Nasr Hâmid Ebû Zeyd

Nasr Hamid Ebu Zeyd, 1943 yılında Mısır'ın Tanta şehrinin yakınlarındaki Kuhafe köyünde doğdu. Küçük yaştan itibaren, çiftçilikle uğraşan babasıyla birlikte çalıştı. İlkokulu köyündeki “Kuttab” adı verilen Kur’ân kursunda tamamladı ve 8 yaşında hafız oldu. Ortaokul yıllarını Kahire’de bir Hristiyan okulunda geçirdikten sonra hep hayalini kurduğu Tin Bilimleri Fakültesine gitmek istedi ancak babasının isteğiyle meslek yüksek okulunun yolunu tuttu. 14 yaşında babasını kaybedince hem çalışıp hem okumak zorunda kaldı ve bir yanda telsiz bölümündeki eğitimine devam ederken bir yandan da elektronik eşya tamiri yaparak geçimini sağladı.

Meslek yüksek okulundan mezun olduktan sonra da telsiz tamirciliğine devam eden Ebu Zeyd, hayalini kurduğu bölümden hiç vazgeçmedi. İşten arta kalan zamanlarda üniversite sınavına hazırlandı ve nihayetinde Kahire Üniversitesi Tin Bilimleri Fakültesine kaydoldu. Üniversitede önemli isimlerden ders alma fırsatı buldu ve mezun olduktan sonra aynı okulda yüksek lisansa devam etti. Doktora için Pennsylvania Üniversitesi’nde tasavvuftaki folklorik öğeler üzerine araştırmalar yaptı ve kendisini geliştirme fırsatı buldu.

Doktorasını tamamladıktan sonra bir süre Kahire’de yaşamaya devam eden Ebu Zeyd daha sonra Japonya’daki Osaka Üniversitesi’ne giderek profesör ünvanıyla dersler verdi ve dört yıl boyunca burada yaşadı. Japonya’dan tekrar ülkesine döndüğünde “Dinsel Söylemin Eleştirisi” adlı kitabını kaleme aldı.

• 1993 yılında Tunus’ta katıldığı bir konferansta yaptığı konuşmalar sebebiyle hakkında mürtedlik suçlamasında bulunuldu ve eşinden boşanması için dava açıldı.

Hakkında çıkan söylentiler sebebiyle Kahire Üniversitesi’nden profesör ünvanı alması engellendi. Bir süre sonra basında çıkan haberler, camilerde aleyhinde verilen vaazlar ve halk arasında yayılan iddialar sebebiyle hedef haline geldi ve ölüm tehditleri almaya başladı. İki yıl süren dava sonunda “Değerleri İhlallere Karşı Koruma Yasası” kapsamında suçlu bulundu ve mahkeme tarafından evliliğine son verildi.

Karardan sonra İslâmî Cihat Örgütü tarafından “dinden çıktığı” gerekçesiyle öldürülmesi gerektiği yönünde açıklamalar yapılınca bir süre polis korumasıyla yaşasa da 23 Temmuz 1995’te ülkesini terk etti. Eşiyle birlikte önce İspanya’ya giden Ebu Zeyd, Leiden Üniversitesi’nden gelen misafir akademisyenlik teklifini kabul ederek Hollanda’ya yerleşti.

Konferans vermesi için davet edildiği pek çok yerde protestolarla karşılaşan ve tartışılan bir isim olmaktan kurtulamayan Nasr Hamid Ebu Zeyd, 2005 yılında Endonezya’ya yaptığı seyahat sırasında kaptığı bir virüs sebebiyle 5 Temmuz 2010’da hayatını kaybetti.