“İslami Evlilik” gerçek mi?

Türkiye’de yaşayanlar için İslami evlilik sitelerinin işlevlerini ve nasıl bir alanı doldurduğunu sorgulamayı erteleyip yurt dışında yaşayanlar için “İslami evlilik siteleri”nin derde deva bir fonksiyonu olup olmadığını değerlendirelim istedik. Bu niyetle yaklaşık on siteye girip çeşitli yaş ve cinsiyet profilleri oluşturarak sorgulamaya zemin oluşturmaya çalıştık.

Kimi İngiltere kimi Malezya kimi Amerika merkezli internet siteleri; üyelik profili oluştururken bazı sorulara cevap vermenizi istiyor. Bu, yaş, cinsiyet, eğitim durumu ile başlıyor; -birkaç tanesinde gördüğüm gibi- hangi dinden olduğunuza kadar uzanabiliyor.

Tabii, mesele yalnızca kendinizi yansıtacak bir profil oluşturmanız değil; hangi kitapları okuduğunuz, mezhebiniz, varsa cemaat veya tarikat aidiyetiniz hepsinin bir araya gelmesi gerekiyor.

Türkiye’den bakarak bu siteleri anlamlandırmaya çalışmakta zorlanabiliriz. Büyük bir çoğunluğun Müslüman olduğu bir ülkede “İslami” evlilik aramak garip karşılanabilir. Ancak meseleye Müslümanların azınlıkta olduğu ülkeler gözüyle bakarsak, İslami hassasiyetler içerisinde bir yuva kurmak isteyen kişiler için bu arayış zorlu bir hâl alacaktır. Buna kendi arayışıyla Müslüman olmuş bir kişinin hâlini de katarsanız, bu işin samanlıkta iğne aramaktan bir farkı olmadığını da anlayabilirsiniz.

Peki, bu siteler işe yarıyor mu? Erkek ve kadın uygun birliktelikler için burada eşlerini bulabiliyorlar mı? Cevabını net olarak vermeden önce evlilik sitelerinin Müslüman bireylerin ihtiyaçları doğrultusunda ortaya çıktığını belirtelim. Muhafazakâr hassasiyetlerin sınırladığı “helal” eş arayışı, alternatif bir yola doğru seyrediyor. Sitelerin profil doldurma bölümündeki “vallahi billahi” tonu taşıyan, bilgilerin doğru olduğunu teyit ediyorum kısmı da bu hassasiyetlerle örtüşen bir ayrıntı.

Teklifler

Her ihtiyacın aynı zamanda bir sektör oluşturduğu da bir gerçek elbette. Üye olduğum siteleri gözünüzde canlandırmak için şöyle bir tasvir yapabilirim: Facebook’tan ziyade sahibinden.com arayüzünü hatırlatıyor. Bu anlamda profil oluşturan herkesin bir ilan oluşturduğunu da söylemeli. Kadın ve erkek profillerinde tercih edilen fotoğrafları birkaç gruba ayırmak mümkün.

Erkekler: araba önünde doğrudan kameraya bakar hâlde, araba şoför koltuğunda uzaklara bakar gibi yan profil, iş yerinde çalışırken baş önde, ayna karşısında ayakta. Kadınlar: sağ el çenede baş hafif eğik, parkta veya bahçede bir çite hafif yaslanılmış uzaktan bir bakış, güzel bir manzara karşısında sağ veya sol ayak havada, dar açıdan baş sağa veya sola eğilmiş mahmur bir bakış. Yaptığım gözleme göre kadın profillerinde fotoğrafların büyük bir kısmı selfie ile, erkeklerinki ise bir başkası tarafından çekilmiş.

• Ayrıntılı bir filtreleme yaparak aradığınız kişinin hangi bölgede olması gerektiğini, konuştuğu dili, mezhebini seçebiliyorsunuz.

Eğer bunları yapmadan doğrudan sitenin içine dalarsanız algoritmadaki üye çeşitleri hiyerarşisine göre kişileri göreceksiniz. Üye çeşitleri de bedava üyelikler ve ücretli üyelikler - tahmin edebileceğiniz gibi. Üyelik ücretinizin yüksekliğine göre görüntülenme, dolayısıyla uygun taliple karşılaşma olasılığınız artıyor. Eğitim durumu iyi veya maddi imkânları yerinde olan kişilerin profilleri kadın-erkek fark etmeksizin daha fazla ziyaret ediliyor - tabii, eli yüzü düzgün görünenlerin de.

Üyelerin büyük bir kısmı 25-35 yaş grubunda ancak 25-30 yaşındakiler ile 30-35 yaş arasındakilerin siteyi kullanım biçimleri hayli farklı (iki yaş grubunda da profil oluşturmuştum). İlk gruptakiler siteyi doğrudan evlilik fırsatı olarak kullanmak yerine görüşme ağını genişletmek için kullanıyorlar. Bizi ilgilendiren asıl grup olan ikinci gruptakiler hem verdiği cevaplarda hem de arayışlarında hayli ciddiler. Profillerinde her soru tek tek cevaplanmış, uzun beklentiler veya vazgeçilmezler listeleri oluşturulmuş bir durumla karşılaşıyorsunuz. Eğer sizin de profiliniz onlarınki gibi bir dakiklikte doldurulmuşsa size yazmakta tereddüt etmiyorlar. Soruların ilk bölümü kendi sayfanızda yazdığınız bilgilerin bir tür teyidi gibi çalışıyor.

Namaz kılıyor musun? Hacca gittin mi? Nasıl Müslüman oldun?...

Ardından daha kişisel alana geçilip sorularla ilerleme imkânı doğuyor. Yine de ikinci gruptakilerin evlilik için geciktiklerinin farkında olmalarına rağmen esneme paylarının az olması dikkat çekici.

Bu profillerin arasında Türkiye’den açtıklarım da vardı. Genel olarak yaş grubu fark etmeksizin bu profillerin ziyaretçi sayıları ve etkileşimleri hayli yüksekti. Kimi yalnızca Türk biriyle konuşmak için yazıyor kimi ise daha ciddi niyetlerle. Kadın profillerinin ziyaretçileri yalnızca Batı ülkelerinden değil, Ortadoğu’dan da geliyor. Erkek profillerini ziyaret edenlerle büyük oranda Batı ülkelerinde yaşayanlar. Bu profillere sorulan sorularda başka profillerde sıkça sorulan Müslüman pratiğine dönük sorular çoğu zaman atlandı.

“Erdoğan”la ilgili çokça soru yöneltildi. Erkek profil sahipleri Türkiye’ye yerleşme niyetlerini daha açık bir şekilde dile getirdiler.

İşe yarıyor ama...

Bu sitelerde daha çok vakit geçirerek genel eğilimlere dönük isabetli tespitler yapabilmek mümkün elbette. Biz gözlemci olarak vakit geçirdiğimizden kısmi değerlendirmelerle yetiniyoruz.

• Bu siteleri kullanan yurt dışındaki Müslümanlar iki gruba ayrılabilir: evlilik yapmak isteyen ama bir cemaate mensup olmayanlar, kendi cemaati dışında evlilik veya arkadaşlık niyetinde olanlar.

Niyeti kesin evlilik olan daha ileriki yaştakiler için kriterlerin keskin bir şekilde belirtiliyor olması işleri zorlaştırıcı bir unsur gibi görünüyor olsa da tüm bunları kabul edenler ile evliliği sürdürmeleri daha kolay oluyor. Sitede daha uzun vakit geçiren genç yaştakiler daha arkadaşlık merkezli yaklaşarak evliliği sonraki zamana ertelemeye şimdiden hazır görünüyorlar.

Evlenmeye dönük samimi isteklerle siteyi kullananlar, sanal ortamın müphem alanından zarar görmemek için teyit mekanizmasını tekrar ve tekrar kullanmayı seçiyorlar. Bu yolla kandırılmaktan kurtulabileceklerini düşünüyorlar. Evet, bu siteler daha ileri yaş grubuna sahip kişiler için işe yarıyor ama güvenlik kaygısını da had safhaya çıkartarak.