4.Büyük üreticiyiz ama cevizi ithal ediyoruz

Anavatanı Anadolu ama Türkiye ceviz ithalatı için 2010 yılından bu yana ithalat için 588,6 milyon dolar döviz ödüyor. Üstelik dünyanın en büyük dördüncü ceviz üreticisi ülke de Türkiye. Birinci sırada Çin var. Bunu İran izliyor. Türkiye, üçüncü sıradaki ABD'nin ardından dördüncü sırada... Muhtemelen de uzun yıllar bu sıralama değişmeyecek. Dünyada 50'den fazla ülkede ceviz üretildiğini de belirtelim.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre, 2004- 2013 döneminde dünyada ceviz üretim alanlarının yüzde 55 artarak 645 bin hektar alandan yaklaşık 1 milyon hektar alana çıktı. Üretim alanlarının çoğalması ve verimdeki artışla birlikte, toplam üretim miktarı yüzde 121 büyüyerek 1 milyon 563 bin tondan 3 milyon 458 bin tona yükseldi.

2004-2013 döneminde, dünyadaki ceviz dış ticareti de 257 milyon dolardan 1 milyar 148 milyon dolara çıktı. 2004 yılında 129 bin ton olan dünya ülkelerinin ceviz ihracatı, 2013’te 298 bin ton olarak gerçekleşti. Türkiye ise 2004 yılında 168 bin dekar alanda 126 bin ton ceviz üretti. Sadece 6 ton ceviz ihracatına karşılık, 8 bin 696 ton ithalat yapıldı. Ceviz ithalatı için 4,6 milyon dolar ödenirken, ihracattan sağlanan döviz girdisi 9 bin doların altındaydı.

Veriler cevizde sınıfta kaldığımızı gösteriyor

"Cevizde zenginliğimize uygun üretim ve ihracat yapamıyoruz" diyen Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, "2015 yılında üretim alanları 4,3 katına çıktı ve 718 bin 196 dekara ulaştı. Üretim, 2004- 2013 döneminde 126 bin tondan, 212 bin 140 tona yükseldi. Üretim, 2014 yılında 180 bin 807 tona indi. 2015 yılında 190 bin tona ulaşan üretimin, bu yıl 195 bin tona çıkması bekleniyor. İhracat 13 ton civarında ve 12 bin 815 dolar döviz geliri elde edildi. İthalat, 2015 yılında 38 bin 156 tona yükseldi. Bunun için, 115,4 milyon dolar döviz ödendi” diye tabloyu ortaya koyuyor. Veriler, dünyada 1.1 milyar doların üzerinde ticareti yapılan kıymetli bir tarımsal üründe, Türkiye'nin sınıfta kaldığını gösteriyor. Şemsi Bayraktar, “Üretimin artırılması için ‘kapama bahçe tesisi desteği’ verilmelidir. Cevizde hedefimiz öncelikle ‘kendine yeten’ ülke, sonrasında ‘ihracatçı ülke’ konumuna gelmek olmalıdır. Bu yapılırsa, tıpkı fındıkta olduğu gibi yüksek döviz geliri elde eden bir ürüne sahip oluruz” diye çözüm öneriyor.

Kullanım alanları ve sağlık açısından önemi

Cevizin Türk mutfağında da özel bir yeri var. Pek çok türde yemekte kullanılıyor. Kuruyemiş olarak tüketiminin yanı sıra baklava, güllaç, helva, dondurma gibi tatlılarda; içli köfte, erişte pilavı, Çerkez tavuğu gibi yemeklerde ceviz var. TTZOB Genel Başkanı Bayraktar, ceviz üretiminin tüketime yetişemediğini belirtiyor. Özellikler kalp, damar rahatsızlıklarına iyi geldiğinin bilinmesi, kentlerde tüketiminin de artmasını sağlıyor. Pek sağlıklı beslendiğimiz söylenemez. Ceviz tüm beslenme uzmanlarının diyet reçetelerinde yer alıyor. İçeriğinde bulunan omega 3 ve omega 6 yağ asitleri, kandaki trigliserid ve kolesterolü düşürmesi, tansiyona ve kalp hastalıklarına iyi gelmesi nedeniyle kardiyologların da gözde meyvesi. Hareketsiz yaşayan kent insanı, doğal ürün cevizden çok şey bekliyor.

Cevize girişimciler de ilgi gösteriyor

-Ceviz yetiştiriciliğinde verilen mazot ve gübre desteklerinin yanı sıra sertifikalı ve standart fidan desteği; şahısların olduğu kadar özel sektörü de kapama ceviz bahçesi kurmaya yönlendirdi.

-Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın başlattığı ‘5 Bin Köye 5 Bin Gelir Getirici Orman Seferberliği’ projesini önemli bir adım olarak görülüyor. Bu proje ile hem ceviz, badem, fıstık çamı gibi üretim açığı olan ürünlerin üretimi geliştirilecek hem de verimli olmayan ormanlarda meyve bahçelerinin kurulmasıyla bozuk orman alanları daha iyi değerlenecek.

Son zamanlarda internet sitelerinde ‘anahtar teslimi ceviz bahçeleri’, ‘sertifikalı ceviz fidanı’ gibi reklamlar çoğalmaya başladı. Ancak çiftçilerin ve ceviz bahçesi kurmak isteyen girişimcilerin çeşit seçimi konusunda dikkatli olmaları gerekiyor. Çünkü, meyve bahçelerinin ilk kurulumunda yapılan hataların sonradan telafisi mümkün olmuyor. Üreticilerin, konusunda uzman, güvenilir, referansı olan firmalarla işbirliği yapmaları büyük önem kazanıyor.