Gezegenlerin isimleri nereden geliyor?
Uzay her zaman insanların dikkatini çeken uçsuz bucaksız bir bilinmezlik denizi... İnsanlık, uzayla ilgili çok az şey bilirken, öğrenebildiğimiz en değerli bilgilerden biri dünyamız dışında diğer gezegenlerin de varlığı. Her biri birbirinden eşsiz özelliklere sahip, hepsi insanı büyüleye güzellikte. Şu ana kadar hiçbirinde yaşam olmadığını bilsek de hepsi güneş sistemi için ayrı değerli. Peki, gezegenlere isimleri nereden gelmiş? Merkür’e neden Merkür diyoruz mesela? Ya da Uranüs neden tüm insanlık için Uranüs? Çünkü hepsi isimlerini yüzlerce yıl önce Roma mitolojisine göre almış. Teleskopun icadından sonra da gezegenlere Roma mitolojisine göre isimler verilmeye devam edilmiş. Haydi, gelin her bir gezegenin isim hikayesine doğru bir uzay yolculuğuna çıkalım.
Merkür
Merkür, eski çağlardan günümüze ulaşan, hareketlerinin diğer yıldızlardan farklı olduğu belirlenen 7 gök cisminden biri. Öyle ki bu gezegen milattan önce 3.000 yıllarında bile Sümerler tarafından biliniyordu. Güneş sistemindeki en küçük ve güneşe en yakın gezegen olan Merkür, diğer gezegenlere göre daha hızlı deviniyor. Kendi çevresindeki bir tam dönüşü 59 günde tamamlıyor. Bu nedenle ufukta hızlı görünüp hızlı kayboluyor. Bunu fark eden Romalılar da mitolojilerindeki en kurnaz ve hızlı tanrı olan Merkür’ün ismini gezegene vermeyi uygun görmüşler. Yunan mitolojisinde Hermes’e denk olan Merkür, seyahat ve para tanrısı olarak da biliniyor.
Venüs
Güneşe uzaklık açısından ikinci sırada olan Venüs, en sıcak gezegen. Bunun sebebi ise atmosferi sebebiyle güneş ışınlarının dışarı çıkamaması. Güneş kendi eksini etrafında diğer gezegenlerin aksi istikamette dönüyor. Gökyüzünde Güneş’e yakın olduğundan ve yörüngesi Dünya’ya göre Güneş’e daha yakın bulunduğundan, yeryüzünde sadece Güneş doğmadan önce ya da battıktan sonra görülüyor. Görülebildiği zaman da gökyüzündeki en parlak cisim oluyor. Bu nedenle bizim ‘Çoban Yıldızı’ olarak da isimlendirdiğimiz gezegene Eski Roma tanrıçası Venüs’ün ismi verilmiş. Yunan mitolojisine göre Afrodit’e karşılık gelen Venüs, aşk ve güzellik tanrıçası olarak biliniyor.
Dünya
Sıra geldi, üzerinde yaşam ve suyun olduğu kesin olarak bilinen tek gökcismi olan gezegenimiz Dünya’ya... 4 buçuk milyar yıldan fazladır yaşayan gezegenimiz, Güneş’e uzaklık olarak üçüncü sırada yer alıyor. Diğer gezegenlere göre Dünya, ismini Yunan mitolojisinden almamış ve her ülke gezegenimize farklı bir isim vermiş. İngilizler eart, İspanyollar mundo, Almanlar ise welt olarak isimlendirmiş. Hepsinin ortak yanı ise üzerinde yaşanacak bir toprak olduğunu belirmek. Bize ise Dünya kelimesi Arapça’dan gelmiş. İslamiyet’e göre, şu anda yaşanan ve ölümden sonra yaşanacak toplam iki hayat mevcut. Bize yakın olan hayat ise şu anda yaşadığımız. O nedenle Arapçada daha alçak ve daha yakın anlamına gelen ‘dena’ fiili Türkçe’ye Dünya olarak geçmiş.
Mars
Mars, bir gün gidebilmek adına birçok bilim adamının hayali ve filmlerin yegane konusu olan gezegen... Zira Güneş Sistemi’nin dördüncü gezegeni olan Mars, Dünya hariç, şu ana kadar Güneş Sistemi’ndeki gezegenler içinde sıvı su ve yaşam içermesi en muhtemel gezegen. Mars yüzeyindeki yaygın demir oksitinden dolayı kızılımsı bir görünüme sahip. Bu nedenle genellikle kızıl gezegen olarak anılıyor. İsmini de bu özelliğinden almış zaten. Romalılar Mars’ı kızıl rengi nedeniyle kan ve savaşla ilişkilendirmiş. O nedenle de gezegene, Roma mitolojisinde savaş tanrısı olan Mars’ın adını vermişler. Mars’ın Yunan mitolojisindeki karşılığı ise Ares…
Jüpiter
Erendiz olarak da bilinen Jüpiter, güneşe uzaklık bakımından beşinci sırada yer alıyor. Büyük ölçüde hidrojen ve helyumdan oluşmakta ve gaz devi sınıfına girmekte. Eski çağlardan beri keşfedilen Jüpiter tıpkı Merkür gibi hareketlerinin farklı olması nedeniyle diğer yıldızlardan ayrılan 7 gökcisminden biri. Ayrıca Jüpiter hem çap hem de kütle açısından Güneş Sistemi’ndeki en büyük gezegen. Bu büyüklüğü onun alacağı ismi de belirlemiş. Romalılar ona Roma mitolojisindeki en güçlü tanrı olan Jüpiter’in adını vermişler. Jüpiter’in Yunan mitolojisindeki karşılığı ise herkese tanıdık olan en güçlü tanrı Zeus.
Satürn
Sırada halkalı gezegen var. Güneş Sistemi’nin altıncı gezegeni olan Satürn, etrafında bulunan halkaları nedeniyle en çok ilgi çeken gezegenlerden biri. Bu eşsiz görünüşe sahip gezegen, çıplak gözle izlenebilen 5 gezegenin arasında yer alıyor. Bu nedenle Satürn, eski çağlardan beri insanoğlunun dikkatlerini toplamış. Büyüklük açısından Jüpiter’den sonra ikinci sırada yer alıyor. Büyük ölçüde hidrojen ve helyumdan oluşuyor ve Jüpiter gibi gaz devleri sınıfına giriyor. Bu koca gezegen ise adını Roma mitolojisindeki Jüpiter’in babası Satürn’den almış. Satürn, tarım ve hasat tanrısı olarak biliniyor. Satürn’ün Yunan mitolojisindeki karşılığı ise Kronos.
Uranüs
Tek düze ve pürüzsüz görünümüyle bilgisayar çizimi gibi görünen Uranüs, Güneş Sistemi’nin en güzel ve dikkat çeken gezegenlerinden biri. Güneş’e uzaklık açısından yedinci sırada yer alıyor. Keşfi ise daha yeni denebilecek bir tarihe dayanıyor. 1781 yılında William Herschel tarafından bulunmuş. Buz devi sınıfına giren bu gezegen diğerleri gibi adını Roma mitolojisinden almamış, bir Yunan tanrısından almış. Uranüs, Yunan mitolojisinde göklerin ve cennetin koruyucusu anlamına geliyor. Yunan tanrılarının atası olan Uranüs, kozmik bir güce sahip bir gök tanrısı. Temiz ve pürüzsüz görünümü onun bu ismi almasında büyük etken olmuş.
Neptün
Neptün, Dünya’ya dolayısıyla Güneş’e de en uzak gezegenlerden biri. Güneş Sistemi’nin sekizinci gezegeni olan Neptün’ün katı yüzeyi bulunmuyor. Gezegenin dış katmanı genel olarak hidrojen ve helyumdan oluşuyor. Gaz gezegenler sınıfında yer alan bu gezegen, farklı yapısından ötürü buz devi olarak da biliniyor. Neptün, Uranüs’le beraber Güneş Sistemi’nin en soğuk iki gezegeninden biri. Dışı kocaman bir okyanusa benzeyen gezegenin ismi tahmin edeceğiniz üzere denizle ilgili. Gezegene Roma mitolojisindeki deniz tanrısı olan Neptün ismi verilmiş. Neptün’ün Yunan mitolojisindeki karşılığı ise Poseidon.