Sınırlı alanda sınırsız alan duygusu: Sonsuz Aynalı Odalar

Kariyeri boyunca uzayın sonsuzluğu üzerine kafa yoran Kusama; yaşamı boyunca gördüklerini, yaşadıklarını ve düşündüklerini yuvarlak lekeler halinde eserlerine uyguluyor. Genellikle kırmızı tonu kullanan sanatçı; kimi zaman dışavurumcu bir anlayışı benimserken kimi zaman eleştirel bir bakış açısı izliyor.

Doksan yaşındaki Japon sanatçı, ilk kez 1960'ların ortalarında, büyük ölçekli enstalasyonları Phalli's Field (1965) ve Endless Love Show'da aynaları kullanıyor ve o zamandan bu yana, 20'den fazla aynalı oda tasarlıyor. Alışılagelmişin dışındaki odaların her yerinde aynalar bulunuyor. Bazı odalar sadece bir gözetleme deliğinden bakabileceğiniz kadar küçük; bazıları ise içerisine iki ya da üç ziyaretçi kabul edebilecek kadar büyük bir ölçekte oluyor.

1962 ve 1964 yılları arasında zamanının çoğunu, doldurulmuş kumaş yumruları dikip mobilyalara entegre ederek geçiren Kusama; heykel çalışmaları için birçok deneme gerçekleştiriyor. Infinity Mirror Room - Phalli's Field, sanatçının son derece verimli olduğu dönemdeki en önemli çalışması olarak görülüyor. Yansıtıcı yüzeyler ile kendi üretkenliğinin fiziksel sınırlarını aşan Kusama; mekanı harekete geçirmek için ziyaretçiyi de işin içine dahil ediyor ve ziyaretçilere eserin bir parçası olma deneyimini tattırıyor. İlk olarak 1965'te, New York'ta Castellane Gallery'de düzenlenen bu çalışma, Floor Show Sergisi’nde yer alıyor.

Kusama'nın tasarladığı ikinci aynalı ortam, sanatsal disiplinler arasındaki çizgileri bulanıklaştırıyor ve izleyiciyi katılımı ile harekete geçiriyor. Altıgen şekilli ve her tarafı aynalı olan Love Forever; sahip olduğu iki gözetleme deliği ile ziyaretçinin hem kendisini hem de diğer katılımcıyı, sonsuzluğa tekrar tekrar bakmaya ve görmeye davet ediyor.

Infinity Mirror Room'u oluşturduğu sırada yeni bir teknolojiyi deneyen Kusama; eserini bir animasyon makinesi olarak görüyor. Peep Show (1966) açılış sergisi sırasında, üzerinde "Sonsuza Kadar Aşk"yazan düğmeler dağıtan sanatçı; "Sonsuza Kadar Aşk" kavramı ile medeni hakları, savaş karşıtı hareketleri ve 1960'ların aktivist gruplarını temsil ediyor.

Sanatçının, bireyi yoğun bir duyu kullanımına yönelten "Milyonlarca Işık Yılı Uzakta Kalan Ruhlar" isimli çalışması; ışık ve ayna kullanımıyla tekrarlayan bir yanılsama üretiyor. Görünüm olarak galaksideki yıldızlara benzeyen bu tasarımda; uzayı temsil eden yüzlerce LEDışığı; ritmik bir düzende asılı duruyor. Ziyaretçi duyuları ile çevreyi harekete geçirirken aynı anda sonsuz uzayda kayboluyor ve bu çalışmanın ayrılmaz bir parçası oluyor. Yaşamın geçiciliğini ve ölümün kaçınılmazlığını keşfetmeye fırsat veren bu enstalasyon; ziyaretçilerin varoluşlarını düşünmeleri için sakin bir ortam sunuyor.

Kusama "Noktalara Dönüşen Aşk" isimli eserinde ziyaretçilerin karşısına; tavandan sarkıtılan ve zemine yayılan şişirilebilir nesneler ile çıkıyor. Ziyaretçiler, balonlardan herhangi birinin içindeki aynalı bir odaya girebiliyor. Çalışma, ziyaretçilerin dikkatini iki farklı ölçekte çekiyor; birincisi gözetleme deliğinden görülen küçük mikro alan; kincisi, enstalasyon içinde izleyiciyi saran gerçek boyutlu makro alan.

Altın rengindeki fenerlerin titrek ve hafif parıldayan desenler oluşturduğu "Sonsuzluğun Yok Edilmesinin Sonrası" isimli çalışma; uzayın siyah boşluğuyla bir zıtlık oluşturuyor. Kusama için bu çalışma; yok olma, ölüm ve ölümden sonraki yaşamın bir yansıması.

Bu çalışmadaki görüntüler Japon Toro Nagashi geleneğini hatırlatıyor. Japonlar; geleneksel bir kutlama olan Obon Festivali’nin son gecesinde, atalarının ruhlarını onurlandırmak için nehre kağıt fenerler bırakırlar. Genellikle atom bombası kazazedelerinin anıldığı bu törenlerden esinlenen Kusama; enstalasyonunda, yaşamın süreksizliğinin ve ölümün kesinliğinin altını çiziyor.

Yaşamak için bitki tohumları yetiştirip satan bir aileden gelen Kusama, çocukluk ziyaretinde büyükbabasıyla bir tohum hasadı çiftliğine gittiğinde ilk kez bir balkabağı görüyor. Yumrulu, gösterişsiz fakat hoş bir formu olan balkabağı, sanatçının ilgisini çekiyor. Çocukluğundan bir anı olarak kalan kabak motifi; Kusama'nın ilk olarak 1940'ların sonlarında, bazı çizimlerinde ortaya çıkıyor ve defalarca resimlerinde, heykellerinde, çizimlerinde ve enstalasyonlarında yer alıyor.

1991'de sahnelenen ilk balkabağı aynalı odası; 1993 Venedik Bienali'nde sergileniyor. Japon kabocha kabuğundan ilham alınarak modellenen ışıltılı kabaklar, sonsuz sayıda tekrar eden boşluk içinde Kusama'nın imzası olan puantiyeli desenlerle birleşiyor.

Ayna, pleksiglas, ışık ve su kullanarak yaptığı "Fireflieson the Water" isimli çalışmasında da sanatçının tavrı açıkça görülüyor. Sınırsız alan tasvirleri ile kariyerinin odak noktasını oluşturan Kusama’nın, ilk gösterimini 2002 yılında yaptığı bu çalışma, 4 metre yüksekliğinde 10 metrekarelik bir alanı kapsıyor.

New York Whitney Amerikan Sanat Müzesi’nde yer alan "Su Üzerindeki Ateş Böcekleri" eseri, tek seferde yalnızca bir kişinin girebileceği, her köşesi aynalarla kaplı, karanlık bir oda enstalasyonu. Bir platformla girilen odanın ortasında su havuzu ve tavandan asılmış 150 küçük ışık yer alıyor. Ayna, su ve ışık bileşimi, başlangıcı ve sonu belli olmayan sonsuz görüntüyle göz kamaştırıcı bir etki oluşturuyor.

Kendi büyüklüğünden çok sonsuz bir alan algısına sahip olan bu odalar; ziyaretçiler tarafından yepyeni bir dünya olarak görülüyor. İzleyicinin görüntüsünü sonsuza kadar yansıtan ve kalıcı kimlik duygusunu ortadan kaldıran aynalı odalar tasarlayan Kusama’nın çalışmaları, farklı zamanlarda farklı mekanlarda tekrarlanarak gösterime açılıyor.

Sonsuz Aynalı Odalar (Infinity Mirror Rooms) çalışmasının videosu: