Yalılar 23: Sait Halim Paşa Yalısı

Yalılar 23: Sait Halim Paşa Yalısı


Sait Halim Paşa Yalısı, İstanbul'un Yeniköy semtinde yer alan, neo-klasik mimarisi ve dikkat çeken detaylarıyla öne çıkan tarihi bir yapı. Rıhtımındaki iki aslan heykeli nedeniyle “Aslanlı Yalı" olarak da bilinen bina, 19. yüzyılın son çeyreğinde inşa ediliyor. Neo-klasik üsluba sahip yalının dış cephesi sade bir görünüm sunsa da, iç dekorasyonunda kullanılan yoğun arabesk detaylar, küçük bir Arap sarayını andıran bir atmosfer oluşturuyor. Yapıda harem ve selamlık bölümleri aynı çatı altında planlanıyor, bu alanlar ahşap ve camekânlı bölmelerle birbirinden ayrılıyor.


Yalının ilk sahipleri Düzoğulları ailesi olarak biliniyor. 1863 yılında Aristarhis ailesi tarafından yeniden inşa ettirilen yapı, 1876'da Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın torunu Mehmet Abdülhalim Paşa'nın mülkiyetine geçiyor. Ancak o dönemde harap durumda olan yalı, Çanakkaleli mimar-kalfa Petraki Adamandidis tarafından bugünkü görkemli haliyle yeniden inşa ediliyor. Abdülhalim Paşa'nın ölümünün ardından mülk, Sait Halim Paşa tarafından 1894 yılında tüm haklarıyla devralınıyor. Yalı bir dönem Arap müşterilere kiralanıyor, hatta Kral Faysal tarafından da kullanılıyor.


Tarihi öneme sahip yapı, Osmanlı'nın I. Dünya Savaşı'na girmesine yol açan Türk-Alman ittifakının 1914 yılında imzalandığı mekân olarak da biliniyor. Ayrıca dönemin politikacı, yazar ve düşünürlerinin buluşma noktası oluyor. Yalının bahçesi, setler halinde tepelere kadar uzanırken, boğaz yolu inşaatı sırasında korulukla bağlantısı kesiliyor. Deniz cephesindeki sağ bölüm harem, sol bölüm ise selamlık olarak düzenleniyor.


Yıllar içinde birçok kez el değiştiren yapı, 1968'de Turizm Bankası'na 1972'de Hilton'a devrediliyor. 1980'lerde Türkiye Anıt ve Çevre Koruma Vakfı tarafından kapsamlı bir restorasyondan geçiriliyor. Bu süreçte yalının rıhtımı, harem bahçesi ve çatısı için ciddi yatırımlar yapılıyor. 1995 yılında çıkan yangında büyük zarar gören yapı, Prof. Dr. Doğan Kuban liderliğinde yeniden restore ediliyor ve 1890'lardaki özgün görünümüne sadık kalınıyor. 2002 yılında restorasyonu tamamlanan yalı, “Başbakanlık Resmi Konuk Evi" olarak kullanılmak üzere yenileniyor.


Günümüzde Sait Halim Paşa Yalısı, düğün, mezuniyet gibi organizasyonlar için tercih edilen bir mekân olmasının yanı sıra pazar kahvaltıları ve özel etkinliklere de ev sahipliği yapıyor. Tarihi ve mimari dokusuyla İstanbul Boğazı'ndaki önemli kültürel miraslardan biri olmayı sürdürüyor.


@saithalimpasayalisi