Dünya tarihine etki eden 8 dergi
Dergi, tanımı itibari ile siyaset, edebiyat, teknik, ekonomi vb. konuları inceleyen ve belirli aralıklarla çıkan süreli bir yayın türü. Dergiler genellikle belirli zaman aralıklarıyla piyasaya çıkan sayılar halinde yayımlanıyor ve her sayı birden fazla içerik barındırıyor. Reklam alma, satış ve abonelik yöntemleriyle de gelir elde ediyorlar. Gelin bu yayın kuruluşunun dünya tarihine etki eden 8 dergisini birlikte inceleyelim.
Nouvelles de la république des lettres
Tarihteki ilk ve dolayısıyla en eski edebiyat dergisi olarak bilinen bu derginin adı, Fransızca “edebiyat çevresinden haberler” anlamına geliyor. İçeriği çoğunlukla Fransız Felsefeci ve Yazar Pierre Bayle tarafından hazırlanan ve yönetilen Nouvelles de la république des lettres, ilk kez 1684 yılında, son kez ise 1716 yılında basılmış. Fransızca yazılmasına rağmen Fransız sansür kurulunun onayına bırakılmaması adına uzun yıllar boyunca Amsterdam’da yayımlanmış; yirmi altı yıl süresince aylık olarak yayımlandıktan sonra ise yayın hayatına iki ayda bir varlık göstererek devam etmiş.
Edinburgh Review
Farklı zamanlarda yayımlanan dört dergiyi temsil eden bir isim Edinburgh Review. İlk olarak 1755-56, sonrasında 1773-76, 1802- 1926 yılları arasında yayımlanan dergi, 1984 yılında yayın hayatına başlayan dördüncü edisyonunu hâlen sürdürüyor. Ortaya ilk çıktığı dönemde taşıdığı edebi niteliğinin yanı sıra politik amaçlarının da her dönemde korunduğu dergi, İskoçyalı edebiyatçılar tarafından aydınlanmanın ideallerini gerçekleştirmek adına kurulmuş. 19. yüzyılda Francis Jeffrey ve Sydney Smith gibi etkili isimlerin öncülüğünde yayımlanmaya başlayan üçüncü sayısı ile dönemin en nüfuzlu İngiliz dergisi olmuş. J. S. Mill, B. Russel ve daha pek çok itibarlı ismin desteğini de almış olan Edinburgh Review, takipçileri -muhatapları- tarafından aynı değeri görmeye devam ediyor.
Al-Urwah al-Wuthqa
Arapça konuşulan dünyanın en hatırı sayılır dergilerinden biri de Al-Urwah al-Wuthqa kuşkusuz. Dergi, Mısırlı İslam Düşünürü Muhammed Abduh ile İstanbul’da vefat etmiş olan Fikir ve Siyaset Adamı Cemâleddin Efgānî tarafından 1884 yılında Paris’te kurulmuş. İngiliz otoriteleri tarafından Mısır ve Hindistan’da yasaklanınca finansal nedenlere bağlı olarak yalnızca bir yıl devam edilebilmesine ve toplamda on sekiz sayı yayımlayabilmesine rağmen büyük bir yankı uyandırmış. Kendini “edebi ve politik bir dergi” olarak tanımlayan derginin misyonu şu şekilde tanımlanabilir: Sesini duyurmak isteyen edebiyatçılara soluk olmak, İslam ümmetini birleştirmek ve doğulu halkların bağımsızlığını korumak.
Yale Review
Wiley Blackwell tarafından 1819 yılında kurulan Yale Review, Amerika Birleşik Devletleri’nin en eski edebiyat dergisi olarak biliniyor. Başlangıçta The Christian Spectator ismiyle evanjelik inançları desteklemek ve misyoner faaliyetleri yaymak niyetiyle kurulmuş olan dergi, 1892 yılında Yale Review adını alarak son hâline kavuşmuş. Derginin modern tarihi ise Wilbur Cross’un editörlüğünü üstlenmesi ve nitelikli yazarları konuk etmesi ile başlamış. Bu yazarlar arasında; Thomas Mann, Virginia Woolf, José Ortega y Gasset, H. G. Wells, Wallace Stevens ve benzeri isimler yer alıyor.
The Kenyon Review
Kenyon Üniversitesinde İngilizce profesörü olarak görev alan John Crowe Ransom tarafından 1939 yılında kurulan The Kenyon Review 20. yüzyılın sonlarında bir hayli öne çıkmış. Kâr amacı gütmeyen dergiler arasında en fazla O. Henry Ödülü’nü kazanmış olması, bağımsız bir çizgiyi benimseyen The Kenyon’un edebi vasfının diğer dergilere göre daha belirgin olduğunu kanıtlar nitelikte. Flannery O’Connor, Dorris Lessing, Bertolt Brecht, Maya Angelou gibi yazarların katkılarıyla inşa sürecini temellendirmeyi başarabilmiş olan dergi, bugün dünyaca ünlü hâle gelen Otomatik Portakal ile Hüzünlü Dönenceler eserlerinin de ilk İngilizce değerlendirme yazılarını yayımlamış olmak ile iftihar ediyor.
Poet Lore
Amerika’nın en eski süreli şiir dergisi Poet Lore, her ikisi de Shakespeare araştırmacısı ve edebiyat eleştirmeni olan iki kadın; Charlotte Porter ve Helen Archibald Clarke tarafından 1889 yılında kurulmuş. “Edebiyatın evrimsel doğasına” inanan editörleri, dergide başlangıçta şiirden çok tiyatro eseri ve dünyanın her yerinden çeviri eserler yayımlamış. Zamanla “şiir dergisi” kimliğini iyice oturtan dergide geçmişte; Rainier Maria Rilke, Stephane Mallarmé ve Paul Verlaine’in şiirleri de yayımlanmış. Bugün altı ayda bir yayımlansa bile yayın hayatı hâlâ sürmekte.
Acta Victoriana
1878 yılında Kanada’nın Toronto şehrindeki Victoria Üniversitesinde kurulan edebiyat dergisi, Kanada’nın en eski süreli üniversite neşriyatı olma özelliğiyle öne çıkıyor. Bir edebi inceleme dergisi olarak kurulmasına rağmen seneler içerisinde kısa öykü ve şiir türlerine yönelmiş ve bu yolda yine alanının en başarılı isimlerinden eserlere yer verilmiş. Yılda iki kez yayımlanan Acta Victoriana’nın editörlüğünü günümüzde temelde bir üniversite öğrencisi ile öğrenciler ve mezunlardan oluşan bağımsız bir komite yürütüyor.
The Times Literary Supplement
1902 yılında The Times gazetesine ilave olarak yayımlanmaya başlayan haftalık edebi inceleme dergisi, yaklaşık on iki yıl sonra gazeteden bağımsız bir neşriyata dönüşmüş. İnceleme yazılarının 1974 yılına dek anonim tutulduğu dergi, editörlüğünü John Gross’un üstlenmesiyle birlikte farklı bir boyut kazanmış. T. S. Eliot, Henry James, Virginia Woolf ve hatta Orhan Pamuk gibi tanınmış yazarların katkılarıyla tarihteki yerini güçlendirmiş ve günümüze kadar süregelmiş.
