Historia Arabum

Rodrigo Jimenez de Rada’nın Toledo başpiskoposu olduğu 1209 yılı, İber Yarımadası’ndaki Müslümanların siyasî bakımdan sıkıntı içerisinde bulundukları bir döneme denk gelmişti. Endülüs Emevî Devleti çoktan yıkılmış, Mülûkü’t-tavâif olarak bilinen irili ufaklı kuvvetlerin ortaya çıktığı kargaşa dönemi gelip geçmiş, sonrasında Murâbıtlar’ın hâkim olduğu dönemde istikrar sağlanmış olsa da bu uzun soluklu devam edememişti. Murâbıtlar’ın yıkılmasının ardından bu sefer bir diğer Kuzey Afrika devleti olan Muvahhidler İber Yarımadası’na geçmiş ve 1147 yılından 1229’a kadar devam edecek olan hakimiyetleri başlamıştı. İşte Rodrigo Jimenez de Rada’nın Toledo başpiskoposluğuna getirildiği bu dönemde karşı cephelerinde Muvahhidler yer alıyordu. Tabi bu tarihte Tuleytula olarak bilinen Toledo çoktan İslâm hakimiyetinden çıkmıştı. Mülûkü’t-tavâif döneminde birbirleriyle mücadele eden irili ufaklı kuvvetlerin varlığından istifade eden Kastilya Kralı VI. Alfonso, 1085 yılında burayı zapt etmişti.

Rodrigo ilginç bir simaydı. İber Yarımadası’nda güç dengesinin Müslümanlar aleyhine değiştiği hassas döneme şahit olmuş, bu dönemde faal vazife deruhte etmişti. Muhavvidler’in ağır bir yenilgiye uğradığı 1212 tarihli Las Navas de Tolosa Muharebesi’nde o, VIII. Alfonso’nun yanında yer almıştı.

Bu dönem aynı zamanda Batılılar tarafından büyük tercüme faaliyetlerinin yapıldığı bir zaman olmuştu. Endülüs’ün sahip olduğu birikim keşfedilmiş, bunun nakli konusunda önemli çalışmalar yapılmıştı. Rodrigo da çeviri ekibiyle bu tercüme faaliyetleri içerisinde yer almıştı.

Bilindiği kadarıyla Kur’ân-ı Kerîm’in Latinceye ilk çevirisini o kaleme almıştı. Fakat onun asıl özelliği, bir Batılı olarak ilk defa bir Arap tarihi yazmış olmasıydı.

• "Historia Arabum" isimli bu eser üç kısımdan meydana geliyor; sırasıyla Hz. Peygamber’in hayatı, kendisinin vefatından sonraki halifeler, İspanya’nın fethi de dahil olmak üzere Emevîler ve İber Yarımadası’ndaki mevcut Müslümanları konu ediniyordu.

Rodrigo, kitabının giriş kısmında Müslümanları bir hayli menfî ele alıyor, onların İber Yarımadası’na felaket getirdiklerini söylüyordu. Burada yazılanların büyük bir kısmı Batı dünyasında Müslümanlara karşı oluşmuş yazılı veya sözlü kültürün yansımasından başka bir şey değildi. Rodrigo’ya göre Hz. Peygamber, babasının arkadaşı olan bir Yahudi müneccim tarafından Yahudilik ve Katoliklik üzerine eğitim almıştı. Üstelik Hz. Peygamber’in babasını Ali, doğum yerini Yesrib gösterecek kadar da bilgi hataları ihtivâ ediyordu.

Oryantalizm çalışmaları kapsamında bu eseri asıl değerli kılan unsur, burada daha önceki eserlerde görülmeyen kimi Arap kaynaklarının kullanılması olmuştu. Ayrıca dönemini anlatması bakımından da bu eser bir hayli önem arz ediyordu.

O sadece Muvahhidler dönemini görmekle kalmamış, aynı zamanda Gırnata’da sıkıştırılan Müslümanların varlığına da şahit olmuştu.