ABD Başkanı Trump'ın Türkiye için dün gece imzaladığı iki karar ne?

Türkiye, ABD'nin bazı ülkelere kısmen vergi muafiyeti sağlayan Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi'nden (GTS) 17 Mayıs 2019 itibarıyla çıkarıldı.

ABD'nin en eski ve en büyük ticaret ayrıcalığı olan bu program Türkiye dâhil 120 ülkeden binlerce ürünün vergi muafiyetiyle ABD'ye girişini mümkün kılıyordu. ABD, Türkiye'den çelik ithalatına uyguladığı yüzde 50 oranındaki gümrük vergisini ise yarıya indirdi.

ABD Başkanı Donald Trump, yaptığı yazılı açıklamayla, Türkiye'yi GTS programından çıkaran talimatnamesinin detaylarını paylaştı.

Trump, bu karara gerekçe olarak Türkiye'nin 'ekonomik açıdan gelişmiş olması'nı gösterdi

4 Mart'ta Kongre'yi bu yönde bir niyeti olduğu gerekçesiyle bilgilendirdiğini kaydeden Trump, ilgili bölümdeki gerekli düzenlemeyi yaparak Türkiye'nin vergi muafiyetine tabi ülkeler listesinden çıkarıldığını kaydetti.

ABD Ticaret Temsilciliği Mart ayı başında, Türkiye'nin "ekonomik açıdan yeterince gelişmiş olduğu gerekçesiyle artık GTS programından faydalanmasına gerek olmadığını" belirtmişti.

Trump'ın talimatıyla Türkiye'nin muafiyetinin sonlandırılacağını duyuran temsilcilik, yapılan statü değişikliğinin yürürlüğe girmesinin en az iki ay alacağını ifade etmişti.

Trump da aldığı bu karar hakkında ABD Kongresi'ni bilgilendirdiği mektubunda, Türkiye'nin GTS'ye dâhil edildikten sonra geçen 45 yıl içinde ekonomisinin "büyüdüğünü ve çeşitlendiğini" belirtmişti.

Trump, 4 Mart'ta yayımladığı mektubunda şu ifadelere yer vermişti:

• "Türkiye'nin ekonomik durumu göz önünde bulundurularak artık GTS'den yararlanan gelişmekte olan ülkeler listesinde olmaması gerektiğini düşündüğüm için bu adımı atıyorum. Fakirliğin azalması, kişi başına düşen yıllık milli hasıla ve ticaret yaptığı ülkelerle ithalatın artması ve Türkiye'deki sektörler, gelişmiş ticaretinin göstergesidir. Buna ilave olarak Türkiye, gelişmiş ekonomisi sayesinde ve yaptığı karşılıklı anlaşmalarla diğer gelişmiş ülkelerin seviyesine gelerek diğer ülkelerin GTS programlarından da geçmiştir."

Türkiye'den çelik ithalatına gümrük vergisi yüzde 50'den yüzde 25'e düşürüldü

Öte yandan ABD Başkanı Donald Trump, ABD'nin Türkiye'den yaptığı çelik ithalatına uyguladığı yüzde 50 oranındaki gümrük vergisinin yüzde 25'e indirildiğini bildirdi.

Beyaz Saray, ABD Başkanı Trump'ın çelik vergisiyle ilgili son düzenlemesini yazılı bir açıklamayla duyurdu.

Trump, önceki yıla kıyasla Türkiye'den ithal edilen çelik ürünlerinde yüzde 48 azalma görüldüğünü belirtti.

Aynı şekilde toplam çelik ithalatında da yüzde 12'lik bir azalma olduğunu ifade eden Trump, bu sebeple artık söz konusu verginin yeniden yüzde 25 düzeyine indirildiğini bildirdi.

ABD, Türkiye'den çelik ithalatına yönelik gümrük vergisini neden yüzde 50'ye çıkarmıştı?

Geçtiğimiz yıl Türkiye ve ABD arasında Rahip Andrew Brunson'ın tutukluluğu nedeniyle büyük gerilim yaşanmıştı.

Türkiye'yi Brunson'un tutukluğu nedeniyle ekonomik olarak sıkıştırmak isteyen Trump, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, "Türk lirasının çok güçlü ABD doları karşısında hızla düştüğünü" ifade ederek, Türkiye'den gelen çelik ve alüminyum üzerindeki gümrük vergilerinin artırılmasına onay verdiğini duyurmuştu.

Verdiği talimatı Twitter hesabından duyuran Trump, paylaşımında şu ifadeleri kullanmıştı:

• “Türkiye’ye uygulanan alüminyum ve çelik gümrük vergilerinin, Türkiye’nin para birimi Türk lirasının çok güçlü dolarımız karşısındaki hızlı düşüşü nedeniyle artırılması talimatı verdim! Aluminyumda vergi yüzde 20, çelikte yüzde 50 olacak. Türkiye ile ilişkilerimiz şu anda iyi değil!"

ABD'de çelik endüstrisinin durumu

ABD, ihraç ettiğinin 4 katı kadar çelik ithal ediyor. 100'den fazla ülkeden çelik satın alıyor.

ABD Enerji Bakanlığı, 2008 finansal krizinde dibe vuran çelik endüstrisinin toparlanmakta olduğunu açıkladı; ancak ABD halen 2000'lerin başındaki çelik üretim miktarının gerisinde. 2000 yılında 112 milyon ton çelik üreten ABD, 2016'da 86,5 milyon ton çelik üretti.

2000 yılında 135 bin kişiyi istihdam eden sektörde 2016 yılında yaklaşık 83 bin 600 kişi çalışıyordu.

2017 yılında Türkiye'den ABD'ye 1,66 milyar dolar ihracat gerçekleşti

ABD Ticaret Temsilciliği verilerine göre, 2017'de Türkiye'den bu ülkeye GTS programı kapsamında 1,66 milyar dolar ihracat gerçekleşti. Bu rakam ABD'nin Türkiye'den yaptığı toplam ithalatın yüzde 17,7'sine tekabül ediyor.

Türkiye'den hangi ürünler ihracaatta öne çıkıyor?

• ABD'nin Türkiye'den GTS kapsamında ithal ettiği ürünler arasında taşıtlar, taşıt parçaları, mücevherat ve kıymetli metaller ön plana çıkıyor.

GTS programı nedir?

Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi/GTS, programı gelişmiş ülkeler tarafından, gelişmekte olan ülkelerin ihraç mallarına gümrükten muaf ya da indirimli oranlar uygulanmasıyla gelişmekte olan ülkelerin ürünlerine gelişmiş ülke pazarlarında rekabet gücü kazandırıyor.

• Türkiye, 1975 yılından bu yana ABD GTS programından yararlanıyordu.
• 2011 yılında ABD'nin GTS kapsamında gerçekleştirdiği ithalatta Hindistan, Tayland, Brezilya, Endonezya, Güney Afrika ve Filipinler'den sonra Türkiye GTS'den en çok yararlanan ülkeler arasında yedinci sırada yer aldı.

GTS'nin amacı nedir?

Yararlanıcı gelişmekte olan ülkelerin;

İhracat gelirlerini artırmak, sanayileşmelerini teşvik etmek, ekonomik büyümelerini hızlandırmaktır.

Uygulayan gelişmiş ülkenin;

Üretici/tüketicilerinin ihtiyaç duydukları ürünleri daha düşük maliyetlerle temin etmelerini sağlamaktır.