Da Vinci'yi etkileyen perspektif sevdalısı: Paolo Uccello

İlk Yıllar

Gerçek adı Paolo di Dono olan Paolo Uccello, 1397’de Floransa yakınlarındaki Pratovecchio’da (günümüzde Arezzo) doğdu. Aslen Casentino'lu berber-cerrah olan babası Dono di Paolo, 1373'te Floransa vatandaşlığına kabul edilerek, şehrin zengin ve soylu bir ailesine mensup olan Antonia del Beccuto ile evlendi. olan Floransa Katedrali Vaftizhanesi’nin kapılarının yaratıcısı olan Lorenzo Ghiberti’nin (1378-1455) yanına alıp yetiştirdiği genç yeteneklerden biri de Uccello’ydu. Ghiberti'nin yanında sekiz yıl çalışan Uccello, Donatello, Bernardo Ciuffagni, Michelozzo, Masolino ve Giovanni Toscani gibi ileride Floransa’nın ünlü kuyumcuları, ressamları, heykeltıraşları ve mimarlarıyla birlikte çalıştı. Ustasının geç Gotik stili ve heykelsi kompozisyonu Uccello’nun sanatını derin bir etki yaratsa da Giorgio Vasari’ye göre onu asıl etkileyen Ghiberthi’nin baş asistanı Donatello’idi (1386-1466). İkisi arasında ömür boyu süren dostluk, Uccello’nun Floransa ressamlar loncasına girmesini de kolaylaştırdı. 1414'te önce Aziz Luke Loncası’na (Compagnia di San Luca) kabul edilerek erken bir yaşta bağımsız bir ressam olarak çalışma hakkını kazanan Uccello, ertesi yıl Floransa'nın en prestijli ressam birliğine (Arte dei Medici e degli Speziali) girdi. 1420’lerde, gelişen sanat dünyasının seçkin bir üyesi hâline gelmesine rağmen, kariyerinin ilk dönemlerinde yaptığı çalışmaların hiçbiri günümüze ulaşmamıştır.

• 
• Madonna Martello, 1420’ler
• “İlk dönem” Uccello’ya atfedilen çalışma, Ghiberti'nin atölyesinden ayrılıp, bağımsız bir usta olarak çalışmaya başladığı dönemlerde resimlenmiş. Çocuk İsa’yı herhangi bir çaba harcamıyor gibi tutan Madonna, geç Gotik döneme özgü altın arka plan önünde sunuluyor. Uccello’nun Floransa sanatında neredeyse benzeri görülmemiş esprili ve ironik vurguları, Donatello'nun ilk eserlerini hatırlatıyor.

Venedik

1424-25 kışında Venedik’te birkaç hafta kalan Ghiberti'nin tavsiyesi üzerine şehre giden Uccello, San Marco Bazilikası’nın cephesine yapılacak mozaikler üzerinde çalıştı. Burada yaptığı çalışmalar günümüze ulaşmamış olsa da çalışmaları Venedik resminin gelişmesinde önemli bir rol oynadı. Padovalı hümanist Girolamo Campagnola'nın ifadesine göre; "o kadar güzellerdi ki, Andrea Mantegna onlardan çok faydalandı."

1431 yılında bir dizi fresk için Floransa'ya dönmeye ikna edilmeden önce, Padova ve Bologna’da bazı freskler yaptı. Doğduğu şehirden uzun süre uzak kalmasına rağmen Uccello’ya olan ilgi azalmamıştı ancak fresklerde yeni perspektif uygulamaları ve anıtsallık ilgi çeken bir uygulamalar hâline gelmişti. Floransa Katedrali için duvar resimleri yapması istendiğinde perspektifin geliştirilmesinde ufuk açıcı bir eser olan "Sir John Hawkwood'un Cenaze Anıtı / Funerary Monument to Sir John Hawkwood" (1436) üzerine yoğun bir şekilde çalıştı. Bu döneme kadar Ghiberti, Masaccio ve Fra Angelico gibi ustaların tarzlarında çalışırken,1430’lu yıllardan itibaren perspektif becerilerini ve figürlerin anıtsallığını geliştirerek Donatello’nun gerçekçiliğine yakın eserler üretti.

• 
• Creation and the Fall, 1420-1425
• Floransa'daki eski Dominik manastırı Santa Maria Novella'da yer alan Yaratılış Hikâyeleri, Uccello'nun 1425 yılında Venedik'e gitmeden önce resimlediği eserler arasında yer alıyor. Freskin üst kısmı Hayvanların Yaratılışını ve Adem'in Yaratılışını tasvir ederken, alt kısmı Havva'nın Yaratılışını ve İlk Günah'ı tasvir ediyor. İlk insanın çıplaklığının anatomik sunumuyla hayvanların ve ağaçların doğal renklerinde canlı bir şekilde resmetmeyi başarmış olması Gotik sanattan Rönesans’a geçişin erken izlerini taşıyor.

• 
• Funerary Monument to Sir John Hawkwood, 1436
• Uccello Floransa'ya döndüğünde, Floransa Katedrali için yaptığı freskler arasında, İtalya'da paralı askerler birliği komutanı İngiliz asıllı şövalye Sir John Hawkwood'un portresi de vardı. Bu çalışma o zamanın portrelerine kıyasla dikkat çekiciydi çünkü biri taban, diğeri at ve binici için olmak üzere iki farklı perspektif kullanarak resmin aşağıdan görülen bronz bir heykele benzetmesini sağlamıştı.

• 
• The Battle of San Romano, 1435–1455
• 1432'de Floransalı kuvvetlerin ezeli rakibi Siena'nın birliklerine karşı yaptığı San Romano Savaşı, Uccello tarafından yıllar içinde üç ayrı panel olarak resimlenir. Günümüzde bu paneller Avrupa'nın en önemli üç müzesine ayrı ayrı dağılmıştır. Londra'daki National Gallery'de bulunan bu panel anlatı dizisinin merkezi bölümüdür. Uccello zemindeki mızrakları kaçış noktasına doğru uzatarak perspektif ustalığını göstermiş, bu sayede mekânda derinliği güçlendirmiştir.

• 
• Madonna and Child, 1445
• 15. yüzyılın ikinci çeyreğinde Floransa'da üretilen birçok resim ve heykelde olduğu gibi bu resimde de Madonna bir deniz kabuğunun önünde gösterilmiş. Uccello’nun yüzü kısmen gölgede bıraktığı gerçekçi ışık çalışması sayesinde hacimlenen baş dikkat çekicidir.

Son Yıllar

Uccello'nun 1430'larda ve 1440'ların başında yaptığı duvar resimleri ve büyük paneller için yapılan komisyonların hızlı bir şekilde art arda gelmesinden sonra daha küçük resimler yapmaya yöneldi. 1440’ların sonları ailesinin büyüdüğü, mülk sahibi olduğu ve atölyesini Floransa'nın ana meydanına taşıdığı başarılı bir dönemdi. 1447-1454 yılları arasında Floransa'daki San Miniato al Monte kilisesi için “Manastır Hayatının Sahneleri’ni” çizdi. 1450-1456 yılları arasında Floransa'daki Palazzo Medici için en ünlü resmi olan “San Romano Muharebesi”ni bitirdi. 1469'da vergi beyannamesinde, “kendimi yaşlı ve hasta buluyorum, karım hasta ve artık çalışamıyorum” demesine rağmen ticari faaliyetleri durmamıştı. Son yıllarda atölyesi olmadığı için genellikle ev mobilyası için uygun küçük boyutlu işler üretti. Bilinen son eseri “Ormanda Av”ı yaptıktan kısa süre sonra 10 Aralık 1475'te, 78 yaşındayken Floransa’da hayatını kaybetti.

Resimlerindeki bakış açısı Piero della Francesca, Albrecht Dürer ve Leonardo da Vinci gibi Rönesans ressamlarını etkiledi.

• 
• The Hunt in the Forest, 1470

• 
• Saint George and the Dragon, 1470