Lojistikte 2023 fırsat yılı olacak
Ticaretin vazgeçilmez bir unsuru olan lojistik, pandemiyle birlikte yıldızı parlayan sektörler arasında yer almayı başardı. Bu başarısını 2022’de devam ettiren taşımacılık hizmetleri, yılın ilk 7 ayında 2021’in aynı dönemine göre yüzde 57 büyüme sağladı. Yabancı yatırımcıların ülkedeki taşımacılık alanındaki fırsatları gördüklerini ve büyük yatırımlar yaptıklarını ifade eden sektör temsilcileri, 2023’le birlikte sektörde yeni fırsatların yaşanacağına dikkat çekiyorlar.
Yaşanan Kovid-19 pandemisinin ardından yüzde 8 olan e-ticaret rakamlarının yüzde 20’lere gelmesiyle birlikte kargo ve lojistik sektörü de aynı oranda büyüme gösterdi. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından açıklanan verilere göre, 2022 yılında 21 farklı ülkeden alınan ilave geçiş belgesi sayısı 320 bini, toplam geçiş belgesi sayısı ise 1.6 milyonu aştı. 2022 yılı Kasım ayı itibariyle yetki belgesi alan firma sayısı salgın öncesi dönem ile karşılaştırıldığında yüzde 50 artış yaşandığı görüldü.
2021 yılında Türkiye 225 milyar dolarlık rekor bir ihracata imza atmıştı ve bunun sonucunda da uluslararası karayolu taşımacılığında ihraç taşıma sayısı 1.5 milyonu aşmıştı. Büyüyen ekonomisiyle 2022 yılı 11 aylık dönemde 231 milyar dolar ihracat gerçekleştiren Türkiye, uluslararası karayolu taşımacılığında yılın ilk Ocak-Ekim döneminde yüzde 15 artış yaşadı.
Lojistik alanındaki gelişmeler ticaret maliyetlerini azaltırken, rekabet düzeyini ve ekonomik büyümeyi de artırıyor. Bu yönüyle lojistiği ülkelerin uluslararası ticaret performansının temel belirleyicilerinden birisi olarak görebiliriz diyen Negmar Narlı Feribot Genel Müdürü Kemal Gündüz, “Lojistik faaliyetlerinin gelişmesi üretim maliyetlerinde azalmanın yanında daha kolay, ucuz, hızlı ve güvenilir bir şekilde taşınma imkânı sağlıyor. Günümüzde lojistik performansın geliştirilmesi ekonomik büyüme için zorunludur. Sektörün büyümesi de ihracat ile oluşacak” diyor.
7 aylık dönemde taşımacılık hizmetler ‘yüzde 57’ arttı
Küresel ticaret hacmi 2021 yılında, 2019’a göre yüzde 13, 2020’ye göre yüzde 25 artışla kapatmayı başarırken, 2022’nin ilk çeyreğinde 1 trilyon dolar artışla 7,7 trilyon dolarlık rekor seviyeye ulaştı. 2022 yılının ilk çeyreğinde ulaşılan rekor seviyenin nedenini, ticaret hacminden çok enerji başta olmak üzere emtia fiyatlarının aşırı yükselmesiyle ilgili olduğunu belirten Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği Başkanı (UTİKAD) Ayşem Ulusoy, “Dünya Ticaret Örgütü (WTO), geçen yılın son çeyreğinde yüzde 5,7 seviyesinde olan küresel ticaret hacmindeki büyümenin, bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 3,2'ye gerilediğini açıklayarak yılın kalan dönemlerinde de ticarette yavaşlamanın devam edeceğini belirtti” diyor.
Bu gelişmelerin lojistik sektörü üzerindeki yansımalarını değerlendiren Ulusoy, “2021 yılı istatistiklerine baktığımızda, 225 milyar 214 milyon 458 bin dolar ihracat gerçekleştiğini, 271 milyar 425 milyon 553 bin dolar ithalat gerçekleştiğini görmekteyiz. 2022 istatistiklerine baktığımızda, 2022 yılının ilk üç çeyreğinde ihracatın 188 milyar 152 milyon 249 bin dolar, ithalatın ise 271 milyar 249 milyon 080 bin dolar olduğunu görüyoruz. Uluslararası hizmet ticareti istatistiklerinde ise hizmet ihracatının 2021 yılında yüzde 39,6 artarak yaklaşık 35 milyar dolar olduğunu gözlemliyoruz. Hizmet ihracatının önemli bir bölümünü oluşturan taşımacılık hizmetlerinde 2021'de yüzde 51,8’lik bir artış yaşandı ve dolayısıyla buradan elde edilen gelir 24 milyar 420 milyon dolara ulaştı. Hizmet ihracatı içerisinde en büyük payı yüzde 70,2 ile taşımacılık hizmetleri aldı. Hizmet ihracatına ilişkin Merkez Bankası verilerine göre Ocak-Temmuz 2022 döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre yaklaşık yüzde 65 artışla 42 milyar dolar tutarında hizmet ihracatı gerçekleştirildi. Bu dönemde, hizmet ihracatı sektörleri arasında bir önceki yılın aynı dönemine göre taşımacılık hizmetleri yüzde 57 arttı” diye belirtiyor.
Navlun fiyatları pandemi öncesi döneme dönüyor
Pandemi döneminde yaşanan boş konteyner krizi nedeniyle dünya ticaretinde önemli bir yer tutan konteyner taşımacılığı, navlun fiyatlarında ciddi artış yaşadı. Kovid-19 öncesinde 2 bin dolar seviyesinde olan navlun fiyatları söz konusu dönemde 20 bin dolara kadar çıkmıştı. Şimdi ise tam tersi bir durum yaşanıyor. Salgın döneminde zirve yapan konteyner krizi yerini, yüksek enflasyon sonucu düşen tüketici talepleriyle birlikte kapasite fazlasına bıraktı. Uzmanlar, 2023 ve 2024 ile birlikte deniz yolu ile taşımacılığında çok büyük bir arz fazlası bekliyor. Sadece işletmelerin değil ülkelerin de büyüyen küresel ticarette aktif rol alabilmek adına birçok lojistik yatırımlara yöneldiklerini ifade eden Gündüz, “Dünyanın dörtte üçünün sularla kaplı olması, tica retin denizaşırı ülkelere kayması, bir seferde daha fazla yük taşıyarak diğer taşıma türlerine göre daha ekonomik olması gibi nedenlerle küresel ticarete konu olan mal hareketinin en fazla denizler üzerinde gerçekleştiğini görüyoruz” diyor.
“Ters rüzgârlara karşı dirençli olmak gerekiyor”
Dünyada dev taşımacılık şirketlerinin değerlerinde ciddi anlamda düşüşler yaşandığını belirten Ulusoy, Türkiye’deki lojistik firmalarının da buna göre tedbirler almasında fayda olacağını, kontrolsüz yatırım yapmamak ve ekonomideki dalgalanmalara mukavemet gösterecek bir finansal yönetim modeli oluşturulmasının gerektiğini söylüyor.
Sektörün gelişime müsait imkânlara sahip bir yapıda, bölgenin ise dünyada biricikliğini geçtiğimiz iki yıl içinde özellikle pandemi sürecinde ispat ettiğini belirten Ulusoy, yabancı yatırımcıların ülkedeki taşımacılık sektöründeki fırsatları gördüğünü ve büyük yatırımlar yaptıklarını, bu nedenle fırsatların olacağını ama küresel ekonomideki ters rüzgârlara karşı dirençli olmanın ilk hedef olması gerektiğini söylüyor.