Ali Haydar

Lâzikıyye Valisi Âmir Hilâl, 90 yaşında ölen General Ali Haydar’ın taziye programı için toplanmış olan kalabalığa onun nice kahramanlıklara ve zaferlere imza attığını söylüyor, Beşşâr Esed’in bizzat kendisinden gelen taziye mesajını oradakilere iletiyordu. 8 Ağustos 2022 tarihinde gerçekleşen programda mevcut bulunan üst düzey çok sayıda isim, ölen kişinin aslında nasıl müessir biri olduğunu ortaya koyuyor, Esed’den gelen mesaj başlı başına bu konuda şüpheye mahal bırakmıyordu. Baba Esed’in çocukluk arkadaşı olan Ali Haydar gerçekten de Suriye Baas’ı içerisinde kilit mevkide bulunmuş bir isimdi.

1932 yılında doğan Ali Haydar, Baas Partisi’yle hayatının erken bir döneminde, Mişel Eflak’ın hareketin lideri olduğu zamanda tanışmıştı. Humus Harp Okulu’nun ardından 1952 yılında piyade subay olarak Suriye ordusunda vazife almış, 1963 yılında gerçekleşen Baas darbesinde hiç şüphesiz o da bulunmuştu. Sovyetler’de aldığı eğitimin ardından 1968 yılında Suriye Özel Kuvvetleri’nin başına getirilen Ali Haydar, asıl kilit rolünü burada oynamıştı.

O, Hâfız Esed tarafından gerçekleştirilen 1970 darbesinde yakın arkadaşından yana tavır koymuş ve darbenin başarıyla gerçekleşip Hâfız Esed’in iktidara yükselmesinde önemli vazifeler deruhte etmişti.

Baba Esed zamanında Suriye Özel Kuvvetleri’nin başında bulunan Ali Haydar, rejimin en sâdık isimlerinden biri haline gelmişti. Kendisi de bir Alevi olan Ali Haydar, Hâfız Esed’in iktidarının kimi kabileler üzerinde yerleşebilmesi için gayret sarf etmişti. 1976 yılında Lübnan İç Savaşı döneminde sayısı 25 bine varan kuvvetiyle Lübnan’a müdahalede bulunmuş, 1982 Hama Olayları’nın kanlı bir şekilde bastırılmasında ön saflarda yer almıştı.

• Ali Haydar’ın kendisini rejime kanıtladığı yer ise 1984 yılı olmuştu. 1983 yılının Kasım ayında bir takım sağlık problemleri yaşayan Hâfız Esed, küçük kardeşi Rıf’at Esed’in darbe teşebbüsü tehlikesiyle karşılaşmıştı. Ciddi bir askerî kuvvete sahip olan Rıf’at Esed’in karşısında duran Ali Haydar, Hâfız Esed aleyhine yapılacak darbe girişimine taraftar olmadığını göstermişti.

Neyse ki Hâfız Esed’in kardeşini yardımcılığına getirmesiyle ortam yatışmış ve yaşanabilecek bir iç savaş önlenmişti. Kısa bir zaman sonra ise Hâfız Esed’in kardeşini bertaraf ederek sürgüne göndermesi aslında yaptığının bir taktik olduğunu göstermişti.

Ali Haydar ile Hâfız Esed arasındaki ilk çatlak ise 1990’larda kendisini göstermişti. Suriye ile İsrail’i barıştırmayı amaçlayan 1991 Madrid Konferansı birbirine sıkıca bağlı bu iki ismin ilk ayrışma noktası olmuştu. Ali Haydar’a göre Hâfız Esed bu barış görüşmelerinde başına buyruk hareket etmişti. Diğer bir çatlak ise yolların ayrılmasına sebep olmuştu. Hâfız Esed’in 1994 yılında bir trafik kazasında ölen oğlu Bâsil aynı zamanda babasından sonra Suriye’nin başına gelmesi muhtemel kuvvetli bir isimdi. Onun ölümü sonrası baba Esed’in diğer oğlu Beşşâr Esed’i Londra’dan çağırtması Ali Haydar’ın rahatsızlığına yol açmıştı. İddia edildiği kadarıyla o,

önce Bâsil şimdi de Beşşâr, biz bu çocuklardan daha değerliyiz.

demişti. Kısa bir zaman sonra tutuklanan Ali Haydar’ın rütbeleri sökülürken Baas’la tüm alakası da kesilmişti. Özel Kuvvetler mevkii ise bir başka Alevi isme, Ali Habîb’e verilmişti. İki aylık bir tutukluluk döneminin ardından serbest bırakılan Ali Haydar ise kenara çekilmişti. Uzun bir aranın ardından 2000 yılında Hâfız Esed’in cenaze merasiminde görülmüş ve Beşşâr Esed’e bağlılığını ilan etmişti. 2011 yılında başlayan devrim karşısında hiç şüphesiz Esed’in yanında yer almıştı. Bu da bir nevi rejimin gözünde aklanmasına sebep olmuş ve ölümü sonrası Esed’in taziye mesajı göndermesi neticesini doğurmuştu.