Tüm duyulara hitap eden bir müze: İslam Medeniyetleri Müzesi

Milli Saraylar Başkanlığı bünyesinde ve uzmanların kontrolünde; Topkapı Sarayı Müzesi, Saray Koleksiyonları Müzesi, İstanbul Arkeoloji Müzeleri, İstanbul Türbeler Müzesi, Vakıflar Müzesi ve Türk İslam Eserleri Müzesi’nden daha önce teşhir edilmemiş eserler seçiliyor. Eserlerin tasnifi ve sergi senaryosunun oluşturulması danışmanlar eşliğinde gerçekleştiriliyor.

Temsiliyet, ibadet mekanları, İslam’ın yayılması, bilimsel gelişmeler, yazma eserler, tekstil eserler, süsleme sanatı, dokuma sanatı ve nümismatik konularında bir araya getirilen eserler; 14 galeri boyunca sergileniyor. İlk kez ziyaretçi ile buluşturulan bu eserler için oluşturulan sergi kurgusu; görsel, işitsel ve sanatsal yerleştirmeler ve geniş grafik anlatımlarla destekleniyor.

Müzenin birden fazla bölümünde, ziyaretçiler için etkileşimli deneyim alanları tasarlanıyor. İki bölümde (İbadet Mekanları ve Ab-ı Hayat) kapsayıcı deneyim alanı, üç bölümde (Fetihler, İslam’ın Yayılması ve Hüsn-i Hat) etkileşimli anlatımlar yer alıyor.

Sergi tasarımında, farklı dönemlere ait eserlerin bir senaryo çerçevesinde bir araya getirilmesi ve mekansal biçimlenmeyi oluşturması hedefleniyor. Bu bağlamda her bir vitrin, sergilenen eserlerin gerekliliklerine ve sergi bölümündeki mekânsal kurguya göre boyutlandırılıyor. Eserlerin sergi senaryosuna göre yerleşimleri, her bir eserin kendi bağlamı ile sergilenmesi, sergi kaidelerinin eserleri ön plana çıkartacak şekilde tasarlanması ve yerleştirilmesi, renk seçimlerinde eserlerin renkleri ile uyumu gibi birçok detayla sergi tasarımı şekillendiriliyor.

Projede kullanılan farklı yaklaşımlar ve tasarım biçimleri arasında, tüm mekanı birleştiren ve ziyaretçilere uyum duygusunu hissettiren belirli unsurlar ve kavramsal felsefelere yer veriliyor. Giriş holü, ziyaretçileri sergi alanına dahil olmadan önce İslam mimarisi ile tanıştıran dingin bir karşılama mekanı olarak kurgulanıyor. Bu holde yer alan ‘Hayat Ağacı’ İslam dininin evrenselliği ve birliğinin bir temsili olarak ziyaretçileri karşılıyor.

İslam mimarisinde önemli bir yere sahip olan mukarnas bezemesinin farklı bir yorumu olarak ele alınan ve geliştirilen geometri, mekanın tavanına ve zeminine yayılarak sonsuzluğa uzanan bir referans oluşturuyor. Bu bölümün çeperinde ise karşılama/danışma/biletleme,müze mağaza ve vestiyer alanı yer alıyor.

‘İbadet Mekanları’ bölümünde, ‘İlk Mescid’’e ek olarak İslam coğrafyasındaki farklı cami ve mescitlerden bilgiler ve eserler bulunuyor. Vitrinlerle çevrili bu bölümün orta alanında İslam mimarisinin önemli detaylarından olan kubbe temsili yerleştiriliyor. Selimiye Camii, Süleymaniye Cami, Bursa Ulu Cami gibi toplamda 8 adet önemli caminin kubbe görüntüleri bir kurgu dahilinde bu temsili kubbeye yansıtılıyor. Böylece ziyaretçiler için 10 dakikalık görsel-işitsel deneyim alanı oluşturuluyor.

İslam medeniyetinde suya atfedilen önem, Ab-ı Hayat bölümünde bir çeşme temsili ile sağlanıyor. Bu müze için ve bu alana özel olarak tasarlanan Ab-ı Hayat çeşmesi; suyun taşın içinden doğması, havuzlardan geçerek 4 bir tarafa dökülmesi ve yüzeyde kaybolması ile yaşam döngüsünün tamamını anlatıyor. Bu çeşmenin etrafındaki 13 dakikalık görsel-işitsel yerleştirme, alanı deneyimsel bir mekana dönüştürüyor.

Üst katta ise ziyaretçi, Ses Tüpleri yerleştirmesi ile karşılanıyor. İslam medeniyetinde ses ile tedavi geleneğine ve müziğin önemine atıfta bulunan bölüme özel ses tüpleri tasarlanıyor. Ziyaretçiler, zeminde belirlenen noktalarda durarak her bir tüpte farklı makamlarda kaydedilen müzikleri dinleme şansı yakalıyor. Aynı zamanda müziğin İslam medeniyetindeki önemi ve yeri hakkında bilgileniyor.