Kahire’nin kisve imalathaneleri

Kâbe örtüsünün serüveni, Mısır'dan Suudi Arabistan'a uzanıyor.
Kâbe örtüsünün serüveni, Mısır'dan Suudi Arabistan'a uzanıyor.

Kâbe’nin dört duvarı üzerine örtülen işlemeli siyah örtü, Suudi Arabistan sorumluluğunu üstlenmeden önce Mısır'da üretilmekteydi.

Dünyanın dört bir yanındaki Müslümanlar hac yolculuğuna hazırlanırken, tüm gözler bir kez daha Kâbe’nin bulunduğu Suudi Arabistan'ın kutsal şehri Mekke'de yer alan Mescid-i Haram’a çevrildi.

İslâmiyet’e göre yeryüzünde yapılan ilk mâbed olan Kâbe, Allah'ın birliğini sembolize etmek için Hac ve Umre hacları sırasında tavaf eden Müslümanlar tarafından kutsal kabul ediliyor.

Kisve'nin girift ve göz alıcı tasarımı, İslâm sanatının en güzel örneklerinden biri olarak kabul ediliyor ve büyük saygı görüyor.
Kisve'nin girift ve göz alıcı tasarımı, İslâm sanatının en güzel örneklerinden biri olarak kabul ediliyor ve büyük saygı görüyor.

Küp şeklindeki Müslümanların kıblesinin en dikkat çekici özelliklerinden biri ise kisve olarak bilinen, gümüş ve altın işlemeli siyah ipek örtüsüdür. Kisve, hac mevsiminden önce, her yıl İslâmî ay takviminin 12. ayı olan Zilhicce'nin dokuzuncu gününde değiştiriliyor.

  • Altın ve gümüş iplik kullanılarak Kur’ân'dan ayetler ve esmâ-i hüsnânın elle işlendiği kisveler, günümüzde Mekke merkezli yetenekli zanaatkarlar tarafından yapılmaktadır. Bununla birlikte, kisveyi üretme hakkı sadece Suudi Arabistan'a verilmeden önce kisveler, Mısır'da üretilmekteydi.
Kâbe’nin eski kisveleri genellikle parçalara bölünüp, her bir parça yüksek profilli insanlara veya ileri gelenlere hediye edilirdi.
Kâbe’nin eski kisveleri genellikle parçalara bölünüp, her bir parça yüksek profilli insanlara veya ileri gelenlere hediye edilirdi.
12. yüzyılda Fâtimî yönetimi sırasında Kahire, Kâbe'nin örtüsünü yapmakla görevlendirilmişti.

Örtüyü işlemek için Kahire’de özel atölyeler kurulmuştu.

Kisve yapma süreci, uzun vakit almanın yanı sıra titiz bir çalışma da gerektirmekteydi. Geleneksel olarak Mısır'da, kisve ilk olarak desenlerin deliklerle delinip yün üzerine yerleştirilmiş şeffaf kâğıt üzerine çizilmesiyle yapılırdı. Daha sonra şeffaf kâğıda mürekkep püskürtülmesiyle işçiler bölgeyi altın iplikle dikerlerdi.

Örtü tamamlandığında, bir grup asker tarafından korunan develerin sırtında güvenli bir şekilde Mekke'ye varana kadar gözlenmekteydi.

Kisveye öylesine önem verilmekteydi ki örtü Kahire'den ayrılmadan önce, şehir halkı tarihî olaya bir göz atmak ve tezahürat yapmak için sokaklarda toplanırdı.
Kisveye öylesine önem verilmekteydi ki örtü Kahire'den ayrılmadan önce, şehir halkı tarihî olaya bir göz atmak ve tezahürat yapmak için sokaklarda toplanırdı.
  • Mısır, kisve üretme hakkının sadece Suudi Arabistan'a verildiği 1962 senesine kadar kisve yapma unvanına sahipti. Bu sebeple, bugün Kahire'de hâlâ kisve üretilen bir dizi atölyeyi görmek mümkün.

80 yaşındaki Suphi Salih el-Tayyib, Kahire'de kisve yapımında rol alan son kişilerden biri. El-Tayyib, ilk olarak 15 yaşında babasının yanında Kahire'nin el-Kharnfash semtindeki Dârü’l-Kisve'de çalışmaya başlamış.

Kahire'nin el-Khalifa semtinde, Salahaddîn Eyyûbî Kalesinin yakınında bulunan kisve üreten dükkânlardan biri.
Kahire'nin el-Khalifa semtinde, Salahaddîn Eyyûbî Kalesinin yakınında bulunan kisve üreten dükkânlardan biri.

Artık Kahire'de kisve üretimi yapılmadığı üzüldüğünü anlatan El-Tayyib, "Bu, eskiden sevdiğim çok bir meslekti ve Kutsal Kâbe için bir şeyler yapımında yer almak benim için büyük bir onurdu. Yaptığımız şeyin ayırt edici olduğuna dair tam bir inançla üzerinde çalışıyor olurdum." diyor.

Bir asırdan uzun bir süredir faaliyet gösteren Dârü’l-Kisve, en yoğun olduğu dönemlerde 100'den fazla zanaatkar istihdam ediyordu.
Fustat'ta bir müzede sergilenen bir kisve.
Fustat'ta bir müzede sergilenen bir kisve.

El-Tayyip, bir zamanlar Kâbe örtüsünün üretiminde görev yapıyorken bugün, kisvenin daha küçük versiyonlarını ve Arap kaligrafisini içeren duvar süslerini içeren uluslararası sergiler için çalışıyor. Eserleri Endonezya ve Körfez ülkelerinde sergilenen El-Tayyib, ayrıca dünya çapında telif hakkı için özel siparişler üzerinde çalışıyor.

  • Bugün Kahire'deki eski atölyeler, kisvenin ve diğer dekoratif işleme biçimlerinin küçük versiyonlarını yapmak için kullanılıyor.
Kisvenin Kâbe’ye Câhiliye devrinden beri örtüldüğü bilinmekle beraber bunun ilk defa ne zaman ve kimin tarafından yapıldığı hususunda farklı rivayetler bulunmaktadır.
Kisvenin Kâbe’ye Câhiliye devrinden beri örtüldüğü bilinmekle beraber bunun ilk defa ne zaman ve kimin tarafından yapıldığı hususunda farklı rivayetler bulunmaktadır.

Rusya ve Körfez ülkeleri de dahil olmak üzere dünyanın dört bir yanından evleri ve kuruluşları dekore etmek için özel siparişler gönderiliyor.

Bugün Fustat'ta bulunan Ulusal Mısır Medeniyeti Müzesi'nde kisvenin eski örnekleri sergileniyor. 2021'de açılışı yapılan müze, eski Mısır çevresinden eserlerin yanı sıra Firavun, Kıptî ve İslâmî dönemlerden de eserler içeriyor.

Fustat’ta sergilenen bu Kâbe örtüsü, Suudi Arabistan'a ulaşamamış bir kisve. Kisvenin yanı başında ise kisveyi Mekke'ye taşıyacak olan mahmal da yer alıyor.
Fustat’ta sergilenen bu Kâbe örtüsü, Suudi Arabistan'a ulaşamamış bir kisve. Kisvenin yanı başında ise kisveyi Mekke'ye taşıyacak olan mahmal da yer alıyor.

Kaynak: middleeasteye