Başkentteki ilk 5 yıldızlı otel: Büyük Ankara Oteli

İkinci Dünya Savaşı’nın ardından dünya çapında değişiklikler olmaya başlıyor ve Türkiye’de de tek partili dönemin sonlanmasıyla yeni bir siyasi anlayış doğuyor. Tam bu dönemde Ankara’yı Cumhuriyet’in en parlak kenti yapmayı hedefleyen ve modernleşmeyi benimseyen görüş de, yerini hızlı kentleşmeye ve serbest bir kültüre bırakıyor. Ankara’nın planlı bir şekilde büyümesi için elli yıllık bir öngörü ve hedefle hazırlanan Jansen Planı, şehrin aldığı iç göçler nedeniyle beklenenden daha kısa bir zamanda etkisiz hale geliyor. Yirmi yıl gibi bir zaman içinde planlanan nüfusa ulaşan şehirde, plan dışı uygulamalar yapılması gerekiyor ve böylece şehirde plansız bir kentleşme hakim olmaya başlıyor. Bu sorunun önüne geçmek ve gündeme giren kat mülkiyeti kavramına uygun bir şehir planlaması yapılabilmek için ikinci kez bir yarışma açılıyor. Raşit Uybadin ile Nihat Yücel’in hazırladığı plan uygulamaya konarken yeni plana göre şehrin merkezi Kızılay oluyor. Jansen Planı’nındaki bahçeli evler yerini yüksek katlı yapılara bırakıyor ve ana yollar genişletilerek şehrin imajı değiştiriliyor.

Siyasi, ekonomik, toplumsal ve mimari değişimlerin birbirini etkilediği bu dönemde, devletçilik ilkesi yerine özel sektöre ağırlık verilmeye başlanıyor. Turizmde teşvik sistemleri oluşturulmasıyla birlikte seyahat acentelerinde hızlı bir artış yaşanıyor. Ankara’da 30-40 odalı otellerin az sayıda bulunması, artan nüfusun ihtiyaçlarını karşılayamadığı gibi mevcut otellerin fiyatlarının yükselmesine neden oluyor. Bu sorunu çözmek için yüksek yatak kapasitesi olan otellere ihtiyaç duyuluyor. 1955 yılında İstanbul’da Emekli Sandığı’nın Hilton ile zincir otel kurma girişimi ise otelcilik alanında yeni bir dönemi beraberinde getiriyor. Bu gelişmelerden etkilenen Ankara’da Kent Oteli, Angora Mola Otel, Otel Dedeman, Otel Tunalı gibi turizm belgeli oteller açılıyor. İsviçreli Mimar Marc Joseph Saugey ile Y. Mimar Yüksel Okan’ın tasarladığı Büyük Ankara Oteli, kent için bir simge durumuna gelerek bu otellerden ayrışıyor. Yapı, kentteki yükselme eğilimini yansıtan en iyi örneklerden biri oluyor.

Kule biçimiyle dikkat çeken Büyük Ankara Oteli; Çankaya, Kızılay, Bakanlıklar gibi Ankara’nın önemli semtlerinin kesiştiği Atatürk Bulvarı aksı üzerinde ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin karşısında konumlanıyor. 1986 yılına değin Ankara’daki beş yıldızlı tek otel olma özelliğini koruyan otelin mimarisi bulunduğu konumla birlikte şekilleniyor. Otelin mühendislik ve proje hizmetleri İsviçreli işletmeci Societe Generale Pour L’industrie (S.E.H.E.G) firması tarafından yürütülürken yapımı işi, maliyet artı kar esası üzerinden Emekli Sandığı’nın bir parçası olarak kurulan Emek İnşaat ve İşletme AŞ’ye veriliyor.

8375 metrekarelik bir arazi üzerine inşa edilen yapının 19650 metrekarelik inşaat alanı bulunuyor. 3 katı zeminin altında olmak üzere Büyük Ankara Oteli 22 kattan meydana geliyor. 67.66 metrelik bir yüksekliğe ulaşan yapı, uzun yıllar boyunca Ankara’nın en yüksek otel yapısı unvanını koruyor. Kare ya da dikdörtgen bir plan biçimi yerine yapıda farklı kısımlarda ihtiyaca göre farklı geometrik düzenlerde kurgulanan bir plan şeması benimseniyor. Zamanla farklı ihtiyaçların doğduğu yapıda, 2006 yılında gerçekleştirilen yenileme çalışması ile birlikte 5 bodrum kat daha ekleniyor. Böylece yapıdaki otopark sorunu çözülüyor ve teknik hacim eksiklikleri gideriliyor.

Otelde 12 suit, 2 lüks odayla birlikte toplam 194 oda bulunuyor. Yatak kapasitesi 400 olan yapı döneminin Ankarası’ndaki diğer otellere oranla çok daha fazla misafiri aynı anda ağırlayabiliyor. 956 kişilik 2 restoranı, ziyafet salonu, konferans salonu ve 350 kişilik toplantı salonunun yanı sıra yapıda kuaför, sağlık kabini, sauna, gece kulübü, TV salonu gibi farklı birimler bir arada kurgulanıyor. Yapı bu yönüyle pek çok ihtiyaca cevap veren bir komplekse dönüşüyor. İki kütlenin geniş bir açıyla birleştiği şekilde kurgulanan otelde, bu kesişim noktalarına düşey sirkülasyonu sağlamak için merdiven kovası ve asansörler yerleştiriliyor. Asansörlerden 3 tanesi kullanıcılar için planlanırken ikisi bagaj, biri servis için kullanılıyor. Otelin birinci bodrum katında servis ihtiyaçlarını karşılayan çamaşırhane, ütü odası gibi birimlerle beraber mobilya deposu, elektrik atölyesi, hizmetli yemekhanesi ve ofis birimleri bulunuyor.

Biçimsel olarak diğer yapılardan ayrılan Büyük Ankara Oteli’nin tasarımında çok açılı kütle dikkat çekiyor. Cephelerin de bu çok açılı kütleye eşlik ettiği ve kendi içinde dinamik bir kurgu oluşturduğu yapıda alüminyum güneş kırıcılar önemli bir rol oynuyor. Atatürk Bulvarı’na bakan cephesi şeffaf olarak kurgulanan yapıda servis mekanlarının bulunduğu cephede dolu-boş kompozisyonu ile farklı bir görünüm elde ediliyor. Çatı lokantası, Ankara’nın pek çok önemli olayına şahitlik ederken çatıda yer alan saçak da Ankaralılar tarafından tanınan ve yapıya karakteristik bir özellik katan elemana dönüşüyor. Heykelsi bir özellik taşıyan bu saçakta ters kiriş sistemi sayesinde saçak altında kirişsiz ve temiz bir görünüm elde ediliyor. Ayrıca yapının girişinde yer alan markiz, kullanıcılar tarafından beğeniyle karşılanıyor.

Ankara için kentsel nitelikte önem taşıyan yapı hakkında pek çok yazı yazılıyor. Bu yazılardan birini kaleme alan Aydan Balamir ve Alev Erkmen yapıdan şöyle bahsediyor: “Mimarlık literatüründe Büyük Ankara Oteli, Türkiye’de 1960’lı yılların mimarisini temsil eden yapılar arasında ön sıralarda yer almıştır. Yapı, Uluslararası Modern Mimarlık Akımı’nın dik açılı tekil prizmatik blokları yerine, parçalı kompozisyon ve açılı geometrilerin egemen olduğu güçlü bir kütle plastiğine sahiptir. Cephe plastiğiyle ünlü mimar Frank Lloyd Wright’in Price Tower yapısı ile paralelliği kurulan yapı, aynı yıllarda tasarlanmış İstanbul Sheraton Oteli (bugünkü Ceylan Intercontinental, AHE, 1959-1973) başta olmak üzere, dönemin büyük programlı ve çok katlı yapılarına örneklik etmiştir.”*

Yıllar boyunca Ankaralılar’ın hayatının bir parçası olan Büyük Ankara Oteli, 2005 yılında özelleştiriliyor ve mal sahibi olan firma, dış cepheyi yeniletmek için bir proje hazırlatıyor. Ancak bu proje, yapının orijinal halinden çok farklı olduğu için mimarlık camiasında büyük bir tepkiye neden oluyor. Bunun üzerine firma, Mimar Gökhan Hakan Turgut ile çalışarak yapının aslına sadık kalınarak bir yenileme projesi hazırlanmasını istiyor. Mimarlar Odası Ankara Şubesi’nin onayıyla çalışma başlatılıyor. Yapı, yeni imajı ve kendi elektriğini üreten kurgusu ile Rixos Grand Ankara ismini alıyor ve 2009 yılında hayata geri dönüyor. Bu işletmenin anlaşması bittikten sonra da Grand Ankara ismiyle misafirlerini ağırlamaya devam ediyor.

Not: Emekli Sandığı’nın diğer bir otel projesi olan Büyük Efes Oteli hakkındaki yazımıza buradan ulaşabilirsiniz. https://www.gzt.com/arkitekt/i...