103 kubbeli brütalist cami: Punchbowl

Punchbowl Camii, Avustralya’nın en büyük kenti Sidney’in Punchbowl banliyösünde konumlanıyor. Proje ilki cami ikincisi topluluk binaları olmak üzere iki aşamadan meydana geliyor. Yapı, yaklaşık 300 kişinin aynı anda ibadet etmesine imkan veriyor.

Candalepas Associates, kütlelerin yerleşimini bitişik fakat ayrı iki avluya sahip dikdörtgen bir düzende tasarlıyor. Bir cephesi kısmen açık olan dikdörtgen düzen, topluluğa hem mahremiyet hem de görsel iletişim sağlıyor. Dikdörtgen düzen içerisinde kısmen bitişik kısmen ayrı olan iki avlu yer alıyor. Bu iki avlu, topluluğun faaliyetlerinin ve cami kullanımının ayrılmasını sağlıyor.

İki avludan ilki tamamen sokağa açılıyor. Bu avlu, öncelikle camiye giriş ve çıkışlarda cemaat için bir yönlendirme alanı olarak kullanılıyor. İkinci avlu ise kamusal alandan ayrılıyor. Daha büyük ve daha özel olan bu alana ilk avludan erişilebiliyor ancak fiziksel olarak bağımsız çalışıyor. Projenin ikinci kısmını oluşturan yönetim binası ve derslikler ikinci avluya açılıyor.

İki farklı temel kullanıma sahip avlular arasında bütünlük amaçlanıyor. Yerleşim planı, avlular arasındaki fiziksel ilişkinin esnetilmesine olanak tanıyor. Tasarım, tüm kampüsün okul saatleri dışında dini öğretim ve diğer topluluk faaliyetleri için kullanılmasına izin veriyor.

Cami mimari açıdan proje dahilindeki diğer binalar içerisinde öne çıkacak şekilde tasarlanıyor. Camiye, abdest almak için cinsiyete göre ayrılmış yollar içeren ilk avludan erişim sağlanıyor. Erkek abdesthanesi, camiye uzanan yolun sağında yer alıyor. Yapılan saçak, abdesthaneye girerken ve çıkarken insanları hava koşullarından koruyor.

Kadın abdesthanesi ise kadın mahfilinin girişindeki bir cepte yer alıyor. Minarenin altındaki abdesthanenin ardından birinci ve ikinci katlardaki ibadet yerlerine ulaşılıyor. Kadın mahfili, iki kattan oluşuyor. Üst kat biraz daha geride durarak ışıklıktan sızan gün ışığının alt kademelere ulaşmasını sağlıyor. Kubbenin altında yer alan kadın mahfili, kadınlara mekanda öncelik vererek caminin merkezi konumunda yer alıyor.

Caminin girişi anıtsal ve sade bir şekilde tasarlanıyor. Duvarlar ve saçak kapıya doğru daralıyor ve cemaati içeriye yönlendiriyor. Kapıdan geçildikten sonra duvarlar tekrar genişliyor.

Mihrab, kare planlı ana ibadet mekanının köşesinde konumlanıyor. Kıblenin iki yanındaki güney ve batı iç duvarlarında kubbeye doğru heykelsi küçük kubbeler basamaklar halinde yükseliyor. Yarım kubbe şeklindeki 102 beton tonoz tonoz, geleneksel İslam mimarisindeki mukarnasa atıfta bulunuyor.

Beton mukarnasların ortasındaki 30 milimetrelik deliklerden iç mekana güneş ışığı sızıyor ve beş ibadet vaktinde de ideal aydınlatma elde ediliyor. İbadet alanının üzerindeki ahşap kubbenin ortasındaki ışıklık ise ana ışık kaynağı olarak işlev görüyor. Kubbe ve ışıklık, Roma’daki Pantheon’un yapı tekniğinde inşa ediliyor. Kubbe üst üste konan çember şeklindeki ahşap panellerden meydana geliyor.