Na‘tlardaHz. Peygamber İmgesi
Hz. Muhammed (sav), tüm İslam dünyasında olduğu gibi, Osmanlı topraklarında da dinî inancın ve ondan hareketle şekillenen dinî yaşayışın merkezinde yer alır. Müslümanlar Hz. Peygamber’e (sav) sonsuz bir muhabbet duyarlar; bu o denli büyük bir muhabbettir ki İslam düşüncesi Peygamber (sav) eksenli bir şekilde teşekkül etmiş, felsefi meseleler O’na (sav) nispetle ele alınmış ve varlıkla ilgili konular nübüvvet esaslı olacak şekilde yorumlanmıştır.
Hayatın her alanını kuşatan peygamber sevgisi ve ondan doğan bu düşünce sistemi edebiyatta da kendisine yer bulmuştur. Bu sebeple, Türk edebiyatında şairler şiirlerinde sıklıkla Hz. Peygamber ‘i (sav) konu edinmiştir, O’nun (sav) hayatıyla ilgili her şeyi, doğumundan irtihaline, savaşlarından mucizelerine kadar incelemişlerdir. Konularına göre bu şiirler çeşitli başlıklar altında toplanmışlardır; na‘tların ise bu edebî çeşitlilik arasında ayrı bir yeri vardır. O’nu (sav) tazim etmenin en mükemmel şekillerinden biri olarak görülen na‘tlar şairler tarafından çok önemsenir, hatta bu na‘tlar vesilesiyle Peygamber’in (sav) şefaatine nail olunacağı düşünülür. Bir na‘t kaleme almanın kendisine nasip olması sebebiyle şair, ayrı bir övünç duyar.
Osmanlı’da neredeyse tüm şairler Peygamber’i (sav) övmek maksadıyla na‘t kaleme almıştır. Şiir türleri içerisinde na‘tlar o kadar önemli bir yer tutmaktadır ki, Osmanlı şairlerinin sadece na‘tlardan müteşekkil divanları vardır ve bu divanlar Divân-ı Nu‘ût şeklinde isimlendirilmektedir. Divanlar dışında na‘t derlemeleri anlamına gelen ve günümüzde na‘t antolojileri olarak karşımıza çıkan na‘t mecmuaları da (Mecmûa-yı Nu‘ût-ı Nebeviyye) özellikle on yedinci ve on sekizinci yüzyıllarda meydana getirilmiştir.
Görüldüğü gibi Hz. Peygamber’e (sav) dair her şey edebiyatımızda yer bulmuştur, özellikle na‘tlar tüm edebî türler içinde önemli bir yere sahiptir. Peygamber’e (sav) duyulan bu muhabbetin ve O’na (sav) dair her şeye bu derece kıymet vermenin nedenini anlamak için tasavvufu bilmek gerekiyor.
Bu sebeple Şair ve Peygamber - Na‘t Geleneğinde Hz. Peygamber İmgesi kitabı tasavvufi düşüncede Hz. Peygamber’in (sav) yerini ve nübüvvet düşüncesinin nasıl telakki edildiğini de inceliyor. Kitapta bu konu varlık, bilgi ve ahlak çerçevesinde ele alınarak Hz. Peygamber’in (sav) klasik dönem na‘tlarında nasıl yer aldığı üzerinde durulmaktadır.
Aynı şekilde Efendimiz’in (sav) klasik dönem na‘tlarında şairler tarafından hangi sembollerle tasvir edildiği ve bu sembollerin kullanılış nedenleri de çeşitli örnekler verilerek incelenmiştir. Kitabın son bölümünde Osmanlı toplumunda farklı sosyal statülere sahip üç şairin yaniNiyâzî-i Mısrî,Sultan II. Bayezid ve Şeref Hanım’ın na‘tları tahlil edilmiştir. Tahlil edilen bu na‘tlar ile genel olarak na‘t geleneğindeki Hz. Peygamber imgesi okurun zihninde somutlaştırılmaya çalışılmıştır.
Şair ve Peygamber - Na‘t Geleneğinde Hz. Peygamber İmgesi kitabı, klasik dönem na‘tlarında Peygamber’in (sav) nasıl tasvir edildiğini, ona olan muhabbetin nasıl gösterildiğini detaylı bir şekilde örneklerle inceleyerek anlatan bir eser.