Bi dünya Ayasofya

Büyük Ayasofya Camii

İstanbul’daki tarihi yarımadada bulunan yapı, Bizans İmparatoru I. Justinianus tarafından 6. yüzyılda inşa edildi. Kilise aynı yere üç kez inşa edildiği için Üçüncü Ayasofya olarak da isimlendiriliyor. Patrik katedrali olan yapı, 1453 yılında İstanbul'un fethiyle Fatih Sultan Mehmed Han (Allah razı olsun) bedeli şahsi servetinden ödenerek satın alınıp cami olarak vakfedildi. Cumhuriyet’in ilanıyla cami olarak kullanılmaya devam etse de 1931 yılında kapatılan cami, 1935 yılında Bakanlar Kurulu kararıyla müzeye dönüştürüldü. O günden bugüne müze olarak kullanılan yapı, yeniden Müslümanların secde ve rükûya varacağı cami olma gününü bekliyor.

Küçük Ayasofya Camii

Aya Sergios ve Bachos isimli kilise, 4. yüzyılda Bizans İmparatoru I. Justinianus ve karısı tarafından yaptırıldı. En yaygın söylentiye göre imparator I. Anastasius’un, I. Justinianus’u idam cezasına mahkûm etmesi üzerine Aziz Sergius ve Aziz Bacchus imparator I. Anastasius'un rüyasına girer. I. Justinianus, lehine tanıklık eden azizlere minnet olarak bu kiliseyi yaptırır. Daha farklı söylentilerin de bulunduğu kilise, İstanbul’daki en eski Bizans yapısı olarak biliniyor. Yapı, 2. Bayezit dönemi Kapıağası olan Hüseyin Ağa tarafından camiye çevrilmiş. Camiye çevrilen yapıya daha sonra bir zaviye ve Hüseyin Ağa türbesi eklenmiş. Cami günümüzde de ibadete açık.

Trabzon Ayasofya Camii

Bir manastır kilisesi olan Ayasofya’nın camiye dönüştürülmesinin 16. ve 17. yüzyıllar arasında olduğu tahmin ediliyor. 1. Dünya Savaşı sırasında hastane ve depo olarak kullanılan yapı daha sonra cami olarak da hizmet vermiş. Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Edinburgh Üniversitesinin iş birliğinde restore edilen yapı, 1964’te müze olarak kullanılmaya başlamış. Şimdi ise cami olarak kullanılmaktadır.

Kaleiçi Ayasofya Camii

Bizans dönemi yapısının adı bilinmediği ve büyük bir kilise olduğu için Ayasofya denildiği bilinmektedir. Edirne’nin fethiyle 1. Murat kiliseyi kendisi cami haline getirmiştir. 18. yüzyıldaki depremle oldukça harap bir hale dönen cami, yıkılmaya yüz tutmuş. 20. yüzyılın başında cami tamamen yıkılmıştır.

İznik Ayasofya Camii

5. ve 6. yüzyıllarda yapıldığı bilinen İznik Ayasofyası, Orhan Gazi hazretleri (Allah ondan ve tüm ecdadından razı olsun) tarafından 1331 yılında fethedildikten sonra camiye çevrildi. Daha sonra Kanuni döneminde Mimar Sinan tarafından yapıda bazı değişiklik ve onarımlar yapılmıştır. Caminin bir kısmı 6 Kasım 2011 günü bayram namazıyla cami olarak hizmet vermeye başlamıştır. Cami, İznik Ayasofya Orhan Cami olarak da bilinmektedir.

Kırklareli Vize Ayasofya Camii

Büyük Cami veya Gazi Süleyman Paşa Camii olarak da bilinen cami, Kırklareli’ndeki Vize surları içinde bulunur. Bizans dönemi yapısı olan cami, kilise olarak 6. yüzyılda inşa ediliyor. Bu bölge, İstanbul’un fethiyle Türk topraklarına katılıyor, ardından bölgedeki kiliselerle birlikte Vize Ayasofyası da camiye çevriliyor. Camiye çeviren kişi tam olarak bilinmiyor. Cami günümüzde de ibadete açık.

Edirne Enez Ayasofya Camii

Edirne’nin Enez ilçesinde bulunan bu yapının, Doğu Roma İmparatorluğu tarafından 12. yüzyılda inşa edildiği tahmin ediliyor. Enez Kalesi’nin güney doğu ucundaki en yüksek noktada yer alan yapı, 1455’te kiliseden camiye çevrildi. Enez’deki tek cami olan Enez Fatih Cami, 1965'teki depremde yıkıldı. 2016 yılında başlayan ayrıntılı onarımın ardından caminin onarımının 4 Temmuz’da (bu cumartesi) bitmesi planlanıyor. Oda yeniden ibadete açılacak.

Lefkoşa Ayasofyası

Roma Katolik Katedrali olan, Tarihi Ayasofya Katedrali olarak da isimlendirilen bu yapı Kuzey Lefkoşa’da bulunuyor. Yaklaşık 10. ve 11. yüzyılda inşa dildiği düşünülmektedir. 1570 yılında şehir Osmanlılar tarafından fethedildi. Lala Mustafa Paşa, bir cuma namazıyla kiliseyi camiye dönüştürdü ve Sultan Selim Vakfı'nın mülkiyeti haline getirildi. 3 Ağustos 1954'te Kıbrıs Müftüsü, Kıbrıs'ı fetheden Yavuz Sultan Selim'in ismini bu camiye vererek, caminin isminin "Selimiye Camii" olduğunu duyurdu ve hâlen ibadete açık.

Selanik Ayasofyası

UNESCO listesinde yer alan yapı 7. yüzyılda inşa edilmiş. Daha önce de aynı bölgede başka kiliseler inşa edilmiş. İstanbul’daki Ayasofya örnek alınarak yapılan bu kilise, 1430 yılında 2. Murat tarafından fethedildikten sonra camiye çevrilmiş Eskicuma Camii olarak isimlendirilen yapıya bir de minare eklenmiş. Ayasofya, 1890 yılında çıkan yangında büyük zarar görmüş ve uzun süre kapalı kalmış. Onarımın ardından ibadete açılan cami, 1912 yılında şehrin Yunanlılara geçmesiyle minaresi yıkılarak yeniden kiliseye dönüştürülmüş.

Kiev Ayasofyası

Bir Ortodoks katedrali olan bu Ayasofya, Azize Sofya Katedrali olarak da biliniyor. Bu yapı, UNESCO dünya mirası listesinde yer alıyor. Katedral, 11. yüzyılda Prens Yaroslav Mudrıy tarafından inşa ettirildi. Kubbeleri altın kaplı olan katedral, Kiev’in ilkokulu ve kütüphanesi olarak da bilinir. Sovyetler Birliği’nin kurulmasıyla katedral 1934 yılında müzeye çevrildi. 1980 yılında yapının yeniden kilise olması gündeme gelse de Ortodokslar mı yoksa Katolik Rumların mı kullanacağı tartışmaları nedeniyle, Ukrayna Hristiyan Kilisesi olarak hizmet vermesine karar kılındı.

Benefşe Ayasofyası

14. yüzyılda Bizans İmparatoru Andronikos tarafından inşa ettirilen Ayasofya Katedrali, Mora yarımadasındaki Benefşe Kalesi’nde bulunuyor. Kanuni tarafından 1540’ta camiye çevrilen katedral, Fethiye veya Sultan Süleyman Camii adıyla anılmıştır. Mora, Yunan ayaklanmasıyla kaybedildikten sonra 19. yüzyılda cami yeniden kilise yapılmış.

Ohri Ayasofyası

Kuzey Makedonya’nın Ohri şehrinde bulunan kilise, UNESCO dünya mirası listesinde bulunmasının yanı sıra Ortodoksların Kudüs’ü olarak da biliniyor. Azize Sofya yani Ohri Ayasofya Kilisesi, 11. Yüzyılda inşa edilmiş. Osmanlı döneminde fethedilen kentteki bu kilise, camiye çevrilmiş. Şehir 1912’de Yugoslav idaresine geçince cami yeniden kilise yapılmış, Türklerin yaptığı sıvalar sökülerek altta bulunan freskler oraya çıkarılmış. Caminin minberi ise yapının altına döşenmiştir. Yapının 9. ve 10. yüzyılda yapıldığı tahmin edilmektedir.

Sofya Ayasofyası

Azize Sofya Kilisesi (Sveti Sophia), bilinen en eski kiliselerden birisidir. İnşa tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte 6. yüzyıla denk geldiği tahmin edilmektedir. Sofya’nın fethiyle kilise, Kanûnî Sultan Süleyman’ın vezirlerinden Eski Siyavuş Paşa tarafından camiye çevrilmiş. Renginden dolayı camiye Gül Cami ismi verilmiştir. Sofya Bulgar idaresine geçtikten sonra yapı yeniden kiliseye çevrilmiştir. Adı da Sveti Georgi Kilisesi’dir. 1965’te büyük onarım yapılan kiliseden tüm Türk-Osmanlı izleri silinmiştir.