Çok yönlü bir aydın, gazeteci, muharrir, tiyatro yazarı, tenkitçi, tarihçi ve bütün bu kimliklerin üstünde siyasetçi Namık Kemal (1840-1888); Türk milliyetçiliğine esin kaynağı olmuş bir vatan şairidir. Namık Kemal’in büyük yazar, devlet adamı Recaizade Mahmut Ekrem’den dolayı Ekrem ismini verdiği şair, yazar, öğretmen ve devlet adamı oğlu Ali Ekrem Bolayır (1867-1937); Servet-i Fünûn …

Henüz hayattayken sevenleri çok oldu. Çok da düşmanları... Dost ve düşman kazanarak geçirilmiş kıymetli bir hayatı vardı yani. Faruk Nafiz Çamlıbel, Mithat Cemal Kuntay’la tanıştığındaki ilk intibalarını şöyle aktaracaktır: “Mevzuları kadar vakur bir vücut, üslûbu kadar muntazam bir yüz... Şiirle şair arasındaki bu asil benzerliğe nadir tesadüf olunur.”

Divan şiirinin poetikası tümüyle rindane bir tavır gösterdiğinden rind-zahid çatışması; Batı edebiyatının klasik-bohem karşıtlığı içinde ele alınabilir. Divan şiirindeki rind tipi hatırlandığında dünyayı bir özge temaşa ile seyretmesi ve dünyayı paranteze alması, aşk ve şarapla örülü ve kendinden geçmiş mestane eda içinde olması; sembolistlerin Batı medeniyetinin akılcı ve maddeci dünyasına bir tepki olarak ortaya koydukları bohem-dekadans tavırla benzerlik taşımaktadır.

Tanpınar Suat’ı anlatabilseydi, belki bugün akademinin elindeki en büyük koz olan Doğu-Batı, gelenek-modernizm, İstanbul, musiki, mimari gibi sayım döküm unsurları yerine; insan tekinin içinde bulunduğu ve modern dünyanın yarattığı yaralı bilinci, yenilmekten başka bir çıkar yol bulamayan, tutunamamayı, niteliksizliği ve hep daha güzel yenilgileri düşleyen modern insanın çaresizliğini sanatçı duyarlılığı içinde işleyecekti.

Listeyi yaptıkça sınırlarımızın düşündüğümüzden ne kadar büyük olduğunu bir kez daha hatırladık. İtiraz edilebilir mi bu listeye? Elbette... Umrumuzda mı? Değil. Kuvvetle muhtemel yarın değişecek de olsa bugün gördüğümüz fotoğraf bu. Anla(t)maya çalışıyoruz.

Namık Kemal, hakkı verilmiş bir çabaydı. Belki büyük bir Türk şairi değildi ama hiç şüphesiz büyük şiirlerin şairiydi. ‘Vatan’ kelimesini belki Türk dilinde ilk o kullanmadı ama ‘vatan’ kelimesinin kullanılmasını o mümkün kıldı.

Bazı poetik anlayışlara göre bu listedeki bazı şiirler şiir sayılmıyor, biliyoruz. Bazılarını biz de şiir saymıyoruz. Ama konu bu değil. Olan bitenin bir fotoğrafı bu.

Prof. Dr. Mustafa Özel'le yaptığımız söyleşinin ardından kendisinden yüz kitaplık bir roman listesi istedik. İstedik ki yüzyılı anlamak için görülmesi gereken 100 roman, tek bir listede elimizde olsun. Hocamız bizi kırmadı. Bu, odur.

Kemal Bey’in şiire asıl ve temel hizmeti onu yenileştirmek için yazdığı yazılar ve teorik makalelerdir. Buna bağlı olarak şairin şiirden bekledikleri ile kendi şiirleri arasındaki derin uçurum hiç ortadan kalkmamıştır. Aslında, bu “kamaşma”yı yaratan da şairin zihnindeki poetik gitgelleri ve kafa karışıklıklarıdır.

Türk Edebiyatı ve siyasi hayatın önemli isimlerinden şair Namık Kemal'in ölümünün üzerinden tam 131 yıl geçti. Vatanına ve özgürlüğüne bağlılığı ve bu doğrultuda kaleme aldığı şiir, tiyatro oyunları sayesinde toplumu yönlendiren ve bir nesle vatan sevgisini aşılayan usta şair, gerisinde unutulmaz onlarca eser bırakmayı başardı. Şimdi ise sevenleri tarafından saygı ve hürmetle anılıyor.