Sokrates, Napolyon ve Fransız devrimi: Jacques Louis David

Eğitim

• Erasistratos Antiochus’un Hastalığını Keşfediyor (Erasistratus Discovering the Cause of Antiochus' Disease), 1774.
• 
• MÖ 304-250 yıllarında yaşayan Yunan hekim Erasistratus, Makedon Kralı Seleucus’un oğlu Erasistratus tedavi edilemez gizemli hastalığının üvey annesi Kraliçe Stratonice’ye duyduğu aşk olduğunu keşfeder. Plutarch'ın Hayatlar'ından bir bölümü betimleyen tarihi resim, David’in Prix de Rome’u kazanarak Roma’ya gitmesini sağlar. Resimde kullanılan ışık Rokoko etkisi gösterirken, dramatik duruşlar ve kompozisyon ustası Vien'in klasik stiline işaret ediyor.

Batı sanatı tarihinin ve 18. yüzyıl Fransız resim sanatının önemli isimlerinden biri olan Jacques-Louis David, 30 Ağustos 1748'de Paris'te orta sınıf bir ailede dünyaya geldi. Babası Louis-Maurice David demir tüccarı, annesi Marie-Geneviève ise duvar ustalığı yapan bir aileden geliyordu. David, dokuz yaşındayken babasının bir düelloda öldürülmesiyle amcaları tarafından büyütüldü. Amcaları onun Paris’in en iyi okullarından biri olan Collège des Quatre-Nations'da iyi bir eğitim almasını sağladı. Ancak David’in çizime olan ilgisi derslerinde başarılı olmasının önüne geçti. Sonunda ailesini ikna ederek önce dönemin önde gelen Rokoko ressamı olan François Boucher'in (1703-1770) sonra da klasik ressam Joseph-Marie Vien'in (1716-1809) stüdyosunda resim eğitimi gördü. 1766’da Kraliyet Resim ve Heykel Akademisi'ne girerek, neredeyse dönemin her genç sanatçı adayı gibi Prix de Rome’a hazırlanmaya başladı. Birkaç başarısız denemeden sonra “Erasistratus Discovering the Cause of Antiochus' Disease” resmiyle birincilik ödülünü kazanarak dört yıllık bir eğitim için Roma’ya gitti.

İtalyan Rönesans ve Barok sanatını yakında incelediği bu yıllarda, antik şehirlere yaptığı gezilerle klasik kültürün kalıcılığını ve biçimsel gücünü de keşfetti. Yüzlerce anıt, heykel ve kabartma çizimi yaptı. Klasik sanata olan ilgisi, Alman ressam Anton Raphael Mengs ve sanat tarihçisi Johann Joachim Winckelmann tarafından geliştirilen Neoklasik üsluba yakınlık duymasına neden oldu.

Kariyer

David 1780’de Paris’e döndüğünde, antik çağa özgün yaklaşımını Neoklasik tarzla birleştirdiği eserleri eleştirmenler ve izleyici tarafından büyük beğeni topladı. Bu tarihten itibaren şöhret merdivenleri hızla tırmanan David, 1782’de kraliyet binalarının müteahhidi olan Charles-Pierre Pécoul kızı Charlotte Pécoul ile evlenerek kayınpederinin yardımlarıyla Louvre’da kendi stüdyosunu kurdu. Atölyesi kısa sürede genç sanatçılar için popüler stüdyolarından biri hâline gelerek, François-Xavier Fabre, Jean-Baptiste Wicar, Anne-Louis Girodet, Jean-Germain Drouais ve Jean-Baptiste Debret gibi birçok yeni nesil ressamı yetiştirdi. Bu sırada Salon sergilerinde elde ettiği başarılar sayesinde, Fransa'nın en önde gelen sanat kurumu olan Kraliyet Akademisi'nin (Académie Royale) resmi üyesi olmuştu.

• 
• Horas Kardeşlerin Yemini (Oath of the Horatii), 1784.
• Kendilerini hiç düşünmeden hayatlarını ülkeleri için feda etmeye hazırlanan Romalı Horas Kardeşler, “aydınlanma” değerlerine dikkat çekerken, ölçülülük, düzen ve vatanseverliği gibi duygulara teşvik ediyor. David’in ilk büyük eseri olan Horas Kardeşlerin Yemini, aristokrat zevklere hitap eden Rokoko döneminin uçarılığına son verecek bir sanatsal hareket olan Neoklasisizm’in ilanı kabul edildi.

• Sokrates’in Ölümü (The Death of Socrates), 1787.
• Antik çağın ünlü düşünürü Sokrates, Atina halkı tarafından dinsizlik ve gençleri yozlaştırmaktan suçlanarak ölüme mahkûm edilir. Sokrates kaçmak yerine bu durumu öğrencilere son bir ders vermek için değerlendirir, inançlarına sadık kalarak baldıranı içer. Fransız Devrimi'nden önceki çalkantılı dönemde David, zamanın tarihsel olaylarını resimlerine yansıtmaktan çekinmeyen bir sanatçı olduğunu ispatlayarak, aristokratik yozlaşmanın sonunu ve Fransa'nın cumhuriyetçi ve yurtsever ahlâkına dönüşünü simgeleyerek antik erdemleri yüceltmiştir.
• 

Fransız Devrimi

1789 yılında kralın Paris'te kontrolü kaybettiğinin simgesi olarak Bastille'in yıkılması, ulusal meclisin kurulması ve İnsan Hakları Beyannamesi’nin ilanı gibi politik gelişmeler her Fransızı siyasi olarak taraf seçmeye zorlamıştı. David kaderini yakın arkadaşı Maximilien Robespierre (1758-1794) ve Jakoben kulübünün diğer devrimcileriyle birleştirmeye karar verdi. Bu dönemde devrimi yücelterek, Joseph Bara’nın Ölümü (The Death of Joseph Bara), Tenis Kortu Yemini (The Tennis Court Oath) ve Lepeletier de Saint-Fargeau'nun Ölümü (The Death of Lepeletier de Saint-Fargeau) gibi şehitlik ve kahramanlıklar gibi temalarda eserler üretti. 1792'de Ulusal Konvansiyon'a seçilen David, kral XVI. Louis ve Marie Antoinette'in idamı için oy verenler arasındaydı. Robespierre ile olan ilişkisi sayesinde çok güç kazanan David, neredeyse Fransa'nın sanat diktatörü hâline geldi. Ancak kralın idamından sonra, yeni Cumhuriyet ile Avrupa'daki hemen hemen her büyük güç arasında baş gösteren anlaşmazlıklar, 1794’te Robespierre’in giyotine gönderilmesine neden oldu. David, vatana ihanet suçuyla idam edilmekten son anda kurtularak hapse atıldı.

• 
• Marat’ın Ölümü (The Death of Marat), 1793.
• Fransız Devrimi'nin tutkulu liderlerinden biri olan gazeteci Jean- Paul Marat, 1793 yılında evinin banyosunda Charlotte Corday tarafından bıçaklanarak öldürüldü. David suikaste uğrayan yakın arkadaşını polis kayıtlarındaki ayrıntılara sadık kalarak, devrimini gerçekleştirme uğruna hayatını feda etmeye hazır cömert kahraman gibi resimledi. “Devrimin Pietà'sı” olarak adlandırılan eser, genellikle David'in başyapıtı olarak kabul edilir.

Son Yıllar

David 1796’da serbest bırakıldığında Fransa’daki siyasi ortam değişmişti. Devrimin kendisini gerçek mesleği olan klasik tarih resminden uzaklaştırdığını hissettiği için biçim ve üslup meselelerine odaklanarak, aralarında Franois Gérard ve Jean-Auguste-Dominique Ingres gibi geleceğin usta ressamları olacak yüzlerce genç ressam yetiştirdi. 1803’te Fransa'nın yeni lideri olan Napolyon Bonapart'ın dikkatini çekerek “Lejyon Şövalyesi” nişanını aldı ve rejimin resmi saray ressamı oldu. Bu siyasi birliktelik, Napolyon’un 1815'te iktidardan düşerek hayatının geri kalanını geçireceği Brüksel’e sürgüne gönderilmesiyle son buldu. Brüksel’de sağlığının giderek bozulmasıyla eski enerjisini kaybetmesine rağmen siyasetten uzak, portre ve mitoloji konularını resimlemeye devam etti. Sürgünün onuncu yılında, bir arabanın çarpması sonucu ağır yaralanarak 29 Aralık 1825'te hayatını kaybetti.

• Napoleon at the Saint-Bernard Pass, 1801.
• David, Bonaparte ile ilk kez 1797’de, Bonaparte'ın İtalyan zaferlerinden dönüşünde tanıştı. David, zamanın kahramanlarıyla ittifak kurmaya her zaman hevesli biri olmuştu. Bonaparte, David’in propaganda yeteneğinin iktidara yükselişinde yararlı olabileceğini sezdi. 1799'da Napolyon iktidara gelmesiyle ilişkileri gelişti.
•