Frank Gehry’nin Kasırgası: LUMA Arles

Van Gogh, 1888-1889 yılları arasında Güney Fransa’nın Arles şehrinde yaşıyor ve birçok eserine şehrin esintilerini yansıtıyor. Bu durum birçok sanatseverle kentin bağ kurmasını sağlıyor. Kentte, 2021 yılının haziran ayında açılışı yapılan LUMA Arles, sanatseverlerin yeni sanat durağı ve kentin sanat merkezi haline geliyor.

Sanat merkezi, İsviçreli koleksiyoncu Van Gogh Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Maja Hoffmann tarafından 2014 yılında kuruluyor. Hoffmann, merkezin kurulma misyonunun, sanatçılar, küratörler, bilim insanları ve girişimciler için ortak zemin oluşturmak ve güçlü iş birliklerine öncülük etmek olduğunu belirtiyor.

Deneysel bir çağdaş sanat kampüsü olan LUMA Arles, 1986 yılında terk edilmiş, 27 dönümlük eski bir demiryolu sanayi alanında yer alıyor. Proje için mevcut endüstriyel yapı stokları New York merkezli Selldorf Architects mimarlık ofisi tarafından restore edilerek sergi, sunum alanları ve enstalasyon alanları için tasarlanıyor. Bu program bütününe ek olarak sanatçılar için konaklama ve çalışma alanları da planlanıyor.

LUMA Arles, kentlinin ve kente gelen ziyaretçilerin odak noktası olmaya çoktan başladı. Bu durumun en önemli nedeni, kampüsün tarihi endüstriyel yapıları arasında yükselen, dünyaca ünlü mimar Frank Gehry tarafından tasarlanan “The Tower” adını verdiği ikonik kule. 15.000 m² alana sahip olan kule, sergi galerileri, araştırma ve arşiv alanları, atölyeler, seminer odaları ve kafe gibi çoklu program birlikteliğine ev sahipliği yapıyor.

Düzensiz cephe kompozisyonuna sahip olan kule, 11.000 aykırı yerleştirilmiş paslanmaz çelik panel ve çok sayıda kullanılan çıkıntılı cam pencere kutuları sayesinde farklı bir görünüm yakalıyor. Kule ilhamını şehrin kuzeydoğusundaki Rhone Vadisi'nde yükselen sıra dağların zirvesinden alıyor. Dağ yamaçlarının pürüzlü dokusu kule ile bağlamsal bir ilişki kuruyor.

Gehry, tasarımında sanat, şehircilik ve mimarlık alanında mükemmel bir uyum yakalıyor ve kentsel dokuya dinamizm kazandırıyor. Kulenin sahip olduğu panellerin her biri farklı açılarda olduğundan ışığı farklı şekilde yansıtıyor ve güneşin hareketine göre kule çok farklı görünümlere sahip oluyor. Gün boyunca cephe bağlamını ve gökyüzü renklerini sahiplenerek adeta dinamik bir şölen sunuyor.

Amerikalı mimarlık eleştirmeni Frank Miller, Frank Gehry'nin tasarımını "paslanmaz çelik bir kasırga" olarak ifade ediyor. Fakat bölgede birçok kentli bu tasarımı buruşturulmuş teneke bir kutuya benzettiğini ifade ediyor.

56 metre uzunluğundaki kule, cam bir silindir üzerine yükseliyor. Kulenin merkezinde bulunan cam ve taş birlikteliğini barındıran silindirik alt bölüm, Arles kentiyle bütünleşmiş Roma Dönemine ait amfi tiyatroya referans veriyor. Tamburun ölçek ve geometrisi, kentin tarihini oluşturan Romalıların planlama düzenini yansıtıyor.

Tasarımda kullanılan malzemelerin dokusu için kentte var olan tarihi yapılardan referans alınıyor. Paslanmaz çelikten uygulanan yapı panelleri ile birlikte kullanılan taş dokusu, bölgenin duvar yapım geleneğine ve endüstriyel mirasına atıfta bulunuyor.

Frank Gehry tasarıma yaklaşımını, tamburun biçimindeki Arles'ın Roma amfi tiyatrosundan ilham aldığını ve kulenin ikonik cephesini ise ressam Vincent Van Gogh'un 1889'da Saint-Paul-de-Mausole akıl hastanesinde çizdiği “Yıldızlı Gece” eserinden esinlendiğini ifade ediyor.

Proje, yapılı çevresinin yanında sahip olduğu konum ve takındığı kamusal kimlikle beraber halka açık bir parkla çevreleniyor. Böylelikle terk edilen izole bir kent parçasından kentlinin sanat ve doğayla iç içe olduğu bir alana dönüşüyor. Parc des Ateliers adı verilen park, Belçikalı peyzaj mimarı Bureau Bas Smets tarafından tasarlanıyor.

Arles kenti, kent silüetinde var olan Antik Çağ’dan Orta Çağ’a kadar inşa edilmiş birçok kuleye ev sahipliği yapıyor. Luma Arles sanat merkezi ise ünlü mimar Frank Gehry’nin büyüleyici kaotik kulesinin büyük katkısıyla Arles kentinin ikonik yapılarıarasında yerini alıyor. Bünyesinde bulundurduğu program içeriğiyle beraber sanatseverlerin ve kentlinin yeni odak noktası oluyor.