Sıra dışı santral: Imatra Elektrik Trafo Merkezi

Imatra Elektrik Trafo Merkezi, Finlandiya’nın güneydoğusundaki Güney Karelya bölgesindeki Imatra şehrinde yer alıyor. Rusya sınırına yakın olan Imatra, Finlandiya’nın başkenti Helsinki ile St. Petersburg arasında konumlanıyor. Imatra Elektrik Trafo Merkezi dahilinde bir elektrik trafo binası ve beş iletim direği bulunuyor.

Proje, Vuoksi Nehri'nin iki kolu ve Imatrankoski akarsularının kesiştiği kültürel açıdan önemli bir doğal alanda yer alıyor. Akarsuların debisi kullanılarak elektrik üretilmesi amacıyla bu alanda 1920'lerde Imatra hidroelektrik santrali inşa ediliyor. Zamanının dönüm noktası olan proje, uzun yıllar boyunca Finlandiya’nın ana elektrik şebekesinin ilk bölümünü olarak çalışıyor.

Tarihi hidroelektrik santralinin yanında yer alan Imatra Elektrik Trafo Merkezi, devlet tarafından korunan bir ulusal arazide inşa ediliyor. 1929'da tamamlanan eski hava yalıtımlı şalt sisteminin ömrünün sonuna gelmesi sebebiyle yeni bir trafo binasında gaz izoleli şalt sistemine ihtiyaç duyuluyor. Fin ulusal elektrik iletim şebekesi işletmecisi Fingrid, tarafından görevlendirilen Helsinki merkezli Virkkunen & Co, tasarımda bölgenin sanayi geçmişinden yola çıkıyor.

Günümüzde hala aktif olan tarihi hidroelektrik santral yapılarının kırmızı tuğla kaplı yapı kabuğu ve cephe üzerindeki ritmik pencere açıklıkları göze çarpıyor. Virkkunen & Co tarihi yapıların sahip olduğu ritmik düzenden hareketle yeni trafo binasının ve enerji hattı direklerinin ana özelliğini oluşturuyor.

Elektrik hattı direkleri, trafo merkezinin doğu ve batısındaki eski kafes tipi direklerin yerini alıyor. Imatra Elektrik Trafo Merkezi’ni oluşturan trafo yapısının ve iletim direklerinin konumlandırılmasında tarihi hidroelektrik santral binalarının ölçeği baz alınıyor. Virkkunen & Co, aynı zamanda doğal ortamla en iyi şekilde birliktelik kurmayı amaçlıyor.

Yeni trafo binasının alt katı, eski elektrik santraline uyacak şekilde yeraltına yerleştiriliyor. Yeni iletim direkleri, çevredeki binalarla ve doğal peyzaj ile denge arıyor. Bir direk haricinde geriye kalanların tamamı çevredeki ağaçların yüksekliklerinden daha alçakta tamamlanıyor.

Yeni trafo binasında tarihi elektrik santrali binalarına atıfta bulunarak beton strüktür üzerinde dekoratif tuğla bir cephe tasarlanıyor. Tuğla cephe net bir zikzak deseninde örülüyor. Zikzak tuğla duvar, yeni elektrik hattı direkleri ve terminallerinin üçgen çelik profilleriyle görsel bağlantı oluşturuyor. Cephenin üst yarısındaki tuğla örgüsü, ışığın ve havanın geçmesine izin vermek için boşluklu olarak inşa ediliyor.

Çift cephenin iç tabakası, tuğla kafesin arkasına yerleştirilmiş prefabrik beton duvarlardan meydana geliyor. Beton duvarın üst kısmı şerit pencere ile kesiliyor ve delikli tuğla örgüsünden geçen ışık iç mekana ulaşıyor. Ana ekipman odası ve lobi, gün boyunca gün ışığından yararlanıyor. İç mekana endüstriyel makinalar ve prefabrike beton panellerin açıkta kalan ham yüzeyleri hakim oluyor.

Projede ihtiyaca göre üç tip yüksek gerilim hattı direği tasarlanıyor. İlki dikey olarak düzenlenmiş çapraz kolları olan uzun bir direk, ikincisi yatay çapraz kol konfigürasyonuna sahip direk ve sonuncusu havai hatları yeraltı kablolarına bağlayan soyutlanmış ağaç benzeri formların yatay bir düzenlemesine sahip direk grubu oluyor. Bu direklerin her biri, elektrik kablolarının doğrudan bağlandığı prefabrike beyaz çelikten üretiliyor.

Imatra Elektrik Trafo Merkezi’nin çeşitli bölümleri geniş bir alana yayılıyor. Elektrik hattı direkleri Vuoksi Nehri’nin farklı kısımlarında bulunuyor. Virkkunen & Co, bu yayılımı çevreyle ilişkili hale sokmak için peyzajdan yararlanıyor. Trafo yapısı ve elektrik direkleri, herhangi bir bariyer olmadan peyzajın tamamen erişilebilir kısmında yer alıyor.