Yıldırım-İmamoğlu ortak canlı yayın izleme kılavuzu

23 Haziran Pazar günü yenilenecek İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimlerinden tam bir hafta önce 16 Haziran’da AK Parti adayı Binali Yıldırım ve CHP adayı Ekrem İmamoğlu, İsmail Küçükkaya’nın sorularını yanıtlayacak.

17 yıl sonra bir seçimin iki büyük adayı karşı karşıya gelmeye hazırlanırken, altı maddelik bir de protokol imzalandı.

Protokole göre, “Canlı yayın tüm kanallara açık ortak yayınla yapılacak, moderatör her bir adaya eşit soru ve eşit süre ilkesine göre sorular soracak. Yayın, Lütfi Kırdar Kongre Merkezi’nden yapılacak ve AK Parti ve Cumhuriyet Halk Partisi tarafından görevlendirilmiş ortak bir ekip tarafından gerçekleştirilecek.”

Türkiye ekran başına kilitlenecek

Türkiye'nin yakından takip ettiği 23 Haziran seçimlerine ilişkin nefesler tutuldu. İstanbul büyükşehir belediye başkanlığı seçiminde yarışacak olan AK Parti İstanbul Büyükşehir Belediye Başkan Adayı Binali Yıldırım ile CHP İstanbul Büyükşehir Belediye Başkan Adayı Ekrem İmamoğlu'nun ilk kez bir televizyon programında tartışacak olması konuya olan ilginin artmasına da neden oldu.

Moderatörlük için Uğur Dündar'ı öneren AK Parti Adayı Binali Yıldırım'ın bu teklifi muhatabı tarafından önce kabul edilmiş ardından Dündar programı sunmak istemediğini açıklamıştı.

Tüm kanalların yayınlayabileceği programa ilişkin moderatörlük için İsmail Küçükkaya üstlendi ve Lütfi Kırdar Spor Salonu'nda bugün gerçekleşecek program için nefesler tutuldu.

Uzun yıllardır benzer bir tartışma programına tanıklık etmeyen vatandaşların merak ettiği konuların başında adayların programa hazırlık süreci ve muhtemel soruların ne olacağı merak konusu oldu.

Yıldırım programa nasıl hazırlanıyor?

AK Parti'de, Binali Yıldırım'ın siyasi deneyimi, soğukkanlılığı ve konulara olan esprili yaklaşımının programda öne çıkacağı ön görülüyor. Moderatör seçimiyle dikkati çeken Yıldırım'ın 'özgüvenli' bir yaklaşım sergilemesi bekleniyor.

AK Parti'de Yıldırım'ın seçim kampanyasında görev alan milletvekili ve parti yöneticileri program için çalışmalarını hızlandırırken, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın da program öncesinde Yıldırım ile bir görüşme gerçekleştireceği üzerinde duruluyor.

İmamoğlu programa nasıl hazırlanıyor?

CHP'nin adayı İmamoğlu'nun Yıldırım ile katılacağı program öncesinde, CHP yönetimi gazeteci veya televizyonculuk deneyimi olan milletvekillerini, yayın hazırlıklarında yardımcı olmak üzere İstanbul'da görevlendirdi. Bu isimlerin program sırasında da yayın yapılan alanda hazır bulunması bekleniyor. İmamoğlu'nun 18 günlük belediye başkanlığı dönemi ve yeni projelerini de anlatması hedefleniyor.

Açık oturumda muhtemel sorular neler?

• * Bağış kampanyasından kaç lira topladınız?
• * Rakibinizin beğendiğiniz en iyi yönünü hangisi?
• * 31 Mart seçimleri neden iptal oldu?
• * İstanbul'da yeni yapılacak konut projeleri için bir planınız var mı?
• * Yeşil alanlar hakkında çalışmalar yapılacak mı?
• * İstanbul'daki toplu taşıma için önerileriniz nedir?
• * İstanbul dışında olan veya 31 Mart seçimlerinde sandığa gitmeyen vatandaşlar bu seçimde neden sandığa gitsin?
• * Sandık güvenliği hakkında parti olarak ekstra bir önlem alınacak mı?
• * İstanbul'da hayata geçirmek istenilen projelerin detayları neler?

Adaylar arasında televizyon düellosu geleneği ABD'de başladı

Seçim öncesi adayların televizyonda soruları yanıtlaması altmış yıllık bir Batı demokrasisi geleneği olarak dikkati çekiyor.

ABD’de ilk olarak 26 Eylül 1960’da Demokrat aday John F. Kennedy ve Cumhuriyetçi aday Richard Nixon arasında yapılan tartışma, kamuoyundan aldığı olumlu tepkinin ardından ABD siyasetinin büyük parçası haline geldi. Milyonların izlediği tartışmanın Kennedy’nin seçimleri ufak bir farkla kazanmasında önemli bir rol oynadığına inanılıyor.

• ABD'de konu başlıkları bir araştırma şirketleri tarafından tespit ediliyor. Tespit edilen soruları stüdyoya alınan seçilmiş vatandaşlar soruyor.
• Program yöneticileri de canlı yayın sırasında gelen izleyici sorularını başkan adaylarına yöneltiyor.

1992 yılında Clinton'a başkanlık kazandıran televizyon düellosu

George H. W. Bush ve Bill Clinton arasındaki gerçekleşen 1992 yılındaki tartışma, seçim kazandıran açık oturumlardanbiri olarak tarihe geçmişti.

Önce programa katılmakta kararsız kalması nedeniyle eleştirilen Bush'un, program sırasında da sık sık, program süresinin ne kadar kaldığına dair saatine bakması, seçmenlerce nezaketsizlik olarak algılanmıştı.

Bush için en kötü an ise bir seyircinin sorusuna yanıt verememesi olmuştu. Afro Amerikan kökenli seyirci, ülke borcunun kendi günlük hayatını nasıl kötü etkilediğinden örnekler verdikten sonra Bush'a, "Sayın Başkan siz de kendi yaşantınızda bunu hissediyor musunuz?" diye sordu. Seyircinin sorusuna genel politika cevabı vermeye başlayınca, "Sorunun kişisel olarak kendisiyle alakalı" olduğu konusunda moderatör tarafından uyarılan Bush, bu kez seyirciye soruyu anlamadığını, tekrar etmesini istedi ve sonuçta yine soruya cevap vermedi. Ancak, Bush'tan sonra ayağa kalkan Clinton, soruyu soran seyircinin tam karşısına geçip ülke borcunun kendisini nasıl etkilediğini anlatıp, "Sizin hissettiğinizi ben de hissediyorum" mesajını vererek yarışa neredeyse son noktayı koydu ve yarışın sonunda Amerikan halkıyla arasında bağ kurarak, rakibi Bush'u başkanlık koltuğundan etti."

Trump-Clinton açık oturumu

ABD'de 2016'ta gerçekleşen son seçimlerinde Başkan Adayları Hillary Clinton ve Donald Trump, televizyon karşılaşmalarında karşı karşı gelmişti.

ABD'de Başkan Adayları Hillary Clinton ve Donald Trump, ilk televizyon tartışmalarında istihdam, ırklar arası ilişkiler ve Irak Savaşı konularını hararetli bir şekilde ele almışlardı.

Birçok analiste göre ilk açık oturumun galibi Hillary Clinton olmuştu. Trump’ın geleneksel saldırgan kişiliği ile ‘başkanlığa ehil adam görüntüsü verme’ kaygısı arasındaki ikilemi nedeniyle tutukluk yaşaması, Clinton’ın beklenmedik ölçüde ‘kişisel saldırıları’ ile birleşince Trump zayıf ve savunmada kalmıştı. Bu yaygın kanaate göre gecenin özetini ise hem John Kasich’in hem de 2008’de John McCain’in başkan adaylığı kampanyasını yöneten Cumhuriyetçi stratejist John Weaver’ın Tweet’i oldu:

"İki tespit: (1) Clinton, Trump’ı fena benzetti ve (2) Trump da bunda ona yardımcı oldu."

CNN ınternational'ın yaptırdığı ankete göre, ilk münazaranın galibi Clinton'dı.CNN/ORC anketine katılanların yüzde 57'si münazarayı Clinton'ın, yüzde 34'ü ise Trump'ın kazandığı görüşündeydi.

Clinton ve Trump arasındaki ikinci düelloya Kenneth Bone damga vurmuştu. Yakası kapalı beyaz bir gömlek üzerine kırmızı kazak giyen, hafif tombul gözlüklü ve bıyıklı Kenneth Bone Amerika'nın 'tek umudu' olarak gören sosyal medya kullanıcıları, onu 2020 seçimlerindeki adayları olarak görmek istediklerini belirtmişti.

ABD'de 8 Kasım 2016'da gerçekleşen başkanlık seçimleri öncesi, Demokrat Parti'nin adayı Hillary Clinton ile Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump, üçüncü ve son kez canlı yayın tartışmasında karşı karşıya gelmişti.

Tartışma, Türkiye saati ile sabah 04:00'te başlamış ve 1,5 saat sürmüştü. Trump, Nevada Üniversitesi'nde gerçekleşen bu son tartışmada, başkanlık seçimini kazanamazsa sonucu kabul etmeyebileceği sinyalini vermişti.

İlk iki münazarada, Clinton kamuoyu tarafından daha ikna edici bulunmuş ve galip ilan edilmişti. Trump'ın ilk iki tartışmaya oranla daha yüksek bir performans ortaya koyduğu yorumları yapılmıştı.

Liderler arasındaki açık oturum geleneği 1974'te Kıt'a Avrupa'sına sıçradı

Televizyon düellosu tarihler 1974'ü gösterdiğinde Kıta Avrupası’na sıçradı. Fransa Cumhurbaşkanı olmak için yarışan Giscard d’Estaing ve Charles de Gaulle sandıktan önce kozlarını ekranda paylaştı.

Almanya’da da seçimlerden önce canlı yayında tartışılması alışılmış bir olay haline geldi. 2017’de yapılan federal seçimlerde öne çıkan iki başbakan adayı SPD’li Martin Schultz ve CDU’lu Angela Merkel karşı karşıya gelmiş, ZDF’nin yaptığı yayına 4 farklı basın organından gazeteci katılmıştı.

Gazeteciler hazırladıkları soruları direkt olarak istedikleri adaylara yöneltebildi. Adaylara zaman zaman açık tartışmada bulunmaları için de süre verildi.

Türkiye'de liderler ilk kez ne zaman açık oturumda bir araya geldi?

Türkiye’deyse ilk kez 1983 Seçimleri öncesi liderler ekran önünde tartıştı. Türkiye’nin tek kanalı olduğu dönemde Halkçı Parti lideri Necdet Calp ve Milliyetçi Demokrasi Partisi Genel Başkanı Turgut Sunalp ile karşı karşıya gelen Anavatan Partisi lideri Turgut Özal’ın ekran performansının, kendisine başbakanlık yolunu açtığı kabul edilir.

Hatta seçim öncesinde açık bir şekilde Turgut Sunalp’i destekleyen dönemin devlet başkanı Kenan Evren daha sonra o programı şöyle anlatacaktı:

• "Özal puan aldı. Neden puan aldı? Çünkü devletin içinde. Taa Demirel zamanından beri devletin bütün sektörlerini bilen bir kişi.
• Daha sonra Ulusu hükümetinde Başbakan Yardımcılığı yapmış, ekonomiden sorumlu. Orada sorulan sorulara rahatlıkla cevap verebiliyor. Sunalp bilmediği için en sonda kaldı."

1991 seçimleri öncesinde geniş katılımlı açık oturum

ANAP iktidarının iyiden iyiye kan kaybederek girdiği 1991 seçimleri öncesi, 1983 sonrası ara verilen açık oturumlar tekrar başladı. Türkiye tarihinin belki de en ünlü ve renkli açık oturumlarından biri gerçekleşti. Konuklar siyasi tarihin en ünlü siyasileriydi.

Programın konukları dönemin başbakanı Mesut Yılmaz, Süleyman Demirel, Necmettin Erbakan, Bülent Ecevit, Erdal İnönü ve tabi Türk solunun eskimeyen ismi Doğu Perinçek’ti. Seçimlere Refah’la ittifak kurarak giren Alparslan Türkeş ise bu programa katılmamıştı.

Son liderler açık oturumu: Erdoğan-Baykal buluşması

3 Kasım 2002 seçimlerinden önce gerçekleşen son liderler açık oturumu AK Parti lideri Recep Tayyip Erdoğan ve CHP lideri Deniz Baykal arasında gerçekleşmiş, programın moderatörlüğünü Uğur Dündar üstlenmişti.