Sanayi şehrine nefes aldıran kamusal alan: Azatlyk Meydanı

Dönüşüm projesinin ardından Azatlyk Meydanı.
Dönüşüm projesinin ardından Azatlyk Meydanı.

Naberezhnye Chelny’de bulunan Azatlyk Meydanı'nın dönüştürülme projesi, tek sanayili şehirde kamusal alan rolüne yeni bir bakış açısı sunuyor.

Günümüzde Tataristan'ın başkenti Kazan'dan sonra en büyük şehri olan Naberezhnye Chelny, 1172 yılında kuruluyor ve 1930 yılında kasaba oluyor. Kamaz şirketinin fabrikalarının burada inşa edilmesiyle sanayi amaçlı kullanılan şehir, zaman içerisinde büyük bir gelişim göstermiş.

Yenileme projesinin ardından Azatlyk Meydanı. Çapraz kesişen eski iki gayri resmi yol ve seyir platformu.
Yenileme projesinin ardından Azatlyk Meydanı. Çapraz kesişen eski iki gayri resmi yol ve seyir platformu.

Sanayi şehri Naberezhnye Chelny'de, ağır taşıt üreticisi Kamaz şirketinin şehirdeki ilk binasının inşa edilmesinin ardından bir nüfus patlaması yaşanıyor. Bu yüzden şehrin nüfusu, 30 binlerden 1.5 milyona ulaşmış durumda. Monoton ve endüstriyel bir geçmişe sahip olan şehir, Rotterdam merkezli DROM firması ve Strelka işbirliği ile dinamik, canlı ve çağdaş bir kamusal alana dönüşmüş.

Azatlyk Meydanı, gece görüntüsü.
Azatlyk Meydanı, gece görüntüsü.

Yılda sadece birkaç kez şehir festivallerinde kullanılan, kamusal yaşamla bağlantısı kesilmiş olan meydan, Şehir Konseyi Binası ve Lenin Müzesi'nin resmi bir merkez etrafında birbirine bağlanması hedeflenerek tasarlanmış. Fakat Lenin Müzesi inşa edilmeyince eksen anlamını yitirmiş.

Proje tasarımcıları, yenileme projesinin amaçlarını şu şekilde ifade ediyor:

DROM tasarım ekibi. Yetmişli yıllarda inşa edilen ve tek bir endüstrisinin egemen olduğu tipik Rus monotonu, cansız kamusal alanı; şehir sakinleri ile güçlü bir etkileşim içerisinde bulunması planlanan, farklı dinamiklere sahip bir alana dönüştürmeyi hedefledik.''

Bu amaç doğrultusunda farklı insan gruplarını içeren, çok karakterli ve dinamik bir kamusal alan tasarlanmış

Seyir platformu.
Seyir platformu.

Meydanın tasarımına; kamusal yaşam ile bağlantıyı kesen boş ve geniş alanın ideolojik temelleri değiştirilerek başlanıyor. Yaya ekseni tarafından işgal edilen yaklaşık üç futbol sahası büyüklüğündeki alan, yaya ekseninin yeniden konumlandırılması ile işlev kazanmış. İnsanların güneş ve rüzgardan korunması amacıyla yaya ekseni; meydanın kenarında mevcut olan ağaç dizisinin yanına taşınmış. Azatlyk Meydanı, iktidar sembollerine yönelik merkezi perspektiflerin düzenlenmesi yerine, çevreleyen işlevlere teğet hale getirilmiş. Bu sayede tasarım, yakınlardaki diğer kamusal alanlarla bağlantılı olarak gelecekte genişletilmeye ve tamamlanmaya açık bir hal almış.

Yaya gezinti yolu, rüzgardan ve güneşten korunaklı bir alana taşınmış.
Yaya gezinti yolu, rüzgardan ve güneşten korunaklı bir alana taşınmış.

Dolaşımdan arındırılmış merkezi mekan, kendine özgü karakterlere sahip üç meydandan oluşan "Şehir Halısı" na dönüştürülmüş.

Etkinlik Meydanı

Merkezin doğusunda bulunan ve kentsel atmosferi besleyen Etkinlik Meydanı; mevcut bir otobüs durağına ve alışveriş merkezine bitişik, pembe asfalt kaplı geniş bir yüzeyden ibaret. Meydan, haftalık yerel pazarların yanı sıra şehirde düzenlenen özel etkinlikler için de kullanılıyor.

Amfitiyatro

Etkinlik meydanın yanında ahşap bir amfitiyatro bulunuyor.

Amfitiyatro.
Amfitiyatro.

Amfitiyatro-2.
Amfitiyatro-2.

Amfitiyatro. Arkada güneşi ve rüzgarı önlemesi için tepelere yerleştirilmiş yerel ağaçlar bulunuyor.
Amfitiyatro. Arkada güneşi ve rüzgarı önlemesi için tepelere yerleştirilmiş yerel ağaçlar bulunuyor.

Yeşil Meydan

Yeşil Meydan, çimenlerde dinlenmek ve peyzajın keyfini çıkarmak için düzenlenmiş bir bahçe alanından oluşuyor. Bunun yanı sıra alan, bitişik meydanlardaki büyük etkinlikler için bir bağlantı yolu ve olası genişleme alanı olarak da kullanılıyor.

Azatlyk Meydanı, gece görüntüsü.
Azatlyk Meydanı, gece görüntüsü.

Meydanın eski halinde gündelik olarak kullanılan iki kestirme gayri resmi yol, yeni tasarımda çapraz kesişen iki yol olarak yeniden yorumlanmış. Dairesel rampa görüntüleme platformunun, kare oyun alanına uzatılması ile yeni perspektifler sağlanmış.

Meydanda çapraz kesişen eski iki gayri resmi yol, sağda yeşil meydan ve seyir platformu; solda çeşme ve oyun alanı yer alıyor.
Meydanda çapraz kesişen eski iki gayri resmi yol, sağda yeşil meydan ve seyir platformu; solda çeşme ve oyun alanı yer alıyor.


Kültür Meydanı

Mevcut Belediye Binası’nın yanında yer alan Kültür Meydanı, modernize edilmiş eski çeşmenin etrafında yer alan bir açık alan. Proje kapsamında, belediye binasının meydanı kesen duvarları kaldırılıyor ve binanın yeşil iç avlusu meydana dahil ediliyor. Kültür Meydanı, işlevselliği en verimli şekilde kullanmak ve meydanı yaya dostu bir hale getirmek için tasarlanıyor. Kültür Meydanı'nda yenilenmiş bir çeşme ve sıcak günlerde suda oynamak için bir havuz yer alıyor. Mevcut çeşmenin uzantısı olan sığ dairesel havuz, kışın buz pistine dönüşüyor. Yükseltilmiş kare alan; suyun fışkırdığı bir oyun alanı olmasının yanı sıra aynı zamanda bir açık hava tiyatrosu.

Çeşme, havuz ve oyun alanı.
Çeşme, havuz ve oyun alanı.

Noel ağacı enstalasyonu; yeni yıl kutlamaları, açık hava tiyatrosu ve diğer kültürel aktivitelerin yanı sıra belediye binasında evlenenlerin fotoğraf çekimleri için de kullanılıyor.

Meydanın yenilenmesinde; var olan ve korunan yeşil alana yeni ağaçlar eklenerek mevcut ekosistemin ve meydana özgü peyzajın korunması sağlanıyor.

Yeşil Meydan ve kentsel mobilyalar.
Yeşil Meydan ve kentsel mobilyalar.

Projenin gerçekleştirilmesinde yerel uzmanlar görevlendirilmiş. Çözümlerin çoğu ilk kez Naberezhnye Chelny'de uygulanmış durumda. Mimarların yerel ve geri dönüştürülmüş malzeme kullanımı sayesinde yapım aşamasında, çevre üzerinde oluşan olumsuz etkiler en aza indirilmiş. Projede kullanılan şehir mobilyaları ve aydınlatma elemanları, yerel üreticiler tarafından tasarlanarak üretimi sağlanmış. Bazı üretim hatları projenin amacı doğrultusunda dönüştürülerek şehrin ekonomisinde yeni bir niş yaratıyor. Böylece proje sürdürülebilir, finansal olarak erişilebilir ve yerel bağlama dayalı bir tasarım içeriyor.

Amfitiyatro, Kamaz firmasının simgesi olan turuncu rengine boyalı.
Amfitiyatro, Kamaz firmasının simgesi olan turuncu rengine boyalı.


Spiral seyir platformu, Kamaz firmasının simgesi olan turuncu rengine boyalı.
Spiral seyir platformu, Kamaz firmasının simgesi olan turuncu rengine boyalı.

Spiral seyir platformunun strüktürel yapısı, gaz borusu üretiminde kullanılan teknoloji ile çelik profillerden üretilmiş.
Spiral seyir platformunun strüktürel yapısı, gaz borusu üretiminde kullanılan teknoloji ile çelik profillerden üretilmiş.

Seyir platformu ve kent mobilyaları.
Seyir platformu ve kent mobilyaları.

Aksonometrik plan. Solda; pembe renkli Etkinlik Meydanı ve Amfitiyatro. Tepe alanda; ağaçlar ve önünde Yeşil Meydan. Sağda; belediye binasına uzanan Kültür Meydanı, havuz ve çeşme.
Aksonometrik plan. Solda; pembe renkli Etkinlik Meydanı ve Amfitiyatro. Tepe alanda; ağaçlar ve önünde Yeşil Meydan. Sağda; belediye binasına uzanan Kültür Meydanı, havuz ve çeşme.

Vaziyet planı. Batıda; Belediye Binası, önünde havuz ve çeşme, Yeşil Meydan. Kuzeyde; ağaçlar. Güneyde; yürüme yolu boyunca pavyonlar ve seyir platformu. Batıda; Amfitiyatro ve Etkinlik Meydanı.
Vaziyet planı. Batıda; Belediye Binası, önünde havuz ve çeşme, Yeşil Meydan. Kuzeyde; ağaçlar. Güneyde; yürüme yolu boyunca pavyonlar ve seyir platformu. Batıda; Amfitiyatro ve Etkinlik Meydanı.

Lineer bir eksene yerleştirilmiş işlevler.
Lineer bir eksene yerleştirilmiş işlevler.

İşlevsel bağları gösteren şematik plan.
İşlevsel bağları gösteren şematik plan.

Proje adı

Azatlyk Meydanı Dönüştürme Projesi

Yer

Prospekt Khasana Tufana 18, Naberezhnye Chelny (Tataristan Cumhuriyeti, Rusya)


Mimar

DROM (Timur Karimullin, Sofia Koutsenko, Timur Shabaev)

Proje Ekibi

Asaf Barnea, Aga Batkiewicz, Valentina Ciccotosto, Elif Gözde Öztoprak, Roos

Pulskens, Pratyusha Suryakant

Yerel mimar ve mühendislik

KMT-PRO

Tasarım yılı

2017
Yapım yılı2017-2019
Alan7800 m2