Bağdat'ın asırlık kültür yuvası: Şahbender Kahvehanesi
1917’de inşa edilen Şahbender Kahvehanesi’nde tavla ve diğer kahvehane oyunları yasak. Mekân entelektüellerin uğrayıp çay içerek ülke meselelerini tartıştığı siyaset ve kültür evi konumunda. Kahvehanenin duvarlarında Osmanlı Devleti’nin Bağdat valileri ve ülkede daha sonra hüküm sürmüş liderlerin fotoğrafları asılı.
Irak’ın başkenti Bağdat’ta, ismini Osmanlıdan alan "Şahbender Kahvehanesi" 107 yıldır entelektüellerin buluşma noktası. Tavla ve diğer kahvehane oyunlarının yasak olduğu mekanda demli ve bol şekerli çay eşliğinde ülkedeki güncel konular tartışılıyor.
- Kraliyet dönemi Dışişleri Bakanı Musa Şahbender tarafından 1917’de inşa edilen Şahbender Kahvehanesi, kadim başkentin sahaflar sokağı olan Mütenebbî Caddesi’nde yer alıyor.
Mekân özellikle cuma günleri edebiyatçı, gazeteci, siyasetçi, sanatçı ve yabancı diplomatların uğradığı kültür ve siyaset evi konumunda.
Burayı bilinen kahvehanelerden ayıran özellik ise, tavla ve diğer kahvehanelerde oynanan oyunların olmaması.
Kahvehaneye giren hem tarihe kısa bir yolculuk yapıyor hem entelektüel dünyayla tanışıyor. Tarihe tanıklık eden mekâna Bağdatlıların yanı sıra özellikle cuma günleri ülkenin diğer kentlerinden kültürel birikimi yüksek ziyaretçiler de geliyor.
Memleket meselelerinin yoğun olarak tartışıldığı kahvehanenin duvarları, Irak’ta hüküm sürmüş siyasî liderlerin ve yabancı diplomatların fotoğraflarıyla dolu.
Burada Irak’taki siyasî ve toplumsal olayları yansıtan fotoğraflara da rastlamak mümkün. Ayrıca Osmanlı Devleti’nin Bağdat valilerinden bazılarının fotoğrafları da kahvehane duvarlarında asılı.
Bağdat’ta görev yapan Türk diplomatlar da bu tarihî mekânın çayını içmiş ve halkla burada iletişim kurmuş.
Kahvehanenin sahibi 1963'ten bu yana mekânı işletiyor
Irak’ın tarihî ve en eski yerlerinden olan Şahbender Kahvehanesi, 2007 yılında bombalı saldırı sonucu tahrip edilmiş ve taşıdığı tarihi miras adeta yok olma noktası gelmiş. Kahvehanenin bugünkü sahibi o saldırıda 4 oğlu ve 1 torununu aynı anda kaybetmiş.
Kahvehanenin sahibi Hacı Muhammed Haşşali, "Şahbender Kahvehanesi’nin idaresini 1963 yılında devraldım. Burada tavla ile kahvehanelerde oynanan diğer oyunları yasakladık ve entelektüellerin buluşma yerine dönüştürdük. Burası, ben ve her asil Bağdatlı için bir zamanlar ilmin merkezi olan Bağdat’ın köklü tarihini simgeliyor." diyor.
Şahbender Kahvehanesi’nin Irak’taki tarihî eserler listesinde bulunduğunu vurgulayan Haşşali, mekânın Bağdat’a gelen turistlerin uğradığı tarihî yerler arasında olduğunu aktarıyor.
Türk diplomatlar da mekânın çayını tatmış
"Bağdat’ta görev yapan tüm ülke büyükelçileri ve özellikle Türk Büyükelçiler Şahbender’i ziyaret etmiştir." diyen Haşşali, şunları kaydediyor:
"Türklerin Bağdat’ta camiler ve medreseler gibi Osmanlı geçmişi ve kökleri mevcut. Haydar Hane, Sultan Ali, Ahmediye ve Muradiye Camiileri gibi. Dolayısıyla Bağdat’a gelen Türk diplomatlar mekânın Osmanlı geçmişine özlem duyuyor ve buraya gelip çayımızı içiyor."
Hacı Haşşali, kahvehanenin tüccarlar tarafından yıkılıp ticari merkez haline getirilmesi için talep ve girişimler olduğunu anlatarak, kendisinin ve Kültür Bakanlığı'nın buna izin vermediğini vurguluyor.
5 Mart 2007 tarihi, Hacı Haşşali için hiçbir zaman unutmayacağı kara bir gün.
Bu günde gerçekleştirilen bombalı saldırıda 4 oğlu ve 1 torununu aynı anda kaybeden Haşşali, saldırıda toplam 68 kişinin hayatını kaybettiğini söylüyor.
Saldırıda yaşamını yitiren oğullarının fotoğraflarını kahvehane duvarına asan baba Haşşali, "facia" diye nitelendirdiği saldırı sonrası tahrip edilen mekânı eski canlılığına döndürdüğünü aktarıyor.
Haşşali, "Saldırıda kaybolan tarihî fotoğrafların yenisini zor buldum. Bir kısmını da tarihçiler getirip hediye etti." diye konuşuyor.
