Azerbaycan'ın bağımsızlığına giden yolda, acılı bir dönüm noktası: Kanlı Ocak Katliamı
1990 Ocak'ını 20'sine bağlayan gece Azerbaycan tarihinin en kanlı sayfalarından birisi olan "Kara Ocak" Katliamı yaşandı. Sovyet ordusu ve KGB özel birlikleri başkent Bakü ve civar şehirlerde kadın, çocuk ayırımı yapmadan 147 kişiyi acımasızca katletti, 744 kişiyi yaraladı, yaklaşık 400 kişi Sovyet ordusu tarafından gözaltına alındı. Azerbaycan'ı bağımsızlığa götüren bu süreç, SSCB'nin dağılmasını hızlandıran sebeplerden birisi oldu.
Azerbaycan'da 20 Ocak 1990'da Sovyet ordusunun Bakü ve diğer illerde kadın ve çocuk ayırt etmeden yaptığı katliamın kurbanları anılıyor.
Tarihe "Kanlı Ocak" adıyla geçen katliamın acısı, aradan geçen 34 yıla rağmen Azerbaycanlıların kolektif hafızalarında tazeliğini koruyor.
Azerbaycan'da aynı zamanda bir kahramanlık destanı olarak da hafızalara kazınan Kanlı Ocak olayları, 70 yıl süren Sovyet esaretinden sonra bağımsızlığın kazanılmasında önemli dönüm noktası olarak da kabul ediliyor.
Sovyetler Birliği'nin çöküşünü hızlandıran Kanlı Ocak olaylarının temelinde Dağlık Karabağ sorunu yer alıyordu.
Ermenilerin 1980'li yılların sonlarında, Dağlık Karabağ'ın Azerbaycan'dan koparılması için faaliyetlerini artırmasıyla Aralık 1989'da Ermenistan Sovyet Cumhuriyeti Yüksek Konseyi, Dağlık Karabağ'ın Ermenistan'la birleştirilmesi yönünde karar aldı.
Azerbaycanlılar bu kararı tepkiyle karşıladı ve Bakü'de yüz binlerce kişinin katıldığı mitingler düzenlendi. Halk, Ermenilerin artan toprak taleplerine ve Sovyet yönetimine tepkilerini göstermek için Bakü'nün Azadlık Meydanı'na akın etti.
Aralıksız devam eden mitingler Sovyet yönetimini tedirgin etti ve Bakü'ye asker gönderilmesi yönünde karar alındı. Halk ise kentin giriş yollarını ve Bakü'deki askerî birliklerin önünü kapattı.
- İlk önce 19 Ocak 1990'da Sovyet istihbaratı tarafından Azerbaycan televizyonunun enerji sağlayıcısı patlatıldı. Akşam saatlerinde ise 26 bin kişilik Sovyet ordusu zırhlı araçlarla 5 yönden Bakü'ye girdi.
Sovyet ordusu, onları engellemeye çalışan silahsız sivillere mermi yağdırarak kente girdi. Tanklar ve ağır zırhlı araçlar halkın üzerine sürüldü, ambulanslara ve yolcu otobüslerine ateş açıldı. O gece Bakü'de 130 sivil hayatını kaybetti.
Sovyet ordusu, katliamını Neftçala ve Lenkeran gibi diğer illerde de sürdürdü ve toplam 147 Azerbaycanlı sivil 20 Ocak katliamının kurbanı oldu. Olaylarda 744 kişi yaralandı, yaklaşık 400 kişi Sovyet ordusu tarafından gözaltına alındı.
Sovyet yönetimi Bakü'de olağanüstü hal ilan etmesine ve kentin tamamen Sovyet ordusu tarafından kontrol altına alınmasına rağmen halk sokaklara çıktı ve şehitlerin defnedilmesi için çalışmalara başladı.
Şehitler, 31 Mart 1918'de Ermenilerin saldırıları sonucu hayatını kaybeden Azerbaycanlıların defnedildiği, daha sonra Sovyet döneminde park haline getirilen Dağüstü Park'ta defnedildi.
- Cenazeler Azadlık Meydanı'nda toplandı ve buradan insanların omzunda, daha sonra Şehitler Hıyabanı ismi verilen şehitliğe getirilerek yan yana defnedildi. Cenazelere yaklaşık 1 milyon kişi eşlik etti.
Kanlı Ocak katliamı, Azerbaycanlıların Sovyet yönetimine güvenini tamamen sarstı ve ülkenin bağımsızlığına giden süreç başladı.
Azerbaycanlılar 34 yıldır her 20 Ocak'ta, ellerinde 20 Ocak kurbanlarının simgesi haline gelen karanfillerle şehitliğe akın ediyor, bağımsızlık ateşini yakanlara minnettarlığını gösteriyor.
