ABD Başkanlık Seçimlerine dair merak edilen sorular ve cevapları

ABD'de 2020'de yapılacak başkanlık seçimleri için sandık heyecanı şimdiden başladı. ABD'nin mevcut Başkanı Donald Trump, Florida'da coşkulu bir miting düzenleyerek seçimlerde yeniden yarışacağını resmen ilan etmişti.

Önümüzdeki yıl gerçekleşecek seçimlerde Trump'ın rakibi olmak isteyen muhalefetteki Demokrat Parti'nin 2020 başkanlık seçimlerindeki 20 aday adayından 10'u ilk canlı televizyon tartışmasında karşı karşıya gelerek projelerini anlattı.

Demokrat Parti’nin ikinci grupta yer alan diğer aday adayları da Perşembe akşamı canlı yayında kozlarını paylaşacak.

Münazaraların ikinci bölümünde 2020 seçiminde Cumhuriyetçilerin başkan adayı Donald Trump’ın karşısında şansı en yüksek olan aday olarak değerlendirilen eski Başkan Yardımcısı Joe Biden ve bir diğer güçlü aday adayı olarak nitelenen Kamala Harris de sahne alacak.

Demokrat Parti aday adaylarının münazara yayını başladıktan sonra ABD'nin Cumhuriyetçi Başkanı Donald Trump’ın canlı yayını takip ettiği ortaya çıktı.

Trump yayın devam ettiği sırada Twitter hesabından önce “SIKICI” mesajını paylaştı.

Daha sonraki mesajında da münazara sırasında bir önceki turda moderatörlük yapan gazetecilerin mikrofonlarının açık olması sebebiyle yayına seslerinin gelmesiyle baş gösteren teknik soruna atıfta bulundu, münazarayı yayınlayan NBC ve MSNBC kanallarına yüklendi.

Münazarada Demokrat aday adaylarının gündeminde ne vardı?

Münazaranın ilk bölümünde ABD iç siyasetine ilişkin konular tartışıldı. Aday adayları ABD’de her seçim döneminde tartışma konusu olan sağlık sigortası konusunda görüşlerini paylaştı. Aday adayları herkes için sağlık sigortasına erişim sağlayan ve Obama dönemine damga vuran Medicare’i savundu. Sigorta şirketlerinin milyarlarca dolar kar elde ettiği, mevcut sistemin işlemediği vurgulandı.

Münazaranın ikinci bölümünde ise ABD-Meksika sınırında yaşanan göçmen krizi Pazartesi günü Texas sınırındaki Rio Grande Nehri’ni geçerek ABD’ye ulaşmaya çalışan El Salvadorlu Oscar Martinez ve 23 aylık kızı Valeria’nın boğularak trajik şekilde can vermesi ve cansız bedenlerinin kıyıya vurduğunu gösteren fotoğraf üzerinden gündeme geldi.

Latin kökenli aday adayı Julian Castro “Bu fotoğraf hepimizin canını sıkmalı. Bugün başkan olsam derhal bir başkanlık kararnamesi imzalayarak Trump’ın sıfır-tolerans politikasından kurtulurdum. Oscar ve Valeria sığınma başvurusunda bulunmak üzere sınırdaki giriş limanlarına gitti. Ama geri çevrildiler” şeklinde konuştu.

'ABD Başkanı olmak isteyen kişi hangi kriterleri karşılamalı?' sorusuna yanıt aradık.

Başkan adayı olmak için şartlar neler?

ABD Anayasası'na göre, başkan olacak kişi 35 yaşından büyük, "doğuştan ABD vatandaşı" ve ülkede en az 14 yıl ikamet etmiş olmak zorunda.

• Başkanlığa aday olanların çoğu daha önce seçilmiş senato üyelerinden, vali, başkan yardımcıları ya da Kongre üyelerinden oluşuyor; ancak ABD ordusunun eski başkomutanı Dwight Eisenhower gibi asker kökenliler ile eski emlak müteahhidi ve televizyon yıldızı Başkan Donald Trump gibi iş dünyasından isimler de yok değil.

Seçim kampanyaları ne kadar sürüyor?

İngiltere ve Fransa gibi bazı ülkelerden farklı olarak ABD'de adaylar istedikleri süre boyunca seçim kampanyası yürütebiliyorlar. Genelde seçim kampanyaları 18 ayı bulabiliyor.

Başkan Trump Ocak 2017'de Beyaz Saray'ın anahtarını aldığı gün yeniden seçilmek için başvuru belgelerini vermişti. 'Make America Great Again' yani "Amerika'yı yeniden büyük yap" sloganını mitinglerinde kullanmayı sürdürdü.

Seçim kampanya finansmanını nasıl sağlanıyor?

Başkanlığa aday olan kişiler kampanyaları süresince milyonlarca dolar para harcıyor. Nitekim başkan adaylarının destekçilerinden bağış toplaması seçim kampanyası içinde değerlendiriliyor.

OpenSecrets.org isimli gözlem kuruluşu, Hillary Clinton ve Donald Trump'ın yarıştığı 2016 seçiminin 2,4 milyar dolara mal olduğunu belirtiyor.

Trump bu yılın ilk çeyreğinde 2020 başkanlık kampanyası için şimdiden 30 milyon dolar topladığı belirtiliyor. Demokrat aday adaylarının en çok konuşulan isimlerinden Bernie Sanders'in topladığı bağışların ise 20,7 milyon dolara yaklaştığı söyleniyor.

Amerikan seçim kampanyalarının finansmanı 4 ana yol ile sağlanıyor:

• Küçük bireysel bağışçılar (200 usd’den az bağış yapanlar)
• Büyük bireysel bağışçılar ( 200 usd’den çok bağış yapanlar)
• Politik Eylem Komiteleri (Political Action Committee): Bir adayın seçim kazanması için oluşturulmuş özel eylem grupları. ABD Yüksek Mahkemesinin 2010 yılında şirketleri de “kişi” sayarak politikaya istedikleri katkı ve etki yapmalarını “kişisel ifade hürriyetinin bir yansıması” kabul etmesiyle “SuperPAC” denen yeni bir eylem komitesi oluştu. Federal Temyiz mahkemesinin SuperPAC’lere sınırsız harcama yapma yetkisi vermesi ile şirketler istedikleri adaya büyük miktarlarda para verme olanağına kavuştu.
• Kişisel finansman

Seçimlerde hangi partiler yarışıyor?

ABD'deki Başkanlık seçimlerinde asıl yarış, sağcı Cumhuriyetçi Parti ile liberal Demokrat Parti arasında geçiyor.Yeşil Parti, Bağımsız Parti ve Liberter Parti gibi bazı "üçüncü taraf" siyasi partiler de bazen seçimlerde aday çıkarabiliyor.

Başkan nasıl seçiliyor?

Bilinenin aksine Amerikan başkanı, teknik olarak doğrudan halk oyu ile seçilmiyor. Sandık başına giden Amerikan halkı seçiciler kurulu (“Electoral College”) denen ve sadece başkan seçmekle görevlendirilen bir meclisin delegelerini seçiyor. Aslında seçilen bu meclis tamamen sembolik bir görevi yürütüyor. Nitekim, delegeler oyları ile bağlı. Yani hangi aday için seçilmişlerse, o aday için oy kullanmak mecburiyetindeler.

“Seçici kurul”da her eyalet, 538 üyeli Amerikan Kongresine gönderdiği toplam üye kadar, seçici delege oyuna sahip. Seçim günü sayısal olarak adayların bu mecliste kazandıkları oy sayısına göre başkan belirlenmekte. Salt çoğunluk (yarının bir fazlası) oyu (270 seçici delege) kazanan aday başkan seçilmiş kabul ediliyor.

En kritik eyaletler California (55), Teksas (38), New York (29), Florida (29), Illinois (20) ve Pennsylvania (20). California, New York ve Illinois eyaletleri Demokratların, Teksas eyaleti ise Cumhuriyetçilerin kalesi olarak görülüyor.

Başkanlık yarışının sonucunu genelde, en çekişmeli seçim bölgeleri olan Ohio ve Florida belirliyor.

Sandıkta en fazla oyu alanın başkan seçilmeme olasılığı var mı?

Electoral College sistemi nedeni ile bu olasılık özellikle oy sayıları birbirine yakın çekişmeli başkanlık seçimlerinde var. Nitekim, 1876, 1888 seçimlerinde ve son olarak 2016 yılındaki başkanlık seçiminde ülke genelinde en fazla oy alan aday, electoral college’da daha az sayıda sandalye kazandığı için başkan olamadı. 2000 yılında Al Gore, ülke çapında toplam halk oyunda George W. Bush’tan yarım milyon daha fazla oy aldı;ancak Florida’da Bush’a 500 oy farkla yenildi. Bu 500 oy farkı da mahkeme kararıyla kabul edildi.

ABD'de 2016'da önemli bir sürprize imza atan Cumhuriyetçi Donald Trump, Demokrat rakibi Hillary Clinton'dan yaklaşık 200 bin daha az oy almasına rağmen, başkanlık için gereken 270 seçici kurul üye sayısını geçerek başkan oldu.

“Blue states (mavi eyaletler)”, “red states (kırmızı eyaletler)” nedir?

Amerikan siyasi geleneğinde Demokrat Partinin rengi mavidir. Cumhuriyetçi Partinin rengi ise kırmızıdır. Bütün Amerikan medyası, seçim haberlerinde Demokratların kazandığı eyaletleri haritada mavi renkle, Cumhuriyetçilerin kazandıkları eyaletleri ise kırmızı renkle boyar.

Bu nedenle, uzun süredir Demokrat Partinin kazandığı eyaletler, Demokratların kalesi anlamında “blue states” ifadesiyle, Cumhuriyetçi Partinin kazandığı eyaletler ise “red states” ifadesiyle anılıyor. Bu iki parti arasında gidip gelen eyaletlere ise “swing states (değişken eyaletler)” deniyor.