Yaşadığı zamanın tamircisi: Leonardo da Vinci

Vinci’den Floransa’ya

Babası Ser Piero da Vinci, aile mesleği olan noterlik yolunda ilerleyen hırslı bir genç, annesi Caterina ise işçi bir aileden gelen köylü kızıydı. Leonardo gayrimeşru bir çocuktu ama bu babasının ailesine kabul edilmesine engel olmadı. Hem annesi hem de babası o doğduktan kısa süre sonra başkalarıyla evlendi. Leonardo belli bir yaşa kadar tek çocuk büyümüş olsa da yıllar sonra babasının dört farklı evlilikten, on üç çocuğunun en büyüğü oldu. Çocukluğunun ilk yıllarını annesiyle geçirdikten sonra dedesi ve amcası tarafından yetiştirildi.

Leonardo’nun biyografi yazarı olan Giorgio Vasari’nin yazdığına göre; daha çocukluğunda bile olağanüstü bir zekaya sahiptir.

Toscana’da doğayla iç içe geçirdiği çocukluğu boyunca gözlemler yaparak ve taslaklar çizerek büyür. Gayrimeşru bir çocuk olması, onun babasının izinden giderek noter olmasına engeldir. Piero oğlu için bir meslek bulma zamanı geldiğinde onu Floransa’nın en ünlü atölyesinin sahibi heykeltıraş, tasarımcı ve ressam Andrea del Verrocchio’nun yanına çırak olarak verir.

Çıraklık

Andrea del Verrocchio, resimden heykele, birçok alanda teknik ustalığa sahip çok yönlü bir Rönesans sanatçısı ve akıl hocasıydı.Medici ve Tornabuoni gibi Floransa’nın en seçkin aileleri için çalışıyordu. Leonardo’ya çıraklığının ilk dönemlerinde Verrocchio’nun diğer çırakları gibi basit görevler verilmiş olmasına rağmen yeteneğini çok hızlı geliştirir. Ustası, başyapıtlarından biri olan İsa’nın Vaftizi (Baptism of Christ) isimli büyük altar panosunda, sol alt köşedeki melek figürünü on sekiz yaşındaki Leonardo’nun boyamasına izin verir.

Yeteneği sayesinde 1472’de sanatçılar loncası üyeliğiyle çıraklığı bittiğinde, bağımsız bir şekilde sipariş alır ama ustasının yanında profesyonel bir sanatçı olarak çalışmaya devam eder. Leonardo ressamlık evresinin ilk aşamalarında, ustasının tarzından etkilenmiş olsa da kısa sürede kendine özgü bir üslup yaratmıştır. Özellikle mürekkebe olan hakimiyetiyle, gördüğü veya düşündüğü şeyi kâğıda çok hızlı şekilde aktarabiliyordu.

Milano

1482 yılında otuz yaşındaki Leonardo, Lorenzo de Medici adına Floransa’nın müttefiklerinden birisi olan Ludovico il Moro’ya hediye olarak verilecek at kafası şeklinde bir müzik aletiyle Milano’ya doğru yola çıkar. Milano’daki ilk yılında kendine küçük bir atölye kuran Leonardo, San Francesco Grande Şapeli’nin altar panosuna yapılacak resimle ilk büyük siparişini alır. Kayalıklar Meryem’i resmi için çalışmaya devam ederken ödeme konusunda yaşanan problemlerden dolayı resim başka birine satılır.

1490’da Milano’ya geldikten sekiz yıl sonra Sforza’nın himayesinde ‘saray ressamı’ olarak çalışarak düzenli maaş almaya başlar.

Sforzo için resim yapmanın yanında birçok görevde bulunur. Bunlardan biri, Ludovico Sforza’nın babası Francesco Sforza’nın anısı için düşünülen bronz at heykelidir. Leonardo, Verrocchio’nun atölyesinde heykel ve bronz dökme konusunda edindiği deneyimle, o döneme kadar yapılan en büyük bronz anıtı tasarlar. 1494’ün sonunda Sforza atının kil modeli tamamlandığında, döküm için ayrılan bronzun top dökümü için kullanılmasından dolayı projeye beklenmedik şekilde son verilir. Leonardo bundan dolayı hayal kırıklığına uğramış olsa da olağanüstü yeteneğinin ünü tüm Avrupa’da hızla yayılmaya devam eder.

Floransa’ya dönüş

1499’da Milano’yu terk eden Leonardo, Mantova ve Venedik yakınlarındaki arkadaşlarını ziyaret ettikten sonra Floransa’ya geri döner. İtalya’nın karmaşık ve değişken siyasal ortamından uzak kalmayı başarsa da liderlere hizmet etmekten çekinmez. Floransa’yı memleketi olarak görmesine rağmen, Floransa’nın 16.yüzyılda en büyük düşmanlarından biri olan Papalık ordusunun başındaki Cesare Borgia’ya askeri mühendis olarak hizmet etmeye başlar. Borgia’nın hizmetindeyken teknik resim yeteneğini de kullanarak seferlere yönelik haritalar ve planlar hazır.

1503’te Floransa’ya geri döndüğünde, Floransa’nın 1440’ta Milano ordusu karşısında kazandığı zaferi tasvir eden bir fresk siparişi alır.

Anghiari Savaşı’nın taslağı 1505’te tamamlanarak resmin ana hatları duvara aktarılır. Ancak hava şartları nedeniyle resmin sadece orta kısmını bitirerek Milano’ya gitmeye karar verir.

Son yılları

Milano yıllarında resim çalışmalarına ara veren Leonardo, anatomist Marcantonio della Torre ile kadavraları detaylı inceleme fırsatı bulur.

Bu dönemde anatomi üzerine ayrıntılı çizimler içeren bir defter tutmaya başlar.

1511’de Fransız hükümetinin dağılmasıyla Milano’dan ayrılan Leonardo, bir süre Floransa’da kaldıktan sonra, 1 Aralık 1513’te Roma’ya gider. Roma’da Guiliano de Medici ve Papa X. Leo’nun himayesinde geçirdiği üç yılda resim teorisi, felsefe ve simya üzerine yoğunlaşır. Guiliano de Medici’nin ölümünün ardından yeni hamisi, Fransız kralı I. François olur.1516’da asistanlarıyla birlikte Amboise’e yerleşen Leonardo’ya ‘Kralın Baş Ressamı, Mühendisi ve Mimarı’ unvanı verilir. 2 Mayıs 1519’da altmış yedi yaşındayken hayatını kaybeder.