Hâfız'ın suladığı çiçek bahçesi: Şîrâz
Zağros dağları arasındaki verimli bir düzlükte, tarihi ticaret yollarıüzerinde kurulmuş, varlığı milattan öncesine uzanan bir şehir...İslam tarihinin ilk yıllarında Müslümanların hakimiyeti altına girenŞîrâz, el değiştirdiği pek çok devlet ve hanedan boyuncaaslında bugünkü hüviyetini de kazanmış olur. Şehir kültürelbakımdan zenginliğini buraya hakim olan güçlerin bıraktığıeserlerin meydana getirdiği mozaiğe de çok şey borçludur.Özellikle 10. ve 11. yüzyıllarda İran’da hüküm süren Büveyhîlerzamanında şehir önemli bir gelişme kaydeder. Bu dönemde inşaedilen camiler, saraylar, bahçeler, çarşılar, kervansaraylarla şehirönemli bir gelişme gösterir.
Selçuklu hakimiyetine giren şehir aynı şekilde bu dönemde de büyük imar faaliyetleriyle ihya olur. Bunlardan özellikle Zahide Hatun tarafından inşa ettirilen büyük medrese Şîrâz’ın ilmek ilmek işlenen dokusunda hoş bir detay olarak yer alır. 13. yüzyıldaki büyük Moğol tahribinin Şîrâz’ı teğet geçmesi şehrin sahip olduğu eserlerini bugüne taşımasında hiç şüphesiz en önemli amillerden biridir. O dönem buraya hakim olan Salgurlular hanedanının Moğollar’a elçi göndererek itaatini sunması şehir için hayati bir öneme sahip olur. Yine bu dönemde inşa edilen su kanalları, çeşmeler, hanlar, darüşşifalarla şehrin sahip olduğu kültürel birikim katlanarak artar. Şüphesiz yapılan imar faaliyetlerinin ekonomik bakımdan gelişmeyi de sağladığı şehir, zaten ticaret yollarının da merkezi olması hasebiyle büyük gelişme kaydeder.
14. yüzyılda Şîrâz’ı ziyaret eden meşhur seyyah İbn Battûta şehrin bağ ve bahçeleri, su kaynakları, çeşme, cadde ve pazarlarından övgüyle söz ederken, şehirde her meslek zümresinin kendi içerisinde örgütlendiğini de ekler. İran’ın diğer şehirlerinde olduğu gibi Şîrâz da depremlerden ciddi bir biçimde yara almış, veba salgınlarında ciddi sayıda insan kaybetmiş olsa da önemini uzun bir zaman sürdürmeyi başarır.
15. yüzyılın sonlarında burada bulunan Venedikli seyyah Barbaro, şehrin bir tüccar merkezi hâline geldiğinden, nüfusu kalabalık, zengin bir şehir olduğundan bahseder. İmar faaliyetlerinin ekonomiyi, ekonominin de artan refah seviyesine paralel olarak kültürü zenginleştirmesi Şîrâz’da da gözlemlenir. Özellikle 16. yüzyılın şehrin kendi ismiyle anılan minyatürlerin zirvesini yaşadığı Şîrâz, aynı zamanda yetiştirdiği devlet adamı, âlim, şair, edip ve sanatkârlarla da meşhur olur. İşrâkî, Ekberî ve Meşşâî düşünce ekollerini mezceden İranlı filozof ve alim Molla Sadrâ, İran’ın önde gelen lirik şairlerinden Hâfız-ı Şîrâzî, meşhur sufi Rûzbihân-ı Baklî İran kültür ve medeniyetinin gelişmesinde önemli rol oynayan bu isimlerden sadece birkaçıdır. İran’ı oluşturan 24 idari birimden biri olan Fars’ın merkez şehri mevkiinde olan Şîrâz bugün de önemini muhafaza eder.
Her ne kadar modern hüviyetiyle cazip de bir şehir olan Şîrâz, yine de buraya gelen ziyaretçilerini tarihi birikimiyle cezbeder. Neredeyse 200 kadar zanaatkara ev sahipliği yapan kapalı çarşı, vaktin ne kadar hızlı geçtiği endişesinden âzâde bir şekilde gezilmeye başlanılacak iyi bir lokasyon olacaktır. 18. yüzyılda ülkede hüküm süren bir hanedan olan Zendler tarafından inşa ettirilen eserler yanında metrelerce yükseklikte, her bir köşesindeki burçlarla Erg-i Kerîm Han kesinlikle anılmaya değerdir. Ve tabii ki âdeta bugün Şîrâz denince akla gelen görüntünün sahibi olan Vekîl Camii… Farsça beyitlerinin hiç susmadığı Hâfız’ın abidevî mezarının ihmal edilmemesi gereken Şîrâz’da, akşam vakti oturulacak otantik bir kahvede lezzetli Şîrâz çayıyla günün keyfini çıkarmak iyi bir tercih olacaktır.