Emevîlerin çöl sarayları
Emevîlerin çok bilindik iki büyük çöl sarayı var: ilki Kuseyr Amra Sarayı, diğeri de Meşatta Sarayı. Kuseyr Amra Sarayı Amman’ın yaklaşık 85 km doğusunda bulunuyor. Ürdün ve Suriye’deki tüm Emevî saray ve kaleleri arasında en iyi korunan çöl sarayı olarak geçiyor. Milattan sonra 8. yüzyılda inşa edilen sarayın hem garnizonu bulunuyordu hem de Emevî halifelerinin ikamet ettikleri çöl sarayını içinde taşıyordu. Emevî halifelerinden II. Velid’in inşa ettirdiği Meşatta Sarayı Kudüs’ün doğusunda, Şam’ın 200 km güneyinde yer alıyor. Saray kulelerle desteklenen bir yapıya sahip. 749 yılında bölgede yaşanan büyük deprem sonucunda saray çok fazla hasar görür ve ardından tamamen unutulur. 1840 yılında bölgede yapılan kazı çalışmaları yardımıyla yeniden gün yüzüne çıkarılır.
Üzerinden yüzlerce yıl geçse de mimari yapılarının hayranlıkla incelendiği ve günümüze kadar ayakta kalan yapıların sahibi olan Emevîlerin, yaşam alanlarını kentlere değil çöllere kurdukları için yaptırdıkları saraylar genel olarak “çöl sarayları” olarak adlandırılıyor.
- Emevîlerin çok bilindik iki büyük çöl sarayı var: ilki Kuseyr Amra Sarayı, diğeri de Meşatta Sarayı.
Kuseyr Amra Sarayı Amman’ın yaklaşık 85 km doğusunda bulunuyor. Ürdün ve Suriye’deki tüm Emevî saray ve kaleleri arasında en iyi korunan çöl sarayı olarak geçiyor. Milattan sonra 8. yüzyılda inşa edilen sarayın hem garnizonu bulunuyordu hem de Emevî halifelerinin ikamet ettikleri çöl sarayını içinde taşıyordu.
Azrak, Kharaneh ve Tubah’tan gelen kervanların yol güzergâhına çok yakın bir bölgede konumlanıyor. Kuseyr Amra başta olmak üzere diğer çöl sarayları bedevi göçebelerle temas kuran Emevî halifelerinin dinlenme tesisi olarak görülüyordu. Günümüzde temellerinden başka bir kalıntısı olmayan Kuseyr Amra Sarayı’nın kabul salonu ve hamamı olan küçük bir kır evi hala görünür vaziyette ayakta duruyor.
Duvarlarında farklı resimlerin ve mozaiklerin olduğu saray, Avusturyalı Alois Musil tarafından 1898 yılında keşfedildi ve 1907 yılında da bu keşfin duyurusu yapıldı. Sarayın duvarları Martin Almagro isimli arkeoloğun başkanlığını yaptığı bir İspanyol uzman ekip tarafından restore edildi.
Rivayete göre I. Velid döneminde inşa edilen Kuseyr Amra, kabul salonunun önemli mimari yapısı ve çok kapsamlı banyo kompleksinin varlığı nedeniyle Suriye ve Ürdün çöllerindeki çöl kaleleri arasında en ilgi çekici olanı.
- Kuseyr Amra Sarayı’ndan sonra en çok bilinen ikinci büyük çöl sarayı ise Meşatta Sarayı.
Emevî halifelerinden II. Velid’in inşa ettirdiği saray Kudüs’ün doğusunda, Şam’ın 200 km güneyinde yer alıyor. Saray kulelerle desteklenen bir yapıya sahip. 749 yılında bölgede yaşanan büyük deprem sonucunda saray çok fazla hasar görür ve ardından tamamen unutulur. 1840 yılında bölgede yapılan kazı çalışmaları yardımıyla yeniden gün yüzüne çıkarılır.
Meşatta Sarayı’nın Kubbetu’s-Sahra ile arasında yalnızca 52 yıl bulunuyor. Budan ötürü ilk dönem İslâm mimari örnekleri açısından büyük bir öneme sahip.
Saray Amman’ın 30 km güneyinde bulunan Kraliçe Alia Havalimanı’nın hemen yanında yer alıyor ve ziyarete açık bulunuyor. Sarayın bulunan kalıntılarında büyük bir eksiklik göze çarpıyor; Meşatta Sarayı’nın güney cephesi bugün Almanya’da bulunuyor.
