Taşlardan oyulmuş kent: Amasya

Amasya ismi nereden geliyor?

Tarih boyunca şehzadelerin, bilginlerin (âlimlerin) ve sanatkarların yetiştiği, köklü bir ilimiz Amasya. Bu özelliği nedeniyle şehre "Kubbet-ül-Ulema" (âlimlerin toplandığı yer) ismi verilmiş olup bu isim eski pek çok kaynakta da yer almaktadır. M.Ö. 1.yy’da Amasya’da yaşayan tarih ve coğrafya bilgini Strabon’a göre şehre Amazonların kraliçesi Amasis, Amasis şehri manasına gelen "Amaseia" ismini vermiştir. Fransız seyyahı Parrot’un hatıralarına göre ise Amasya isminin "Amasiye"den geliyor. Ayrıca Amasya isminin "Elma diyarı" manasına gelen "Elmasiye"den geldiği rivayeti üzerinde de durulmaktadır. Konuyla ilgili bir başka rivayete göre ise Amasya’yı fetheden Danişmend Ahmed Gazi’nin eşi Ümmü Asiye bu şehirde, oturduğu için "Amasya" ismi ona izafeten verilmiştir.

Tarihte Amasya

Amasya şehrinin kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte yerleşimin Hitit dönemine kadar uzadığı tahmin ediliyor. Şehir Seloukoslar döneminde önemli bir konuma sahip olan bir yerleşim yeriyken daha sonra M.Ö 281 yılında kurulan Pontus Krallığı'na bir süre başkentlik yaptı. M.Ö 70 yılında general Lucius Licinius Lucullus tarafından Roma topraklarına katıldı. Diocletianus sonra M.S 3. yüzyılda gelişen yerleşim önemli bir dini merkez konumuna yükseldi. 4. yüzyılın ikinci yarısında Roma İmparatorluğu'nun ikiye bölünmesiyle yerleşim Doğu Roma İmparatorluğu topraklarına katıldı.

712 yılında Arap ordularınca ele geçirilen yerleşim kısa süre sonra III. Leon tarafından yeniden Bizans topraklarına katıldı. Yerleşim bu tarihten 11. yüzyıl sonlarına kadar Bizans hakimiyetinde kaldı.1071 yılında yaşanan Malazgirt Meydan Muharebesi sonrasında Anadolu'nun birçok şehri gibi Amasya'da 11. yüzyıl içinde Türkler'in egemenliğine geçti. Artuk Bey tarafından ele geçirilen yerleşim daha sonra Danişmend Gazi 'nin denetimine bırakıldı. 1080 yılında da yeni kurulan Danişmendliler Beyliği topraklarına katıldı.

14. Yüzyılda ise Osmanlı-Kadı Burhaneddin mücadelesi sonrasında Amasya 1393 yılında Osmanlı topraklarına katıldı. Şehrin idaresine de şehzade Çelebi Mehmed getirildi. Amasya 16. yüzyıl sonlarına kadar Osmanlılar'ın doğu sınırında stratejik bir öneme sahip olmuştur. Şehir, Celali isyanları sırasında 17. yüzyıl başlarında tahribata uğradı. Bundan sonra Milli Mücadele yıllarına kadar önemli bir olayın yaşanmadığı bir sancak merkezi olarak sakin bir dönem geçirdi.

Amasya nerededir?

Türkiye’nin Orta Karadeniz Bölümü'nde yer alır. Anadolu'nun en eski yerleşim alanlarından biridir. Kuzey sınırında Samsun, doğusunda Tokat, güneyinde Yozgat, batısında ise Çorum bulunur.

Amasya’ya ne zaman gidilmelidir?

Haziran ayından itibaren şehir en elverişli doğal ve iklimsel şartlara bürünüyor ve bu nedenle Amasya en çok haziran-eylül ayları arasında ziyaret ediliyor. Eylülden sonra hissedilmeye başlayan karasal iklim şartlarında bir gezinti yapmak istemiyorsanız tavsiyemiz Amasya’yı yazın gezmeniz.

Amasya 7'lisi

Borabay Gölü

Amasya'nın Taşova ilçesine bağlı Borabay Köyü sınırları içerisinde yer alan Borabay Gölü, Amasya Merkez'e 63 km, Taşova ilçesinin merkezine ise 15 km mesafede yer alıyor. Doğa yürüyüşü, piknik ve kamp için tercih edilen Borabay Gölü, ülkemizin en değerli tabiat harikalarından biri olarak nitelendiriliyor. Masalsı bir atmosfere sahip olan göl, şehir hayatının tüm stresini geride bırakıp, içinizi huzurla dolduracak ortamıyla, ziyaretçilerine unutulmaz anlar yaşatıyor.

Yedi Kuğular Kuş Cenneti

Amasya'daki Yedikır Barajı etrafında bulunan Yedi Kuğular Kuş Cenneti, 817 hektarlık bir alanı kapsıyor. Bölge 1989 yılında SİT alanı olarak ilan edilmiştir. Aynı zamanda Türkiye'nin ise en önemli kuş alanları arasında 57. sıradadır. Bölge Suluova'ya 4 kilometre uzaklıkta olup kolay bir ulaşıma sahiptir. Yedi Kuğular Kuş Cenneti'nde kuğular, yaban kazları, yaban ördekleri, angutlar ve karabataklar görebilirsiniz. Şehrin cennet köşelerinden biri olan Yedi Kuğular Kuş Cenneti ruhunuza iyi gelecek bir yolculuk durağı.

Kral Kaya Mezarları

Pontus Krallarına ait olan Kral Kaya Mezarları Harşena Dağı'nın eteklerine oyulmuştur. Diğer adı Krallar Vadisi olan Kral Kaya Mezarları’na Hatuniye Mahallesindeki dar sokaklardan sonra tren yolunu da arkada bırakarak ulaşabilirsiniz. Vadide toplamda 21 mezar olduğu bilinmekle birlikte günümüze kadar bunlardan sadece birkaçı gelebilmiştir.

Saraçhane Camii

Amasya Emiri Şadgeldi Paşa tarafından 1372 yılında yaptırılan Saraçhane Camii, Ziya Paşa Bulvarı'nda bulunmaktadır. Eskiden caminin etrafında bulunan saraçhanelerden dolayı adı Saraçhane Camii olarak anılmış olsa da ilk adı Şadgeldi Paşa Camii idi. Yapımı sırasında kesme taş ve moloz taş kullanılan caminin özellikle kalem işleriyle bezenmiş duvarları görülmeye değer niteliktedir.

Bimarhane (Darüşşifa)

Amasya Bimarhanesi ya da Amasya Darüş-şifası Sabuncuoğlu Şerefeddin Tıp ve Cerrahi Tarihi Müzesi olarak bilenen tarihi yapı, Yeşilırmak'a paralel olarak uzanan Mehmetpaşa caddesi kenarında tüm ihtişamıyla Amasya’nın günümüze kadar gelmeyi başarmış önemli tarihi yapılarındandır. Burayı her anlamda özel kılan detaylardan biri de Anadolu'da müzikle tedavi yapılan ilk hastane olarak kayıtlara geçmiş olmasıdır. Bimarhane binasının üst kısmında üç yönde tek satır halinde dolanan Arapça kitabesi mevcuttur. Uzmanlar tarafından incelenen kitabe bizlere, bu eşsiz tarihi yapının 1308 - 1309 yılında inşa edildiği söylemektedir. Ayrıca kitabede yer alan diğer detaylara göre de yapı İlhanlı hükümdarı Sultan Mehmet Olcaytu ve karısı Uduz Hatun adına Anber Bin Abdullah tarafından inşa ettirilmiştir.

Amasya Yıldız Hamamı

Amasya Yıldız Hamamı, Amasya'nın Hatuniye Mahallesi'nde yer alıyor. Külliye ile birlikte Sultan II. Bayezid'in eşi ve Şehzade Ahmet'in annesi Bülbül Hatun tarafından M.Ö. 1510 yılında yaptırılan tarihi hamam, Yeşilırmak'ın hemen kıyısında bulunuyor. Hamamla beraber yapılan külliye; cami ve sübyan mektebinden oluşan tarihi yapı, kare planlı olarak fenerli tek bir kubbe ile örtülü moloz taştan inşa edilmiştir.

Çakallar Tepesi

Amasya'nınen güzide seyir noktalarından biri olan Çakallar Tepesi, Amasya Merkez'in güneyinde, 200 metre kadar yükseklikte yer alıyor. Amasya'yı ayaklarınızın altında hissedeceğiniz Çakallar Tepesi, Osmanlı döneminde şehzade ve sultanların avlak mevkileri olarak kullanılıyormuş. Hemen arkasında Ferhat Dağı'nın bulunduğu Çakallar Tepesi şehzade ve bazı Amasyalı paşaların yazlık köşkleri için de vazgeçilmez bir mekânmış.

Amasya'da nerede ne yenir?

Ali Kaya Restaurant: Amasya’nın en güzel manzarasının karşısında, en lezzetli Amasya yemeklerinin tadına bakmak isterseniz ilk durağınızAli Kaya Restaurant olabilir. İşletmenin gözdesi ise Tokat Kebabı.

Amesia Mutfağı: Yeşilırmak kıyısında açılan restoran, yöresel Amasya yemeklerinin tadına bakabileceğiniz en güzel yerlerden birisi. Güveçte kurusu, baklalı yaprak sarması ve Amasya bamyası ziyaretçilerin dillerinden düşürmedikleri yemeklerin başında geliyor.

Çörekçi Galip:Özellikle sabah erken vakitlerde yolunuz Amasya’ya düşmüşse, kahvaltıdan önce meşhur Amasya Çöreği’nin tadına bakmalısınız. Bunun içinse gideceğiniz en doğru adres 3 kuşaktır aynı işi sürekli aynı çizgide yapmaya çalışan Çörekçi Galip olabilir.

İşçimen Restaurant: Burası bir restauranttan çok bir botanik bahçesini andıran, Amasya’nın yöresel mutfağının en iyi temsilcilerinden olan bir işletme. İşçimen Restaurant’ta kesinlikle es geçmemeniz gereken yöresel lezzet olarak özellikle yoğurmaçı tavsiye ediyoruz. Bu lezzetin tarifi pek çok kişi tarafından bilinse de İşçimen’in ustalarının sırrı bir başka.

Amasya’yı gezerken çalma listesi

• 1-Halay Çekin Düzülsün-Oğuz Aksaç
• 2-Gökyüzünden Bölük Bölük Turnalar-Erdal Erzincan
• 3-Tek Kapıdan Çıktım Yüzüm Peçeli-Emel Taşçıoğlu
• 4-Zilha Gelin-Cengiz Özkan