Şehrin merkezinde bir hapishane: Nanterre Yarı Açık Cezaevi

2002 yılında, Benoit Jallon ve Umberto Napolitano tarafından kurulan, Paris merkezli yerel bir mimarlık ofisi olan Local Architecture Network (Yerel Mimarlık Ağı),Fransa’nın Nanterre şehrinde bir hapishane tasarladı.

Local Architecture Network (LAN), projeye başlamadan önce hapishanelerin kentteki yerini sorguluyor. Tarih boyunca, daimî olarak şehirden uzaklaştırılan hapishane yapıları için yeni mimari cevaplar arıyor.

Genellikle bir duvar ile çevrelenen, tekil bir yapı olan ceza infaz kurumları, dışarısı ile sınır oluşturma ve içeriyi kontrol altında tutma işlevlerine karşılık verecek şekilde tasarlanır. LAN ekibi ise bu projeyle; şehir ve hapishane, iç ve dış kavramlarını, mekanlar üzerinden sorguluyor.

Projenin mimarlarından Napolitano, yapıyı şöyle anlatıyor:

"Suçu ve cezayı hatırlatmayan, daha açık ve aydınlık, dışarıyla görsel iletişim sağlayan yekpare bir kütle istedik."

Nanterre Yarı Açık Cezaevi, müstakil evler ve 1960’lı yıllardan kalma bazı endüstriyel binalar ile çevrili bir kentsel alanda yer alıyor. LAN, çeşitli biçimler aracılığıyla şehir ve hapishane sınırları arasındaki ilişkiyi yeniden değerlendirmeyi ve ikisi arasındaki kopukluğu azaltmayı hedefliyor.

Mimarlar, çevreyle arasında sınır çeken katı ve geçirimsiz bir duvar yerine açık bir cephe tasarlıyor. Ayrıca her biri farklı hedef popülasyonları barındıran iki programı, çeşitli hacimlerde birleştiriyor.

Nanterre projesi, iki ayrı kullanıcı profili için farklı mimari programları bir araya getiriyor. Hauts-de-Seine bölgesindeki cezaevi hizmetlerinin Denetimli Serbestlik Genel Merkezi (SPIP),yargı gözetimi altına alınan kişilerin takibini sağlıyor. Yarı Açık Cezaevi (QSL) ise, 92 mahkûm barındırıyor.

Bina, dışarıdan bakıldığında, iki caddenin birleştiği köşede bulunan kompakt bir kare prizma gibi görünüyor. L biçimli binanın ön tarafında, SPIP programı ve merkez blokta ise QSL’e ait hacimler bulunuyor.

Général Leclerc ve Acacias Caddesi’nin köşesine yerleşmiş olan Denetimli Serbestlik Genel Merkezi (SPIP) ofisleri, sokağa bakıyor. Yarı Açık Cezaevi (QSL) ise kontrollü girişlerin sağlanmasına izin vermek ve gizliliği korumak için sokaktan geri çekilerek konumlandırılıyor.

Yekpare bir küp olarak görünen binanın bu düzenini, güney cephede yer alan Yarı Açık Cezaevi (QSL) bölgesinin girişindeki büyük açıklık bozuyor. Bu açıklığı sağlayan konsol, hem daha akışkan hem de daha güvenlikli bir geçiş alanı oluşturuyor.

Denetimli Serbestlik Genel Merkezi (SPIP) binasının üst katında; yönetim ofisleri, zemin katında ise toplu kullanım alanları ve teknik odalar bulunuyor. SPIP, gün boyunca yaklaşık 3.000 kişiyi ve 1.000 mahkûmu denetliyor ve bu insanların topluma yeniden katılmalarına yardımcı oluyor.

QSL’de yer alan 89 hücrede; ikisi fiziksel engelli olmak üzere, toplam 92 hükümlü kalabiliyor. Hücrelere, avluya bakan, geniş yürüyüş yollarından erişiliyor. Hücreler, karşısında herhangi bir bina olmayacak şekilde, avluya ya da bahçelere bakıyor.

Mahkumların avluda vakit geçirdiği zamanlarda, hücreler ile görsel teması azaltmak ve yeşil alan sağlamak için binaların etrafı bahçe ile çevreleniyor. Bu alanlarda, çim ve sucul bitkiler kullanılıyor.

QSL’nin zemin katında; kantin, spor odası, bilgisayar odası, kütüphane, çamaşırhane ve açık avlu bulunuyor. Güvenlikli erişim ile ulaşılan avluda; basketbol ve hentbol sahaları yer alıyor.

Hapishanenin farklı alanlarının güvenlik organizasyonları, korumalı giriş noktası [(PEP (Protected Entry Post)] ile kontrol altında tutuluyor. Yapının ön cephesindeki avlusuna bakan güvenlikli giriş noktası; lojistik, idari ve gözaltı alanlarına erişim sağlıyor.

Programdaki farklı ihtiyaçlara uygun olarak projede; korten, ısı cilalı alüminyum ve ince taneli sıva olmak üzere üç ana malzeme kullanılıyor. Ayrıca, Yarı Açık Cezaevi’nin cephesinde, kendi kendini temizleyen malzemeler kullanılıyor.

Termolaklı alüminyum ve alçıdan oluşan bu cephe, su geçirmiyor. Denetimli Serbestlik Genel Merkezi, korten çelik kaplamasıyla, içerisi ve dışarısı arasında görsel bir süzgeç görevi görürken, aynı zamanda cepheye bütüncül bir karakter de kazandırıyor.