Gauçolar genelde mestizo yani Avrupa ve Latin Amerika yerli halklarının karışımı bir soydan gelir. Bazen siyah, bazen beyaz veya melez bir görünüme sahip olabilirler. Söyledikleri şiirler, şarkılar ve kendileri hakkında anlatılan efsaneler bir Gauço edebiyatı bile oluşturur. Öyle ki bu edebi ürünler Arjantin kültürel geleneğinin de önemli bir parçası hâline gelmiştir. Kumar oynamak, içmek, gitar çalmak, avlanmak, kavga etmek ve malambo adı verilen danslarını yapmak en bilinir meşgaleleri. 18. yüzyılın sonunda özel mülk sahipleri yarı vahşi hayvanları satın alır ve Gauçoları da çoban olarak çalıştırır. Ancak 19.yüzyılın sonlarına doğru bu mülkler çitlerle çevrilmeye başlanır. Toprak daha çok işlenmeye başlanır ve artık çayırlardaki çalıların yerini hayvanları beslemek için ekilen otlar alır. Böylelikle özgür ruhlu Gauçolar, çiftlikte çalışan ırgatlara dönüşür.

19. yüzyılın başlarında Gauçolar, Rio de la Plata bölgesi ordusunun başlıca dayanağıdır. Önce bölgeyi İspanyol sömürgecilerden kurtarırlar. Özellikle bu dönemdeki özverileri sonrasında Gauçolar, cesaret ve özgürlüğün ulusal sembolleri hâline gelir. Sonra da yerel askeri ve siyasi liderler olan "caudillo" arasında on yıllar süren mücadelelerde yer alırlar.

Gauço’nun sözlük anlamına bakıldığında İspanyol kökenli, Güney Amerika çayırlarında yaşayan yerliler tanımı karşımıza çıkar. Gauço kelimesinin Arjantin ve Şili bölgesinde yaşayan yerlilerin kullandığı Araukan dilinde aylak, gezgin, oradan oraya göçen kimse anlamına gelen "cauchu"dan geldiği belirtiliyor. Yine Güney Amerika’daki yerel bir dil olan Keçuva dilindeki fakir ya da aylak anlamına gelen "wahcha"dan gelebileceği söyleniyor.

Gauçoların göçebe bir yaşam tarzı var. Kıyafetleri de ihtiyaç üzere çok daha işlevsel. Binicilik için "bombacha" denilen şalvarlar, kışın sıcak tutması için pançolar ve güneşten korunmak için geniş kenarlı şapkalar giyerler. Bir kemerin altına sıkıştırılmış "facon"adı verilen bir uzun bıçak, deri kırbaç ve kement taşırlar. Genelde sığır eti, mate çayı ve şarap tüketirler.

Arjantinli Gauçolar Türk şalvarıyla nasıl tanıştı?

Arjantin ve Uruguay’ın paylaştığı Rio de la Plata bölgesinin gitar ve at kültürü yanında geniş çayırlarla kurdukları ilişkinin çölle kurulana benzer bir yanı var. Bu benzerlik Arjantinli Gauçolar ile Araplar arasında bir benzerlik oluşturuyor. Aslında bu durum, İspanya’daki Arap kültürünün fazlasıyla hissedildiği Endülüs topraklarının karakteristik özellikleriyle kurulan bir bağ. Üst tarafı geniş ve ayak bileklerine doğru daralan bu şalvarlar Gauçoların ayırt edici bir özelliği.

Şili kırsalında yaşayan "Guazo"lar, Meksika’daki "Charro"lar, Venezuela’daki "llanero"lar ya da Brezilya’daki Gauçolar ile bu bağ kurulamıyor. Ancak Rio de la Plata bölgesinde yaşayan Gauçolar’da bu çağrışım var. 19. yüzyılın ilk yarısında kadar gauçolar şalvar yerine "chiripa" denilen bir kıyafet giyiyordu. Güney Amerika yerli halkları tarafından da kullanılan bu kıyafet tarihçilerin yazdığı metinlerde, bulduğu resimlerde görülüyor ve seyyahlarca doğrulanıyor. Gerçek şu ki "bombacha" adlı şalvar öyle spontane bir şekilde ortaya çıkmış değil.

Kırım Savaşı’na yetişemeyen Türk şalvarlarının Arjantin yolculuğu

Önce 1856 yılındaki Kırım Savaşı’na gidelim. Osmanlı Devleti ile Rusya arasında yaşanan savaşta, Rusları Akdeniz’den uzak tutmak için İngiltere ve Fransa da Osmanlı’ya destek verir. Savaşın sonunda bir anlaşma imzalanır. Bu anlaşmadan bir yıl sonra Arjantin Başkanı Juan Jose Urquiza, Fransa’nın Osmanlı askerleri için üretilmiş ancak ancak Osmanlı’ya verilmemiş 100 bin şalvarı uygun fiyata Arjantin’e satmak istediğini öğrenir. Kabine tarafından bu alıma onay verilir.

1858’in sonunda Entre Rios bölgesine giren Türk şalvarları, bu nedenle Gauçoların kullandığı "bombacha"ların kökeni olarak kabul edilir.

Öyle ki bu tarz üç yıl içerisinde "las pampas" denilen çimle kaplı geniş çayırlarda yaşayan insanlar arasında bir anda yayılır. Sonrasında bu kıyafet seri bir şekilde Arjantin’de üretilmeye başlanır. Hatta satıcıların bir kısmının Arap ve Türk kökenliler olduğu da söyleniyor. Osmanlı askerleri için Fransa’da üretilmiş ancak askeri bir gecikme nedeniyle elde kalmış kıyafetler, Arjantin’deki Rio de la Plata ovalarında kullanılan en belirgin kıyafetlerden birine dönüşür. Yaklaşık 150 yıl önce Arjantin ve Uruguay’ın paylaştığı Rio de la Plata bölgesine giren ve at binme veya tarlada çalışma için uygunluğuyla geniş kitlelere yayılan şalvar, bugün Arjantin şehirlerinde bir moda simgesi.

Fransa’nın Osmanlı askerleri için ürettiği şalvarları Arjantin’e satması yanında 19. yüzyılın ikinci yarısında özellikle Lübnan ve Suriye’den Latin Amerika’ya başlayan göç dalgasıyla da Osmanlı pasaportu taşıyan Araplar kıtaya gelmeye başlar. Kıtaya şalvar, yani Latin Amerika’daki adıyla "bombacha" ya da "pantalon turco"nun girişi 19. yüzyılın ikinci yarısında gerçekleşiyor. Gauçoların da "chiripa"dan "pantalon turco"ya geçiş tarihi de 19. yüzyıl ortası diyebiliriz. İspanya’daki Bask bölgesinin de bu konuda etkisi olduğu ve bu tarz pantolonların İspanya’dan geldiği görüşü de var. Ancak Türk şalvarının Gauço kıyafet kültürüne etkisinin Bask örneğinden önce bölgede yayıldığı kabulü daha yaygın.

Arjantinli Gauçolar günümüzde...

Bugünlerde Gauçolar hızla büyüyen turizm sektörünü keşfetmiş görünüyor. Yerli ve yabancı turistler, uçsuz bucaksız tepelerle çevrili bir çayırdaki çiftlikte kalıp, bir Gauçoyla iletişim kurma ve hayatını tecrübe etme şansını yakalıyor. Modern Gauço, yemek pişirme, müzik yapma, ata binme, rehberlik etme, kültür ve geleneklerini tanıtma özellikleri olan bir ev sahibi artık. Bunun yanında Gauçolar hâlâ eski günlerdeki gibi koyun kırpma, at damgalama ve sığır gütme yeteneklerini turistleri eğlendirmek için gösterebiliyor.