen ve 1992'de imzaya açılan Açık Semalar Anlaşması'nın tarafları arasında Türkiye de bulunuyor.

GZT'nin ulaştığı emekli Tuğgeneral Fahri Erenel, hem ABD'nin ayrılığını hem de Türkiye'nin ayrılık sonrası konumunu değerlendirdi.

Açık Semalar Anlaşması'nı Türkiye'nin de içinde bulunduğu 34 ülkenin imzaladığını belirten Erenel, "Türkiye, Rusya'nın üzerinde en çok gözlem uçuşu yapan ülke. Yani birbirine sınırı olan ülkeler arasında yapılıyor. Dolayısıyla bu vasıtayla hem kendi güvenliği üzerine hem de NATO üzerinden bilgi aktarımı söz konusu olabiliyordu. Anlaşmadan ABD'nin çekilmesi anlaşmanın ortadan kaldırılacağı anlamını taşımıyor. Ama bu durum Rusya'nın da elini güçlendirmez. Geri kalan 33 devlet bir araya gelip anlaşmanın ortadan kaldırılmasını istemedikçe anlaşma devam edecektir" dedi.

ABD anlaşmadan neden çekiliyor?

Fahri Erenel, Türkiye'nin anlaşmaya taraf olan ülkeler üzerinde gözlem uçuşları yaptığını hatırlatarak şöyle devam etti:

"Yani bu anlaşmanın temel mantığı silahsız keşif araçlarıyla anlaşmaya taraf olan ülkelerde hiçbir kısıtlamaya sahip olmadan daha evvelden uçuş bildirmek koşuluyla uçabilmek mümkün. Türkiye açısından olumsuz bir etki olmayacak fakat önemli olan şudur; ABD'nin bu anlaşmadan çekilmesinin nedeni Rusya'nın özellikle hipersonik füzelerde çok hızlı bir şekilde ABD'yi geçmiş olmasıdır"

"Ses hızından 27 kat fazla"

Erenel, bugüne kadar ABD'nin elinde olan Tomahawk'larla övündüğüne fakat Rusya'nın 2015 yılında Hazar Denizi'nden attığı Kalibr isimli füzeyle Suriye'de isabet kaydettiğine dikkati çekerek şu detayları paylaştı:

"Arkasından Rusya Devlet Başkanı Putin'İn açıklamaları var. Ses hızından 5 kat hızlı uçabilen 6 bin kilometre menzilli füzeler geliştirdiklerini söyledi. En son geçen yıl 'Avangard' isimli bir füzeyi test etti ses hızından 27 kat fazla saatte 32 bin kilometre hızla gidiyor ve atmosfere çıkabiliyor. 2 bin santigrat dereceye kadar dayanabiliyor ve nükleer silah taşıyabiliyor. Yörüngelerden sapmalar meydana geliyor ve Amerika'ya karşı Rusya bariz bir üstünlük sağlamaya başladı"

Bu nedenle ABD'nin gözlem uçuşu yapmış olmasına rağmen Rusya'nın sürekli olarak silahlandığına bir tepki olarak anlaşmadan çekildiğini aktaran Erenel, "Bir yandan silahların kontrolü var ama bir yandan da silahlanmanın devam ettiğini görüyor. Bu sefer ABD, gözlem uçuşunun hiçbir anlam ifade etmediğini biliyor. O yüzden bütün sistemleri uyduya yerleştirmiş durumda. Açık Semalar Anlaşması 90'lı yılların ürünü olan ama şu anki teknolojiye baktığımızda havadan yapılacak bir keşif uçuşuyla o bilgilerin elde edilmesi dönemi geçti. Herkes kat kat üst yörüngelerde birbirinin ne yaptığını hem sesli hem görüntülü olarak anında izleyebiliyor. ABD de Rusya da bunun farkında ama bu güçlük silahların kontrolü yönünde sağlanmış olan nadir anlaşmalardan biri" ifadelerine yer verdi.

ABD'nin anlaşmadan çekilmesinin temel nedeninin Rusya'nın ürettiği hipersonik füzeler olduğunu savunan Fahri Erenel, "Rusya bariz üstünlüğü ABD'den aldı aynı zaman da Çin de çok büyük ataklar yapıyor hipersonik füzelerle ilgili. ABD bunun için uzaya yeni radar sistemleri yerleştirmeye çalışıyor. Fakat yörüngelerinden sapması söz konusu bu nedenle de ABD bunun sıkıntısı içerisinde. ABD, Rusya'yı içinde bulunduğu ekonomik durum itibariyle de zorlamaya çalışıyor ama Rusya buna kararlı bir şekilde devam ediyor" diye konuştu.

'Açık Semala Anlaşması'nın sahada uygulamasını gerektirecek gerekli teknolojik şartlar ve aynı zamanda ülkeler arası ilişkilerde sürekli değişkenliklerin yaşandığına işaret eden Erenel bu sebeplerden dolayı anlaşmanın zaten bir yürürlüğünün olmadığını bildirdi.

Türkiye etkilenir mi?

"Sadece 34 devlet arasında yapılmış olmasının getirdiği silahların kontrol edilmesi karşısında önemli bir güç gösterisiydi" diyen Fahri Erenel sözlerini şöyle sürdürdü:

• "Türkiye'yi etkilenmeyecek. Türkiye'nin son yıllarda geliştirdiği kendi ekolojik sistemleri, Göktürk uyduları ve diğer erken uyarı uçaklarıyla zaten bu tip bir gözlem uçuşuna gerek kalmadan gerekli istihbarat bilgilerini toplayabiliyor

ABD'nin anlaşman çekilmesinin Türkiye'nin güvenliğini etkileyecek bir boyut olduğunu düşünmüyorum. Türkiye keşif-gözetleme, bilgi sistemlerinde, istihbarat sistemlerinde oldukça önemli bir mesafe katetti. Şu an için Türkiye bir NATO ülkesi olarak bu anlaşmada kalmalıdır ama Türkiye'nin güvenliğini olumsuz etkileyecek bir boyut olduğunu düşünmüyorum"

34 ülkenin çoğunluğunu NATO ülkeleri oluşturuyor. Bir kısmını da doğu ve batı bloku arasında yapılmıştı ama doğu bloğunun önemli bir kısmı Romanya, Bulgaristan gibi ülkeler şu an NATO'da. 34 ülkenin birkaçı hariç neredeyse tamamı NATO ülkesi.

NATO, ABD'nin çıkışına ne diyor?

NATO, ABD Başkanı Donald Trump'ın Açık Semalar Anlaşması'ndan çekileceklerini açıklamasının ardından toplanma kararı aldığını açıklamıştı. Emekli Tuğgeneral Fahri Erenel NATO'nun tutumuna ilişkin sorumuza şöyle yanıt verdi:

"Bu olaya NATO, Rusya ve NATO ilişkisini nasıl etkileyecek gözüyle bakıyor. Birleşmiş Milletler de dünya genelinde silahlanma konusunda yapılan anlaşmaların sonunun gelmesi nedeniyle bir çatışma ortamının tetikleneceğini düşünüyor. Dolayısıyla ABD sadece bu anlaşmadan da çekilmiyor. Dünya Sağlık Örgütü, İklim değişikliği gibi birçok anlaşmadan çekileceğini duyuruyor".