Havayolu şirketleri eski uçak peşinde

Petrol fiyatlarındaki düşüş 18 aydır devam ediyor. Son zamanlardaki yükseliş eğilimine rağmen, petroldeki ucuzluk en çok havayolu şirketlerine yaradı. Dünya çapındaki havayolu şirketlerinin toplam karı geçen yıl rekor kırarak, 39.4 milyar dolara ulaştı. ABD’deki birçok havayolu şirketi rekor karlar açıkladı. Ancak havayolu şirketleri son 12 yılın en ucuz yakıtını kullanırken, sektörde beklenmedik bir gelişme oldu.

Yakıt maliyetlerindeki azalmanın ve yüksek karlılığın neticesinde havayolu şirketlerinden 2014 yılında olduğu gibi rekor yeni siparişler bekleniyordu. Maalesef öyle olmadı. Yakıt fiyatlarının ucuzlaması, havayolu firmaları için eski ve yakıt verimliği düşük uçakları uçurmayı daha karlı hale getirdi. Boeing ve Airbus’un siparişleri geçen yıl ve bu yılın ilk 5 ayında düşüşte…

Petrol fiyatları yüksek olduğu zaman, maliyetler konusunda arayış içinde olan havayolu firmaları, “oburca yakıt içen” uçaklarını daha verimli yakıt harcayan yenileri ile değiştirmek için yarışıyorlardı. Çoğu havayolu sektörün iki devi Boeing ve Airbus ya da uçak kiralayan leasing firmalarının kapısını çalarak, yeni ve verimli modelleri filosuna katmaya çalışıyordu.

Ancak, petrol fiyatlarında 2014 yılında başlayan düşüşle birlikte daha eski ve yakıt tasarrufu düşük uçaklar havayolu şirketlerinin gözdesi olmaya başladı. Ucuzlayan yakıt fiyatları sayesinde bu uçakları kullanmak karlı olmaya başlayınca, daha önce bu eski uçakları ne yapacağını bilemeyen birçok havayolu şirketi büyük bir iştahla eski uçak satın alıyor ya da gözden geçirerek kullanmayı sürdürüyor.

Kuşkusuz yeni uçak siparişleri yavaşlarken, havayolu şirketleri dünya çapında kullanılmış uçak alışverişine çıktılar. En hızlısı da ABD’nin Southwest Havayolu... Şirket 40 yılı aşan tarihinin en büyük alımlarından birini yaparak dünya çapındaki havayollarından 83 adet kullanılmış Boeing 737-700 modeli uçak satın alıyor. Sadece Southwest değil... United Continental, Çin’den 24 adet A319 aldı.

Yakıt verimliliği önemli

ABD’nin ikinci büyük havayolu şirketi Delta, Aralık ayında kullanılmış bir Boeing 777 modeli uçağı 7.7 milyon dolara satın aldı. Bu söz konusu modelin liste fiyatından tam yüzde 97 daha ucuza bir maliyet… ABD’de geçen yıl kullanılmış yolcu uçağı ithalatı yüzde 29 artarak 198 adete çıktı. Düşük maliyetli havayolu şirketi Norwegian Air Shuttle ise, filosundaki 100 uçağı adeta bir leasing şirketi gibi diğer havayollarına kiralayacağını açıkladı.

Sektördeki yavaşlama havacılığın buluşma noktası olan her yıl Kasım ayında yapılan Dubai Air Show’da da kendini gösterdi. Geçen Kasım ayındaki Dubai Air Show hakkında Katar Havayollarının bir yöneticisi, “Son 10 yıldır gördüğün en sönük show’du” derken, gözler 2013’teki canlılığı aradı. Körfez havayolları Emirates, Etihad ve Katar’ın büyüme dönemine gelen o yıl, havayolu şirketleri sadece bir günde liste fiyatı üzerinden toplamda tam 140 milyar dolarlık sipariş açıklamıştı.

Üreticiler de düşük petrolün siparişleri vurduğunu ancak bunun havayolları şirketleri için doğru bir iş modeli olmadığını vurguluyor. Boeing’in satışlardan sorumlu CEO’su John Wojick, satışlardaki yavaşlamanın, düşük petrol fiyatları nedeniyle eski model uçaklarla bir süre daha uçma konusunda artan eğilimden kaynaklandığını, dünyanın birçok bölgesinde yeni uçak talebinin bu nedenle ertelendiğini söylüyor.

Airbus’un işletmeden sorumlu CEO’su John Leahy ise, düşük petrol fiyatlarına rağmen havayollarının filolarında yakıt verimliliğine yatırım yapması gerektiğini vurgulayarak, “Ucuz yakıt iki tarafı keskin bir kılıçtır” benzetmesi yapıyor. Düşük petrol fiyatlarının havayollarını daha yeni ve yakıt tasarrufu yüksek modellere yatırım yapmaktan caydırabileceğini ifade eden Leahy, havayollarının tam tersine yüksek kârlılık dönemlerinde bu tür yatırımları yapması gerektiğini savunuyor.

Leahy, “Petrol fiyatları yüksek olduğu zaman havayolları kârlılığı artırmakta zorluk çekiyorlar ancak bir yandan da maliyetleri düşürmek için ödemede güçlük çekseler de yakıt tasarrufu yüksek olan yeni modellere yatırım yapıyorlar. Şimdi ise yakıt maliyetleri düşük ve rekor kârlar ediyorlar, geleceği düşünüp yeni uçaklara yatırım yapmanın zamanı” diye ekliyor.

Airbus geçen yıl havayolu şirketlerinin sipariş iptallerinden sonra net 1.036 uçak siparişi almış ve siparişler 2014’e göre yüzde 29 gerilemişti. Rakibi Boeing de geçen yıl yüzde 46 düşüşle toplam 768 sipariş almıştı. 2014 yılında ise Airbus 1.456, Boeing ise 1.432 uçak siparişi almıştı.

İki dev üretici için 2016 yılı da pek parlak geçmiyor. Yılın ilk 5 ayında siparişlerde Boeing öne geçse de, sektör yıla yavaş bir başlangıç yaptı. Ocak-Mayıs döneminde Airbus 162 sipariş alırken, Boeing 268 siparişle, rakibini geride bıraktı.