Doğu'nun can suyu: Van

Şehrin ismi nereden gelir?

Evliya Çelebi Seyahatname'sinde Büyük İskender'in Van Kalesi'ndeki "Vank" adlı bir mabedden esinlenerek buraya Van adını verdiğini yazmıştır. Bir rivayete göre ise Van adı, şehri genişletip güzelleştiren aynı isimli şahıstan gelmektedir.

Tarihçesi

Van bölgesinin tarihi M.Ö. 2000 yılında Orta Asya’dan göç ederek bu bölgeye yerleşen Hurrilerle başlar. Anadolu’da ilk siyasi birliğini kuran Hititler Van bölgesini Hurrilerin elinden alamadılar. Asur ve Babiller hâkimiyetlerini Van Gölü'nün güneyine kadar götürmüşlerse de bu bölgeyi ele geçiremediler.

Orta Asya’dan gelen Urartular bu bölgeyi Hurrilerin elinden alarak Urartu Krallığı'nı M.Ö. 9. yüzyılda kurdular. Urartu Krallığının başkenti Van (Tuşba) idi. M.Ö. 585 yılında Medler Urartu Krallığına son verdiler. Medlerden sonra onların yerine geçen Persler bu bölgeye hâkim oldular. M.Ö. 331 senesine kadar bu bölge Medler ve Perslerin kontrolünde kaldı. M.Ö. 225’te Perslerşn eline geçen Van, M.S. 226’da Sasanilere devredildi. Roma İmparatorluğunun M.S. 395’de ikiye bölünmesi üzerine bu bölge Doğu Roma'nın payına düştü. Bu bölgedeki Ermeni Derebeyleri bazen Sasanilere bazen da Bizans’a tabi oldular. Hz. Ömer, M.S. 7. yüzyılda İran’ı fethederek Pers İmparatorluğu'na son verdi ve Van fethedildi. Bu fetihten sonra İslam orduları Doğu ve Güneydoğu Anadolu’yu fethederek bu toprakları İslam devleti topraklarına kattılar. Van civarındaki bazı Ermeni derebeyleri Müslüman oldu. 1071'deki Malazgirt Zaferinden sonra bu bölge Türklerin eline geçti. Selçuklu Devleti'yle Türkleşen Van ve civarı Osmanlı hakimiyetine kadar çoğunluğu Türk olan çeşitli devlet ve beyliklerin hakimiyeti altında kaldı. Yavuz Sultan Selim bu bölgeyi fethettiyse de Çaldıran seferinden sonra Safevîler bu bölgeyi tekrar ele geçirdiler. Kanûni Sultan Süleyman Han'ın "Irakeyn (iki Irak) Seferi" diye anılan İran Seferinde bütün Doğu Anadolu ve Irak ile berâber fethedildi ve 1534’te Van ve Doğu Anadolu çevresi kesin bir şekilde Osmanlı Devletinin toprağı oldu.

Tanzimattan sonra eyalet merkezi olan Van’da birçok tanınmış devlet adamı beylerbeyliği (valilik) yapmıştır. I. Dünya Savaşı'nda Ruslar tarafından işgal edilen Van, Türk ordusu tarafından 2 Nisan 1918’de işgalden kurtarıldı. Ruslarla işbirliği yaparak silahlı baskın yapan Ermeniler bu bölgeden çıkarıldılar. Van bölgesi Cumhuiyet Döneminde aynı ismi taşıyan ilin merkezi olmuş, 1950’den sonra da hızla gelişmeye başlamıştır.

Van nerededir?

Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alır. Kuzeyinde Ağrı ile Bitlis, güneyinde Siirt ve Hakkari, doğusunda ise İran ile komşudur.

Van'a ne zaman gidilir?

Karasal iklimin hakim olduğu şehirde kış mevsimleri çok sert geçer, yoğun kar yağışı görülür. Yazın ise Türkiye'nin en çok güneş alan illerinden biridir, işbu sebeple geçmişte çok güneşli anlamına gelen "Tuşba" ismiyle anılmıştır. İlkbahar ve sonbahar mevsiminin koşulları bu şehri ziyaret etmek için daha uygun olacaktır.

Şehri gezerken çalma listesi

• - Serhat Kaya - Arpa Ektim Biçemedim
• - Meral Atakök ve Üç Hürel - Masa Üstünde Testi
• - Yavuz Bingöl - Saçlarını Taramışsın
• - Cengiz Özkan - Değme Felek

Van 5'lisi

Van Kalesi:M.Ö. 9. yüzyılda Urartu Kralı I. Sarduri tarafından yaptırılmıştır. Kale, Tuşba adı ile uzun süre Urartu Devleti'ne başkentlik yapmıştır. Kalede Urartular'dan kalma Madır (Sardur) Burcu, Analı-Kız açık hava tapınağı, 1. Argişti, Kurucular, Menua ve II. Sarduri kaya mezarları, Bin Merdivenler ile ana kayaya oyulmuş sur duvar yatakları ve sur duvarları bulunmaktadır. Osmanlı döneminde kale tamamen askeri amaçlı olarak kullanılmış, asıl şehir kalenin güneyinde kurulmuştur. Burası da surlarla çevrilmiş ve 1915’ten sonraki tahrip olmuş hâliyle günümüze ulaşmıştır.

Akdamar Adası: Adanın adı, en eski kaynaklarda Gevaş bölgesinde hüküm süren Ermeni Rştuni sülalesine atfen Rştunik Adası olarak geçmektedir. I. Gagik adada halen mevcut olan kiliseden başka bir kasaba, saray, çarşı ve liman inşa ettirmiştir. Ada üzerindeki sivil yerleşimin 16. yüzyıl başlarına kadar canlı olarak varlığını sürdürdüğü ve 1535'teki Osmanlı-İran Harbi'nde tahrip edildiği anlaşılmaktadır.

Akdamar Anıt Müzesi (Kilisesi):Vaspurakan Kralı I. Gagik Ardsruni tarafından saray kilisesi olarak M.S. 915-921 tarihleri arasında inşa ettirilmiştir. Abbasilere bağlı olarak 908-1021 yılları arasında Van ve çevresinde hüküm süren Vaspurakan Krallığının kültürel çeşitliği ve etkileşimini bütünüyle yansıtan Akdamar Anıt Müzesi (Kilisesi), hem mimarisi hem de süslemeleri ile dünya mimarlık tarihi içinde önemli bir yer taşır.

Van Gölü:Van Gölü veya yöresel adıyla Van Denizi, Tatvan ilçesi sınırları içerisinde bulunan Nemrut volkanik dağının patlaması sonucu oluşmuştur. Gölün doğu bölümünde dört ada vardır. Bunlar Akdamar, Çarpanak, Adır ve Kuş adalarıdır. Türkiye'nin en büyük ve dünyanın en çok soda içeren gölü olma özelliklerini taşır.

Hoşap Kalesi:Van'ın Gürpınar ilçesinde yer alan Hoşap Kalesi'nin geçmişi Urartu Devleti'ne kadar uzanır ancak Osmanlı Devleti'ne tâbi Mahmudi Beyleri'nin yaptırdığı şekliyle günümüze ulaşmıştır. İçinde zindan, köy evleri, sarnıç ve mescit bulunur. Doğu surları kısmen, batıdakiler ise büyük ölçüde yıkılmış durumdadır.

Van'da ne yenir?

• - Tandır Balığı
• - Çörek
• - Van Kahvaltısı
• - Murtuğa
• - Büryani
• - Otlu Peynir
• - Kürt Köftesi

Van'ın meşhuru

Yetimhanede, anne babasını hiç bilmediği ve zorluklar içinde geçmiş bir çocukluk yaşamasına rağmen türkülere olan ilgisi daha o zamandan başlayan Ruhi Su, pes etmemiş ve tutkusunun peşinden gitmiştir. Van doğumlu olan sanatçımızın yaşamı boyunca tek uğraşı müzik olmuş ve tarihe birbirinden güzel onlarca eser bırakmıştır.